BUENOS AIRES. Badirudi 30 eguneko graziazko epeak ere ez duela balio izan akordioa lortzeko Argentinaren 65.000 milioi dolarreko (59.200 milioi euro ) zorraren inguruan. Gaur amaituko da epea, ofizialki, eta oso posible da Hego Amerikako herrialde horrek atzera ordainketak etetea. Bederatzigarren aldia litzateke 200 urtean. Martin Guzman Ekonomia ministroak, hala ere, lasaitasun mezua eman nahi izan du, elkarrizketak beste hamar bat egunez luza daitezkeela esanez.

Bi aldeak, dena den, urrun daude oraindik. Herrialdeak dolarreko 39-42 zentimo ordaintzea proposatu die hartzekodunei, eta hiru urteko geroratzea dirua pagatzeko —Alberto Fernandezen agintaldia bukatzear den arte—. Hartzekodunek ez dute urtebetetik gorako geroratzerik onartzen, eta diru gehiago nahi dute. Talde batek 58-60 zentimo onartuko lituzke mailegutako dolarreko, eta beste talde batek, 55 zentimo.

Europako Batzordeak ez die estatu kideei zorra murrizteko doikuntzarik eskatuko, gutxienez hurrengo urtera arte. Azaroan egoera ekonomikoari eta aurrekontuei buruz egingo duten bileran aztertuko du ea betetzen diren ala ez arau fiskaletan «normaltasunera itzultzeko» baldintzak. Dena den, Valdis Dombrovskis presidenteorde ekonomikoak azaldu du agian goizegi dela horretarako, eta ez du baztertzen 2021eko udaberrira arte atzeratzea erabakia.

Batzordeak martxoan aktibatu zuen lehen aldiz Egonkortasunerako eta Hazkunderako Ituna babesteko klausula, 2009koa, eta arindu egin zituen diziplina fiskaleko arauak, estatuek aukera izan dezaten pandemiaren aurka borrokatzeko gastua handitzeko, espediente baten beldur izan gabe. Dombrovskisek azaldu duenez, betebehar fiskalak malgutuz, lagundu egin nahi diete «osasunaren arloan, enpresentzako likideziarenean eta diru sarrerenean». «Horiek dira, gure ustez, gai nagusiak oraintxe».

Bi hilabeteotan, estatu askoren defizita eta zorra nabarmen handitu dira. EBk oraingoz ez du prozedurarik ireki, baina presidenteordeak ohartarazi du «desbideratzeak zuzentzeko» eskatuko duela. «Argi dago larrialdiko neurriez haratago begiratu beharko dugula, eta epe ertainean jasangarritasun fiskala kontuan hartu beharko dugula»

Udazkenean arauak berriro aplikatzea erabakiko balute ere, baliteke Bruselak doikuntzarik ez eskatzea datorren urteko udaberrira arte, orduan gomendio berriak emango baititu. Gainera, aurreikusi du 2021erako euroguneko ekonomia % 6,1 haztea, eta uste du horrek arnasa emango diela hainbat herrialderi. «Egoerak uzten duenean, estatuek zerga bide jasangarrira itzuli beharko dute, baina, inbertitzen jarraitu beharko dutela kontuan hartuta, bi beharrak orekatu beharko ditugu».

Jaso eta eman

Dombrovskisentzat ezinezkoa da orain aurreikustea ea krisiaren aurretik zor eta defizit ratio altuak zituzten herrialdeen aurrekontu desbideratzeen gorakadak egiturazko krisi sakonago bat ekarriko duen. Dena den, azpimarratu du Bruselak kontuan hartuko duela estatu guztiak ez direla puntu beretik abiatzen. «Gaitasun ezberdinak dituzte egungo krisiari erantzuteko. Batzuk oso zorpetuta daude, batez ere hegoaldekoak, eta Europa ekialdeko eta erdialdeko batzuk. Lagundu behar diegu, eta testuinguru horretan ulertu da gure proposamena».

