ISS Facility Services enpresako 350 langileei aldi baterako lan-erregulazioa eragin die. Akordioa zuzendaritzaren eta CCOO, UGT, LAB eta ESKaren artean onartu dute.

Ohiko desadostasunak ohiko sistemarekin bideratu ditu Europako Batasunak: denbora gehiago hartzen azken erabaki bat hartzeko. Akordio bat itxi gabe bukatu zuten atzo bilera Europar Kontseiluan bildutako gobernuburuek, baina, eta honetan dago berritasuna, zerbait gehiago egin behar dutela onartuta. Berreskuratze Funtsa izango da zerbait gehiago hori, koronabirusaren krisia EBko ekonomietan eragiten ari den txikizioari modu bateratu batean erantzuteko tresna. Europako Batzordearen esku dago orain proposamen bat egitea, maiatzaren erdialdean.

Ohi baino laburragoa izan zen Europar Kontseiluaren bilera, lau ordu besterik ez, hasi aurretik ere nahiko garbi geratu zelako ezinezkoa izango zela desadostasun guztiak konpontzea. Hitz bitan, iparraldeko herrialdeek onartu dute azkenean orain arteko neurriak ez direla nahikoak izan, baina nahi dute berreskuratze funts hori maileguak n daitezela; hegoaldekoek, berriz, transferentziak nahi dituzte —dirua ematea, eta ez uztea—.

Bi jarrera horien artean «maileguen eta transferentzien arteko oreka egoki bat» bilatzen saiatuko dela agindu zuen Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak. Haren esku geratu da proposamen zehatz bat egitea. Maiatzaren 6rako du hurrengo bilera Europar Kontseiluak, baina ez dago garbi ordurako izango duen prest Batzordeak.

Krisiaren kalteak konpontzeko dirua 2021-27 aurrekontuarekin lotuta izango da. Oraindik finkatu gabe dago aurrekontu hori, eta COVID-19a agertu aurretik ere zatiketa handia eragin zuen, gutxiago jarri nahi dutenen (iparraldekoak) eta gehiago jaso nahi dutenen (hegoaldekoak) artean. Eztabaida hori, neurri batean, amaitu du egoeraren larritasunak: EBk bere gastu muga handituko du, errenta nazional gordinaren %1,2tik %2ra arte, eta horri esker merkatuetara jo ahal izango du dirua biltzera. Ez da, Espainiak nahi zuen moduan, betiereko zorra izango, baina bai epe luzekoa. Horrek esan nahi du handik dirua jasotzen duten estatuek hainbat urte izango dituztela zor horiek itzultzeko.

Herbehereek, Austriak, Suediak eta Finlandiak nahi dute diru guztia mailegutan izatea, baina badirudi Alemania prest dagoela zati bat transferentzien bidez emateko. Bileraren ostean, Angela Merkelek onartu zuen Alemaniak diru gehiago jarri beharko duela EBren aurrekontuan.

Premiazkoa, ekainetik

EBren mailegu eta diruak hurrengo bizpahiru urteetan dira iristekoak, eta orain kaltetutako sare ekonomikoa eta inbertsioak finantzatzeko erabili beharko dute.

Diru hori iritsi bitartean, EBko kideek beste hiru bide izango dituzte eskura: ESM erreskate funtsaren 210.000 milioi euroren maileguak, EIB Europako Inbertsio Bankuaren 200.000 milioiren kredituak enpresentzat, eta langabezia gastuetarako Sure programaren 100.000 milioiak. Neurri sorta hori adostu zuten hilaren 9an Finantza ministroek, eta atzo jaso zuen gobernuburuen babesa. Ekainaren 1etik aurrera izango da dirua prest.

Lan egiten ez duten biztanle aktiboen kopurua lehen halako zazpi da martxoko azken hiru asteotan Araba, Bizkai eta Gipuzkoan: % 4,9 zen lehen, % 36,6 da orain, Eustatek biztanleria aktiboari buruz egindako inkestan jasotzen denez. Horrela daudenen hirutik batek argudiatu du bere enpresan lan erregulazioan daudela. Urte hasieran, ia inork ez zuen halakorik esan; martxoaren hasieran, % 12,2k; eta azken astean, % 39,7k. Biztanleria okupatuaren bilakaerak ere emaitza esanguratsuak eman ditu. Lana eduki baina lan egiten ez dutenen ehunekoa aurreko urteetako handiena da. %8 inguru zen, batez beste. Martxo hasieran, % 13,9, eta azken astean, % 36,6.

