EBko merkataritza ministroak astelehen honetan bilduko dira Trumpen muga-zergez eta Txinaz hitz egiteko. Muga-zerga orokorra indarrean sartu eta ordu gutxira izango da batzarra, eta Europar Batasunari % 20ko zerga gehigarria ezarri baino ordu batzuk lehenago.

Europako eta AEB Ameriketako Estatu Batuetako hiri nagusietan protestak egin dituzte gaur Donald Trump AEBetako presidentearen politika autoritarioen aurka. Ez muturrik sartu lelopean (Hands off), milatik gora manifestazio zeuden deituta AEBetan Etxe Zuriko maizterrak hartutako zenbait erabakiren aurka; hala nola immigranteen deportazioak salatu dituzte, baita administrazioan egindako murrizketak eta genero aniztasunaren aurka hartutako neurriak ere. Milaka manifestari atera dira kalera AEBetako hiri handienetan; besteak beste, Washingtonen, New Yorken eta Bostonen. Lehenago, Europako hiri batzuetan ere egin dituzte protestak. Hala nola Parisen, Berlinen, Londresen eta Lisboan. herritarrek AEBetako presidentearen aurkako aldarriak egin dituzte. Trumpek hartutako neurriak eta haren gobernuko kideen jarrerak kritikatu dituzte gaurko protestetan. Elon Musk enpresari eta Trumpen aholkularia agur nazia egiten irudikatu dute zenbait afixatan. Bestalde, DJ Vance presidenteordearen aurkako aldarriak ere egin dituzte protestan atera diren herritarrek.

Euskaldun izatea zein nekeza den inork ez ziola esan kantatu zigun askotan Ruper Ordorika handiak. Euskalduna izatea nekeza bada, zer ez ote da izango euskaltzale konprometitu gisa jokatzea. Galderari erantzuna emateko egokiak izan litezke bihar Baionan —Justizia Jauregitik 11:30ean abiatuta— EHEko Intza Gurrutxaga eta Gorka Torreri elkartasuna adierazteko egingo den manifestazioan parte hartuko dutenak. Askorentzat ez da izango euskararen aldeko lehen manifestazioa, ezta azkena ere. Iazko abenduan Baionako Justizia Jauregiko teilatura igota ospatu zuten Euskararen Nazioarteko Eguna Gurrutxagak eta Torrek, eta Justizia euskararentzat esaldia idatzi fatxadan. Ondorioa? Epaiketa daukate datorren ostiralean. Gurrutxagak eta Torrek egindako protestak gogora ekarri digu duela hamarkada batzuk euskararen normalizazioa exijituz egindako ekintza tipologia bat, baketsua zena baina enbarazu sortzailea. Bide hori ere erabiltzea —desobedientzia eta intsumisioa— proposatu zuten atzo bi ekintzaileek BERRIAn emandako elkarrizketan. Era askotako euskalgintza behar du euskarak, lasai eta instituzionala, eta ondorio larririk gabeko esku hartzeak egingo dituena. Noiz jarri zituzten trafiko seinaleak elebiz gure herrietan? EHEk kolore guztietako espraiak dantzan jarri zituenean.