Batzordeak asmoa du datorren astean aurkezteko 2021-2017rako aurrekontua, eta hor sartuko du COVID-19ari loturiko plana. Dombrovskisek ez du zenbatekoa zehaztu nahi izan —aurreko astean esan zuen bi bilioi inguru izango dela aurrekontua: oraingoa halako bi—. Horren harira, adierazi du koronabirusaren krisiari aurre egiteko planak horren erdia hartuko duela eta erantzukizuna «proportzionala» izatea nahi dutela, Europako Batasunaren inbertsioaren, estatuenaren eta inbertsio pribatuaren artekoa.

Estatuen ekarpenak bikoiztea aurreikusten du batzordeak, baina EBko kutxetatik jaso baino diru gehiago jartzen duten herrialde batzuek ez dute nahi —bereziki, Austriak, Herbehereek, Danimarkak eta Suediak—. Dirua laguntza zuzenen bidez eman beharrean maileguen bidez ematea nahiago dute. Alemaniak eta Frantziak asteon aurkeztutako proposamenak, berriz, atea zabaldu die laguntza zuzenei.

Dombrovskisek azaldu duenez, Batzordeak lehiakortasunerako eta konbergentziarako tresna erabili nahi du, herrialdeetan inbertsioak eta egiturazko erreformak finantzatzekoa. Trukean, estatuek ez dute dirurik itzuliko, baina euren planak aurkeztu beharko dizkiote batzordeari, eta horrek bere gomendioekin bat datozela egiaztatu beharko du.

CEOEk elkarrizketa soziala eten du lan erreforma indargabetzeko akordioagatik. Antonio Garamendik esan du ezin dela “karta markatuekin joan”.

Koronabirusa: Voloteak ekainaren 16an berrabiatuko ditu hegaldiak Loiutik. Bi ibilbide jarriko ditu martxan Loiu eta Valentzia zein Castelló de la Plana artean.

Atzerritar jatorrikoek hartzen duten baino gehiago ematen diote EAEko ekonomiari. Administraziotik jaso zutena baino 810 milioi gehiago eman zizkioten ekonomiari.

Aireportu hutsek, hotel itxiek eta etxean geratutako turistek inoizko krisirik okerrenean murgildu dute aeronautika. Hegazkin faltan ziren lehen, eta sobran dituzte orain; horren seinale da gehien-gehienak aireportuan aparkatuta daudela. Aeronautika elikatzen duen katea hautsi da, eta errealitate berrira egokitzen ari dira sektoreko enpresak. Guraizeen bidea aukeratu du Europako hegazkinetako motorren egile nagusiak, Rolls Roycek. Derbyn (Ingalaterra) egoitza duen enpresak iragarri du 9.000 langile kaleratuko dituela hurrengo hilabeteetan. Taldeak 52.000 langile ditu, horietatik 2.000 inguru Bizkaian, ITP Aero filialean.

Kaleratze gehienak Erresuma Batuan gertatuko direla iradoki du Warren East Rolls Royceko buruzagiak, han baititu lantegi gehienak, eta langileen bi heren. Baina azaldu du oraindik ezin dela zehaztapenetan sartu. «Ez da guk sortutako krisia […], baina aurre egin beharko diogu. Hegazkin konpainietako bezeroek eta industria bazkideek egokitu behar dute, eta guk ere bai. Zuretzat lanposturik ez dagoela entzutea izugarria da, eta bereziki gogorra oso harro gaudenean Rolls Roycen lan egiteaz. Baina erabaki zailak hartu behar ditugu gure enpresak ezohiko garai hau gaindi dezan. Ongi egin behar dugu, ordea, eta horrek esan nahi sindikatuekin hitz egin behar dugula kaltea txikitzeko alternatibak bilatzeko, kaltetutako guztiekin hitz egiteko, eta geure jendea duintasunez eta errespetuz tratatu».