Langabeziari buruzko datuetan, azterketak lanean arituko balira bezala hartzen ditu lan erregulazioan daudela dioten pertsonak eta gobernuen neurri berezietara atxiki diren autonomo asko. Horregatik, eta beste zehaztapen batzuk kontuan hartuta, Eustatek aitortu du langabezia emaitzek «errealitatea ezkuta» dezaketela neurri batean. Inkestak jasotzen duen langabezia tasa % 9,9 da, baina azken estimazioek diote %12 inguru dela: 130.000 pertsona.

Datorrenari begira

«Tunelaren barruan jarraitzen dugu, eta ez dakigu noiz izango dugun kalteak ebaluatu ahal izateko argi osoa», azaldu du Borja Belandia Lanbideko zuzendari nagusiak. Haren ustez, koronabirusaren eragina «intentsitate handiagoarekin» ikusiko da hurrengo hiruhilekoan. Belandiaren arabera, iazkoa «urte ona» izan zen. Urte amaieran, %9,5 zen langabezia. «%10etik behera jaisteko helburua lortu zen».

Datuok, baina, erakusten dute krisia hasi aurretik ere lan merkatua okerrera egiten hasia zela, nazioarteko mugimendu batzuek eraginda, bereziki COVID-19ak lehenago jo zituen herrialdeekin izandako harreman komertzialen jaitsierengatik, Belandiak adierazi duenez. Urtea hasi eta krisia lehertu arte %0,5 igo zen langabezia

Tubacexek aldi baterako enplegu erregulazio bat aurkeztu du, eta, onartzen badiote, lanaldia murriztuko die Laudioko eta Amurrioko (Araba) fabriketan ari diren seiehun langileei. Sei hilabeterako aurkeztu du, eta ekoizpenaren %40ari eutsiko dio gutxienez. Ez da akordiorik izan enpresako zuzendaritzaren eta langile batzordearen arteko bileretan, eta, ondorioz, langileek ez dute diru sari gehigarririk jasoko.

Herenegun izan zen batzordearen eta zuzendaritzaren arteko azken negoziazioa, eta enpresak atzo goizean eman zuen erabakiaren berri. Ekoizpen eta antolaketa arrazoiengatik eskatu dute erregulazioa; zuzendaritzaren hitzetan, «merkatuak» behartu ditu. Agiriak astebeteko epea du lan ikuskaritzan entregatzeko, eta hari dagokio azken hitza.

Langile guztiei eragingo die, baina lantalde osoak jarraituko du lanean. Lantokira doazen langileak jardunaldi osoz ariko dira; hau da, lanaldiaren murrizketa egunka eta txandaka banatuko da. Kasu horretan, eta soldata murrizketa arintzeko, enpresak ordainsariak eskain ditzake, baina Tubacexeko langileek ez dituzte jasoko. Langile batzordeak eta enpresak elkarri egozten diote errua. Ia bi asteko negoziazioak izan dira, eta, batzordeko iturrien arabera, enpresak hiru eskaintzari egin die uko.

Enpresak «ardura falta» leporatu dio langile batzordeari, eta penatuta agertu da akordiorik ez dagoelako: «Behin-behineko eta ezinbestean hartu beharreko erabaki bat da, COVID-19aren izurritearen testuinguruan harturikoa. Krisi ekonomiko larria eragin du, eta enpresak zituen hainbat eskaera bertan behera gelditu dira». Enpresaren datuen arabera, prest zegoen langileen soldataren %82 ere osatzeko.

Erabakiak ez du batzordea harritu, bai ordea enpresaren jarrera «gogorrak». Sindikatuek —ELA, STAT, CCOO, LAB eta independenteak—, aldiz, mahai gainean «ia-ia ezer ez» jarri izana egotzi diote, eta akordioa lortzeko interesik ez jarri izana. «Negoziazio epea tramite hutsa izan da, eta enpresak ez zuen gure hirugarren eskaintza entzun ere nahi izan». Batzordearen arabera, soldata %10 eta %30 artean jaistea eskatu diete langileei.