Pentsioak osatzeko sistema bat sortzea, 60 urtetik gorako pentsiodunei SMIaren pareko diru sarrerak bermatzeko. Hori da EHPM Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren helburua. Eta, xede horrekin lotuta, manifestazioak egin dituzte gaur Bilbon, Donostian, Gasteizen eta Iruñean, Soldata eta pentsio duinak, orain, hemen! Eta denontzat! lelopean, eskatzeko berma daitezela langile eta pentsiodun guztiek «bizi baldintza duinak» izateko moduko soldatak eta pentsioak. Pentsioak osatzeko euskal sistemaren bidez, lortu nahi dute gutxieneko pentsioak SMI lanbide arteko gutxieneko soldataren parekoak izatea: 1.080 eurokoak, hamalau ordainketatan banatuta. Iruñeko manifestazioan izan da Elena Llanes EHPMko kidea, eta, haren iritziz, gutxieneko pentsioek ez dute modurik ematen duin bizitzeko: «Iaz Hego Euskal Herrian 80.000 langilek baino gehiagok jaso zituzten pobreziaren atalasetik beherako soldatak, eta ia 200.000 pentsiodunek jaso zituzten mila eurotik beherako pentsioak». Manifestazioan gogorarazi dute hiru pentsiodunetik batek SMItik beherako diru sarrerak dituela, eta horien %70 emakumeak direla, asko zaintza lanetan jardundakoak. «Borroka hau funtsezkoa da gutxieneko pentsioetan genero arrakala amaitzeko. Emakumeen aurkako bidegabekeria onartezina da», aipatu du Llanesek. Gainera, aipamen berezia egin diete migratzaile pentsiodunei, eta exijitu dute haiek pairatzen duten arraza arrakala amaitzea. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren helburua da gutxieneko pentsioak lortzeko «euskal sistema bat» osatzea. Edozein pentsio jasotzen duten 60 urtetik gorako herritarrek izango lukete osagarria eskuratzeko eskubidea, baina baita gazteagoek ere, uste baitute pentsiodunak eta langileak «txanpon beraren bi aurpegi» direla, bi borroka «banaezin» daudela tartean, zabaldutako oharrean adierazi dutenez: «Errefusatu egiten ditugu narratiba faltsuak, gazteen interesak eta pentsiodunenak kontrajarri nahi dituztenak». Datozen hilabeteetan, gehiengo sindikalak bultzatuko du Eusko Legebiltzarrera eraman dadila HEL herri ekinaldi legegile bat gutxieneko soldata erabakitzeko eskumena lortzearen alde. Nafarroan HELa ez da tramiterako onartu, baina, hala ere, gehiengo sindikala mobilizatu egingo da apirilaren 14an. «Mahai gainean jarri nahi dugun eskaria da gutxieneko soldata Nafarroan ezarri behar dugula. Espainiatik inposatzen diguten gutxieneko soldata ez da nahikoa», adierazi du Imanol Pascual ELAko kideak. Aldi berean, Imanol Karrera LABeko kideak Nafarroako Gobernuaren jarrera kritikatu du: «Nafarroako Gobernua egoera honen konplizea da, ez ikusi egin baitute». Gertakarien kronologia EHPMk kaletik parlamentura eraman nahi du pentsio apalak osatzeko eskaera, eta, hori lortzeko asmoz, pentsiodunen ordezkariak Eusko Legebiltzarrera joan ziren 2024ko irailean. Pentsioen osagarri bat sortzeko eskatzen duen HEL bat aurkeztu zuten, eta, Eusko Legebiltzarraren araudiaren arabera, HEL bat tramitatzeko gutxienez 10.000 sinadura aurkeztu behar dituzte eskatzaileek. Lortuz gero, Eusko Legebiltzarreko Mahaiaren esku dago hura onartzea edo atzera botatzea. Legebiltzarreko mahaiak urriaren 30ean tramitatu zuen HEL hori, eta EHPMko kideak sinadurak biltzen hasi ziren urtarrilean. EAEko udal guztiei bidali zieten ekinaldia babesteko eskaria, baita sindikatuei eta alderdi politikoei ere. Jasotako babesari esker, gutxieneko 10.000 sinaduren langa gainditzea lortu dute. Martxoan sinaduren kopurua nabarmen igo zen: hasi zirenetik ordura arte, 95.000 sinadura lortu zituzten. HELaren inguruko eztabaida egiteko behar zituzten gutxieneko 10.000 sinadurak badituzten arren, oraindik ez dituzte entregatu, eta apirilaren 24ra arte irekita egongo da sinadurak jasotzeko epea. Are sinadura gehiago lortu nahi dituzte, kopuru «oso handia» bildu eta hala Eusko Legebiltzarrak eskakizunak onar ditzan. Llanesek adierazi du aberastasuna modu duinean banatu behar dela soldata eta pentsio duinak izateko: «Gaur, adierazpen hauek eginda, ez da ezer amaitu: gaur, berretsi dugu borondatea dugula gure helburuak lortu arte mobilizatzen jarraitzeko».

Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak deituta, eta ELA, LAB, CCOO eta UGT sindikatuen babesarekin, eguerdian egin dute protesta Gasteizen, eta arratsalderako utzi dituzte mobilizazioak Iruñean, Donostian eta Bilbon.

Indarrean sartu da Trumpen % 10eko muga-zerga orokorra, AEBko inportazio guztiei eragingo diena. Zerga gehigarriak, EBren kasuan % 20koa, asteazkenean iritsiko dira. Burtsetan segituan nabaritu da eragina, eta beherakada nabarmenak izan dira mundu osoan.

Ipar Euskal Herriko lurralde kolektibitatearen bidean, Batera plataformak herritarren mobilizatzeko dinamika aurkeztu du. Goizean egin dute prentsaurrekoa Batera-ren talde eragileko Nicolas Blainek, Euskal Herriko Laborantza Ganberako Francis Poineauk, AEK eta Euskal Konfederazioko Ihintz Olidenek eta Sylvianne Alaux Frantziako Asanblea Nazionaleko diputatu sozialista ohiak. Lehen biek proiektuaren jatorria, bilakaera eta etorkizuna aipatu dituzte; besteek, berriz, lekukotasuna ekarri dute, nork bere esperientziatik azalduz kolektibitate horren beharra. 2017an Euskal Hirigune Elkargoa sortu zelarik, Batera-ren berezko galderari emaniko erantzuna zen: kolektibitatea gehiegi eskatzea zelako, «ezezko borobila» jaso zuten, eta Euskal Elkargoaren proposamena egin zuen Pirinio Atlantikoetako garai hartako prefetak. Batera-ko kideek proposamena onartu bazuten ere, helburu lehena ez zuten burutik atera; horrekin itzuli dira oraingoan. Ipar Euskal Herriko ezagupen instituzionalari «jauzi kualitatiboa» emateko garaia dela uste dute: Batera-ren birfundaziorako Biltzar Nagusia eginen dute maiatzaren 10ean, Ezpeletako Patronatuaren gelan (Lapurdi), 09:00etan; lurraldeko herritar, hautetsi eta eragile guziak bertan parte hartzera gomitatu dituzte. Batera plataforma bera berritzen duten bezala, herritarren dinamika ere berritu nahi dute; bai eta antolaketa, partaideak, eta instituzioen aldarrikapena bultzatzeko bide orria ere. Gaurkotik abiaturik «Ez dugu dena desegin nahi», azaldu du Blainek. Euskal Elkargotik saltoa egitea espero dute, Lyon eskualdean (Frantzia) eratu duten kolektibitatea adibide harturik: departamenduko eskumen guztiak dituen egitura bat da haiena. Haien hitzetan, zehazkiago, «autonomia, eraginkortasuna eta demokrazia indartua uztartzen dituen» instituzio bat da, «inspirazio iturria Ipar Euskal Herriarentzat». Hala ere, helburua dena desegitea ez den bezala, Lyongoa erabat kopiatzea ere ez da izanen. «Tarte batez nolako eredua nahi dugun zehaztu beharko dugu». Kontsideratzen dute Euskal Hirigune Elkargoa sortu izana «lehen urratsa» izan zela; ordu arte, Ipar Euskal Herriaren ezagupen instituzionalik ez zen izan Frantziako Iraultzatik geroz. Baina, zortzi urteko ibilbidearen ondotik, bilana argia dute: «Euskal Elkargoak ez du baliabide eta gaitasun nahikorik lurraldearen eta bertako biztanleen beharrei erantzuteko». Batera plataforma 2002ko abenduan sortu zelarik, lau aldarrikapenek bultzaturik sortu zen: euskararen koofizialtasuna, Euskal Herriko Lanborantza Ganbera ofizial bat, Ipar Euskal Herriko unibertsitatea, eta departamendua. Ordea, lau helburuetarik bakarra ere ez da bete, eta erronka berriak agertu dira azken urteetan: klima larrialdia, etxebizitzaren merkatua eta justizia soziala aipatu dituzte, batez ere. Haien ustez, gaur egun, «tokiko erabakiak hartzeko ahalmen murritzak eta baliabide ekonomiko eskasak politika publiko anbiziotsuen gauzatzea oztopatzen dute». Ziklo elektorala «Mementoa da», erran dute. Heldu den urtean herrietako bozak izanen dira, 2027an Frantziako presidentetzakoak eta departamenduetakoak; «ziklo elektoral trinko bat» abiatzera doa, hots, baliagarria izanen zaiena agian beren proiektuaren defenditzeko. Lurralde kolektibitatea, hain zuzen, proiektu beharrezkotzat dute hainbat eragilek. Ihintz Oliden AEK-ko langilearen ustez, «Euskal Elkargoak dituen baliabideak baino gehiago» behar dituzte, euskarari dagokionez adibidez: «Gauza gutti lortu ditugu azken urteetan, eta trabak etengabeak izan dira». Sylviane Alaux ere mintzatu da, 2012 eta 2017 artean diputatu baitzen, kolektibitatearen aldarria bidean zela, Euskal Elkargoa plantatu aitzin. Haren ustez, «Elkargoa etapa bat izan zen, baina oraino anitz dago egiteko». Kortsikako kasua oroitu du: «Uharte bat delako, aparteko kasu bezala aipatu izan da, baina Lyonen egin dutenaz geroz, ezintasunik ez da gehiago: berdintasunez jokatu behar lukete». Batera-ren garaiko kolektibitate galdea «originala» izan zen, haren iritziz: «Gaur egun, berriz, ezinbestekoa».