Rolls Roycek 1.500 milioi euro aurreztu nahi ditu urtero eskarien txikitzeari aurre egiteko, eta 800 milioi inguru etorriko dira kaleratzeen bitartez. Fabrika batzuk ixtea ere posible da. Eastek esan duenez, ez dute espero 2019ko aire trafikoa berreskuratzea beste hiru edo bost urtez, eta kalkulatu dute ekoizpena heren bat txikituko dutela. Ondorioz, hegazkin zibiletan aritzen direnen artean izango dira kaleratze gehien.

ITP Aero ere aipatu du Eastek: «Egoerari aurre egiteko neurriak garatzen, negoziatzen eta exekutatzen ari dira». Euskal adarreko zuzendaritzak eta UGT, CCOO eta ELA sindikatuek aldi baterako enplegu erregulazio bat hitzartu zuten Zamudioko lantokiko (Bizkaia) 1.200 langileentzat.Maiatzaren 1etik irailaren 30era gehienez 25 lanegun gutxiago egingo dituzte langileek.

ITP, 1989. urtetik

1989. urtean sortu zuten ITP Aero, besteak beste Eusko Jaurlaritzaren, Espainiako Gobernuaren eta Sener ingeniaritza enpresaren babesarekin. Eurofighter Typhoon gerra hegazkinaren motorra garatzeko nazioarteko programa baten harira sortu zuten. 2016az geroztik, Rolls Royce du akziodun bakar; iaz Indra talde espainiarra negoziatzen aritu zen parte hartze bat erosteko, baina negoziazioek ez zuten fruiturik eman. Zamudion du egoitza ITPk, eta lantegiak ditu Barakaldon, Sestaon eta Derion. Azken hori iazko udazkenean ireki zuten. ITPk beste mila langile ditu Espainian, Erresuma Batuan, AEBetan, Mexikon eta Maltan.

Euskaltelek ez du marka aldatuko Nafarroan. Euskal Autonomia Erkidegoan egoitza duen telekomunikazio enpresa bat da, eta Virgin Telcomen izenarekin zabalkunde prozesua hasi behar du Katalunian eta Espainian. Nafarroan, halere, Euskaltel izenari eta haren ikurrari eutsiko die, baita arreta zerbitzu berdinei ere. «Gure marka tradizionalak, Euskaltel, R [Galizian] eta Telecable [Asturias, Espainia], mantendu egingo dira euren lurraldeetan, eta orain beste batekin lehiatuko dira, Virgin Telcorekin, zeina estatu mailakoa den eta beste ezaugarri batzuk dituen». Azalpena Koldo Unanuerena da, Euskaltelen marketin arduradunarena.

Enpresak, izan ere, atzo eman zituen bere hedapen prozesuaren xehetasunak, Virgin Telcoren aurkezpen ekitaldian. Koronabirusaren krisiak ez du eten Euskaltelen asmoa, eta marka berria merkaturatu du negozio eremua Espainian eta Katalunian zabaltzeko. Zegona Communications inbertsio funtsak iazko ekainean enpresaren akzioen %21 lortu zituenetik, jakina zen pauso hori emango zuela, eta ia urtebete egin du noiz eta nola diseinatzen.

Izena Virgin Ingalaterrako telekomunikazio enpresarekin hitzarturiko lankidetza proiektuaren bitartez lortu du. Zegona Virgineko bazkide da era berean, eta kopuru bat ordainduko dio haren markarekin lortzen duen bezero bakoitzarengatik. Azpiegiturari dagokionez, Frantziako Orange telekomunikazio enpresaren sarea erabiliko du. Haren hedadurak hemezortzi milioi etxebizitzatara iristeko aukera emango dio.

Zabalkundea egin ahal izateko, Euskaltel taldeak —Telecable Asturiasko operadorea eta R Galiziakoa ere barnean dira— 80 eta 90 milioi euro arteko inbertsioa egin beharko du hemendik 2025era arte. Tarte horretan bezero kopurua 2,3 aldiz handitzea espero du, eta sakelako hiru milioi lineatara iristea. Virgin Telco enpresa birtuala izango da, bulego finkorik gabea, eta horrek kostu finkoak murrizten ditu.