Batzordeak, era berean, «osasun krisia» baliatzea aurpegiratu dio enpresari «negozioa egiteko langileen eta gizartearen kontura». Sindikatuen datuen arabera, Tubacexek hamabost milioi euro irabazi zituen iaz, eta «hainbat milioitako» diru sariak banatu ditu zuzendaritzako kideen artean. Iturri beren arabera, administrazio kontseiluak ia bost milioi euro jaso zituen 2019an. Enpresak, aldiz, nabarmendu du zuzendaritzako eta administrazio batzordeko kideek «%30erainoko» soldata jaitsiera onartu dutela orain.

Astebete barrukoa, onartzen badute, ez da izango enpresak azken asteetan izan zuen etenaldi bakarra, COVID-19aren krisia oso gorabeheratsua izan baita Laudioko eta Amurrioko fabriketan. Lehenbizi, martxoaren 17an, langileek jarduna bertan behera utzi zuten, elkar kutsatzeko arriskua zegoela argudiatuz. Astebetez geldirik egon ondoren, 23an berriz ere ekin zioten ekoizpenari, lan ikuskaritzak ez zuelako onartu sindikatuen salaketa. Sei eguneko lanaldiaren ondoren, 30ean, berriz ere gelditu ziren, Espainiako Gobernuaren dekretuaren aginduz. Enpresak, baina, dekretuari jarritako salbuespen arrazoietako bat baliatu zuen apirilaren 2an jarduna abiatzeko, eta orain, hiru aste geroago, erregulazioa eskatu du,

Tubacexek altzairuzko hodiak egiten ditu, erregaiak eta gasa garraiatzeko bereziki. Sektore horretan aritzen da Tubacexen auzo bat ere, Tubos Reunidos. Martxoan aldi baterako erregulazioa eskatu zuen Tubos Reunidosek, eta hartaz geroztik langile gutxi batzuk baino ez dira joaten Amurrioko eta Trapagarango (Bizkaia) plantetara. Sindikatuek azaldu dutenez, baliteke maiatzean apurka ekoizpena handitzen hastea. Egoera ekonomiko zailean dago enpresa.

Europako aurrekontuari lotutako berreskuratze funts bat sortzea adostu du EBk. Funtsak nahikoa magnitude izango du, eta gehien kaltetutako eremuetara zuzenduko da.

COVID-19: Gasteizko Mercedesen lantegia berriz irekiko dute apirilaren 27an. Lantegiak martxoaren 16an geldiarazi zuen ekoizpena, Covid-19az kutsatzeko arriskuagatik

Alarma egoera: Aldi baterako lan-erregulazioak Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 2020ko apirilaren 23an. 26.058 txosten erregistratuta eta 183.160 langile kaltetuta.

Aldundiak COVID-19a dela-eta hartutako neurri ekonomikoei buruzko informazioa eskainiko du dema.eus web-orrian

Funts bat behar du Europako Batasunak. Koronabirusaren krisiari hasiera kaotiko eta berekoi bat eman ondoren, orain modu bateratuan erantzuteko gai dela erakutsi behar die herritarrei, zerbaiterako balio duela gauzak okertzen direnean. Bere izaera justifikatuko dion funts horren bila arituko dira gaur EBko 27 estatu kideetako gobernuburuak, eta irtenbidea funts bat izan daiteke, diruz hornitutako funts bat kasu horretan.

Europar Kontseiluak ez du esku hutsik hasiko gaurko bilera. Apirilaren 9an, gau amaigabe baten ondoren, euroguneko Finantza ministroek 540.000 milioi euroko plan bat adostu zuten, eta orain gobernuburuei dagokie ontzat hartzea ala ez; ziur aski, gaurko bileran erabakiko dute.

Hiru oinarri ditu plan horrek: ESM erreskate funtsak 410.000 milioi euroraino mailegatu ahal izatea, baldintza handirik gabe; SURE programaren bitartez Europako Batzordeak 100.000 milioirainoko maileguak ematea langabezia partzialak eta enplegu erregulazioak finantzatzeko; eta EIB Europako Inbertsio Bankuak 25.000 milioi eurorainoko bermeak ematea.

Baina EBko kide askok uste dute diru horrek lehen uneetako gastuei aurre egiteko soilik balioko duela, eta tresna iraunkorragoak beharko dituela, koronabirusaren kalteak ez baitira urte batetik bestera konponduko. Frantziako Gobernuak izen arranditsua jarri dio asmo horri: Marshall plan bat Europarentzat.