Israelgo armadak Gazako eskola bat bonbardatu du bart, eta, haien etxeak uztera behartuta, eskolan aterpe hartuta zeuden 29 gazatar hil ditu. Palestinako Osasun Ministerioak jakinarazi duenez, horietatik hemezortzi umeak dira. «Gaur, suntsitzeko ahalmen handiko lau misil jaurti ditu Israelek Gaza hiriko Dar Al-Arquam eskolara, nahiz eta etengabeko bonbardaketen ondorioz haien etxeak utzi behar izan dituzten milaka herritarren aterpetxea izan», salatu du Gazako Gobernuak. Halaber, Gazako agintarien esanetan, «osasun sistema kolapsatuta dago, Israelek ia ospitale guztiak suntsitu dituelako». Zutik geratzen diren osasun zentroetan materiala falta dela jakinarazi dute, Israelen blokeoaren ondorioz. Gainera, larrialdi zerbitzuek zailtasunak dituzte zaurituak eta biktimak dauden tokietara iristeko, eta gero hirian zutik dirauten ospitale bakanetara eraman ahal izateko. Izan ere, Israelek duela hilabete luze ezarritako blokeoak galarazi egiten du laguntza humanitarioa Gazako zerrendara sartzea. Ondorioz, janari, erregai, osasun tresna eta botika eskasia larria dago. Desplazatuen aterpeak Al Jazeera hedabidearen arabera, Dar Al-Arquam eskolari ez ezik, beste bi aterpetxeri ere egin die eraso Israelek. Bonbardaketatik ihes egin duten familien aterpe dira biak ala biak. Hedabide horrek jakinarazi duenez, bi eraso horietako batean lau palestinar hil dituzte, eta ez dago bestean izandako biktimen informaziorik. Azpiegitura zibilen aurkako erasoak justifikatzeko egin ohi duen moduan, oraingoan ere, Israelek argudiatu du leku horiek «terroristen aginte eta kontrol guneak» direla, eskolak direla aipatu gabe. Eskoletako eraso horiek etorri dira bezperan Israelek beste ehun gazatar hil ondoren. Gaza ez ezik, Siria ere bonbardatu zuen Israelgo armadak. Zehazki, hego-mendebaldeko Daraa eskualdeko Nawa hirian, bederatzi siriar hil zituzten. Martxoaren 18an urratu zuen Israelek Hamasekin adostutako su etena, bi hilabetez indarrean egon ostean. Orduz geroztik, etengabeak dira gazatarren kontrako erasoak. Bestalde, Palestinako Osasun Ministerioak gogorarazi duenez, 2023ko urriaren 7an Israel Gazari eraso egiten hasi zenetik, gerraren eraginez desplazatutakoen 229 aterpetxe bonbardatu ditu, ohartarazi dutenez, «nazioarteko hitzarmen guztiak urratuta». Sarbiderik ez Gazako lurralde osoaren heren batean kabitu behar dira zerrendan bizi diren ia bi milioi pertsonak. OCHA Gai Humanitarioak Koordinatzeko Nazio Batuen Bulegoak jakinarazi duenez, Gazako bi herenetarako sarbidea mugatu du Israelek: zonalde batzuk «borroka eremu» izendatu ditu; beste batzuetan, berriz, ebakuazio aginduak jarri ditu indarrean. Hain justu, NBE Nazio Batuen Erakundeak gaur emandako datuen arabera, gutxienez 280.000 palestinarrek utzi behar izan dituzte beren bizitokiak Israelek martxoaren 18an menia hautsi zuenetik. Bada, datu horiek zabaldu eta gutxira, Gaza iparraldeko «segurtasun eremua» handitu du Israelgo armadak. Halaber, aste honetan Rafah hegoaldea ebakuatzeko ere agindu du, eta areagotu egin ditu zonalde horren aurkako erasoak: Gazako Osasun Ministerioaren arabera, zerrenda hegoaldeko kostaldea bonbardatu du Israelgo armadak, eta eraso horietan gutxienez 38 lagun hil ditu.