Enpresak, izan ere, behar du pizgarri bat, iazko martxoan 1.513 milioi euroko zorra onartu baitzuen, bankuek hura birfinantzatzeko erraztasunak eman zizkioten arren. 2024ra arteko arnasa eman zioten zorrarekin, eta, Jose Miguel Garcia Euskalteleko kontseilari ordezkariak azaldu zuenez, data horretarako enpresaren diru sarrerak 685 milioi eurotik 1.300 milioi eurora igaro daitezela da helburua. Virginekin lorturiko akordioa aurkeztu zutenean egin zituen iragarpen horiek.

Alarma egoera dela eta, egun ezin da linea telekomunikazio enpresa batetik bestera aldatu, baina debekua kentzen denean Euskaltelek lehia estua aurkituko du. Movistar, Vodafone eta Orangeren artean, Espainia eta Kataluniako merkatuaren %80 hartzen dute. Horiek izango dira, gainera, haren lehiakideak, Euskaltelen eskaintza ez baita prezio apaleko enpresen merkatukoa.

Eskaintzari erreparatuz, malgutasuna da Virgin Telcoren ezaugarri deigarriena, aurrez diseinaturiko sortekin hautsiko baitu. Zuntz optikoa, telefonia eta telebista modu ezberdinetara uztartzeko emateko aukera ematen du, eta gutxieneko iraunkortasunik gabe. Unanuek eredu argia eman zuen: «Inkesta egin dugu, eta lau pertsonatik batek esan digu ez duela telefono finkoa erabiltzen, eta behartuta kontratatu zuela. Zerbitzu batzuen eskaera beherantz doa nabarmen».

IRUÑEA. Nafarroako Gobernuak alokairurako ematen dituen laguntzak luzatu ditu, aldi baterako lan erregulazioetan dauden langileentzat, langabezia saria jasotzen ari diren autonomoentzat eta langabeentzat. Aurreneko biek abenduaren 31ra arte eskuratu ahal izango dituzte, eta langabeek, urtebetez.

COVID-19aren harira, alokairurako laguntzak eskuratzeko baldintzak malgutu zituen gobernuak eta diru kopuruak gehitu. Horrekin batera, alarma egoerak iraun bitartean denbora horretan amaituko diren kontratuak automatikoki berritzeko beharra ezarri zuen, etxebizitza babestuetan eta merkatu librekoetan. Azkenengo bi hilabeteetan, 2.000 familiak eskatu dituzte laguntza horiek, Javier Remirez gobernuko presidenteordeak atzo jakinarazi zuenez.

Remirezek gogoratu duenez, alokairurako laguntza programa nagusietan —Emanzipa (norbanakoentzat) eta David (familientzat)— parte hartzeko eskakizunak malgutu dituzte. Bi kasuetan, maizterren errenten %50era arte ordain dezake gobernuak, etxebizitza mota guztietan. Horretarako, COVID-19aren krisiaren ondorioz egoera ekonomiko ahulean daudela egiaztatu behar dute maizterrek. Alarma egoera ezarri arte laguntza horiek jasotzen ari zirenek, berriz, %75era arte handitu dituzte errentak ordaintzeko laguntzak.

Era berean, programa horietan parte hartu ez baina Nasuvinsaren parke publikoko etxebizitzetan dauden maizterrentzako laguntzak ere gehitu ditu gobernuak. Hala, zenbait kasutan —diru sarreren arabera— errenten %75era arte ere ordain dezakete, hileko ordainketatik salbuetsi ditzake maizterrak, edo ordainketak atzeratu.

Beasainen dagoen zirku italiarreko trapezista bat hil da entrenatzen ari zen bitartean behera erorita. Buruan kolpe handia hartu zuen. 29 urte zituen.

Lan-istripua Bilboko Portuan, 2020ko maiatzaren 20an: Langile bat hil da arratsalde honetan Bilboko Portuan, Santurtzin, izan den lan-istripuan.