Orain dela zenbait aste, Espainiako Barne ministro Fernando Grande-Marlaskak jakinarazi zuen bere ministerioak Nafarroan zer egin asmo duen, eta, besteak beste, adierazi zuen Elizondon Guardia Zibilaren beste kuartel bat eraikitzeko asmoa dutela. Aditzera eman zuenez, Espainiako aurrekontuak onartzen direnean, azpiegitura plan bat eramango dute Ministroen Kontseilura, eta han jasotako proiektuetako bat da kuartel hori. Aurreratu zuen lan horretarako 8 milioi baino gehiagoko inbertsio bat egingo dutela. Baztango Ernaik asmo hori kritikatu du, eta, salatze aldera, elkarretaratze bat egingo du bihar arratsaldean, Erratzun. «Baztanen dagoeneko hiru kuartel ditugu, eta proiektu honekin laugarrena sortuko litzateke», ohartarazi du. Ministroaren hitzak gaitzetsi ditu Ernaik. «Grande-Marlaska ministroak adierazi du inoiz baino beharrezkoagoa dela Nafarroan Guardia Zibilaren presentzia indartzea. Gaur egun, Nafarroak estatuko polizia ratiorik handiena du; mila biztanleko zazpi polizia, Europako batezbertzekoaren bikoitza». Esan duenez, asmoaren helburua «espainolismoa» areagotzea da, eta «kontrol poliziala» handitzea. Elkarretaratzea herriko plazan izango da, 18:30ean. Aire hemendik! Guardia Zibilaren kuartelik ez izango da leloa.

Ibex-35 indizeak behea jo du, ia % 6 murriztuta, banku sektorearen eraginez. Wall Streetek atzoko saioan “txakalaldia” izan ondotik heldu da Madrilgo burtsaren beherakada. Asia hego-ekialdeko indize nagusiek ere % 1 eta % 3 bitarteko galerekin itxi dute eguna.