Mahai gainean dauden proposamenen artean, Espainiarena nabarmendu da. Ikusita Europa iparraldeko herrialdeek ez dutela inondik inora onartzen zorra bateratzea —eurobonuak eta koronabonuak—, eta maileguak hartzen jarraitzeak hegoaldeko herrialdeen zor pisutsuaren zama are astunagoa egingo duela, erdibidekotzat jo daitekeen plan bat aurkeztu zuen astelehenean. Haren arabera, Europako Batzordeak bere aurrekontua bikoiztu beharko luke, eta horren zati handi bat baliatuko luke behar handiena duten herrialdeak laguntzeko. ESMren kasuan ez bezala, ez lirateke maileguak izango, diru transferentziak baizik.

Berreskuratze funtsa jarri dio izena Madrilek, eta 1,5 bilioi euro izango lituzke, 2021eko urtarrilaren 1etik aurrera erabil daitezkeenak. Asmoa da EBk betirako zorra jaulkitzea; hau da, itzuli beharko ez duen zorra hartzea, estatu kideen bermearekin. Inbertitzaileek urtero hartuko lukete interes finko bat haren truke, eta Bruselak pagatuko luke, karbono tasarekin edo espresuki sortutako zerga berezi batekin.

Proposamenaren arabera, berreskuratze funtsa batuko litzaieke orain indarrean dauden funtsei —egiturazkoak eta kohesiokoak—, eta hurrengo bizpahiru urteetan gastatuko lirateke, koronabirusaren kalteak konpontzeko besterik ez.

Pandemiak herrialde bakoitzaren ekonomian eta kutxa publikoetan eragindako kaltearen arabera banatuko litzateke funtsa, baina denek jasoko lukete zerbait. Hau da, litekeena da Italiak eta Espainiak diru gehiago jasotzea, haiei iragartzen zaielako BPGaren erorialdirik handiena eta langabeziaren handitze handiena. Baina posible da Herbehereek berek Eslovakia pobreagoak baino gehiago jasotzea, ekialdean kalte gutxiago eragiten ari delako.

Batzordearen aurrekontua

Espainiaren proposamenak harrera ona izan du hiriburu batzuetan, baina zaila du bere horretan aurrera egitea, Berlinen eta beste batzuetan maileguen bidea hobesten dutelako. Baina Angela Merkel Alemaniako kantzilerrak atea ireki dio Europako Batzordearen aurrekontua handitzeari, eta horren bidez herrialderik kaltetuenei laguntzeari.

Reutersek aipatutako Bruselako iturriek ez dute espero akordiorik gaurko bileran, ekainean edo uztailean baizik. Frantziako Gobernuak ere aitortu du jarrerak urrun daudela. Parisek, esaterako, ez du betirako zorrik nahi, oso epe luzekoa baizik.

Balizko akordio horri bidea egiteko urrats bat izan daiteke datorren astean Europako Batzordeak aurkeztuko duen 2021-2027 aurrekontuaren berritzea. Erresuma Batuak EB uzteak aurrekontu txikiagoarekin utzi behar zuen Brusela, baina koronabirusari aurre egin beharrak aukera ematen dio estatu kideei diru gehiago eskatzeko, eta berreraikitze funts baten bitartez banatzeko.

Mitxel Lakuntza ELA sindikatuko idazkari nagusiak atzo salatu zuenez, lan ikuskaritzak ez du enpresa bakar bat ere gelditu, eta «asko dira segurtasun arloa urratzen» ari direnak lantokietan COVID-19aren zabalkundea eragozteko neurri bereziak indarrean jarri zituenetik. Radio Euskadin egin zituen adierazpenok, atzo. Horrekin batera, «oso eszeptiko» azaldu zen elkarrizketarako mahai bat eratzeko aukerarekin, Eusko Jaurlaritzak ez baitie entzun nahi «akordio txikietarako ere».

Lakuntzaren arabera, koronabirusak eragin duen krisia aztertuko lukeen mahaia baino gehiago, «zer politika berraztertuko diren» jakitea da oinarrizkoa. Izan ere, «oso denbora gutxian» ohartzen ari da jendea sindikatuak aspaldian salatzen ari diren hainbat auzi egia direla: esaterako, «sektore publikoaren rola» aldatu egin behar dela, eta «atzerrira joan ziren hainbat enpresa ekartzeko beharra dagoela».

ELAko buruaren ustez, osasun krisiak ekarritako krisi ekonomikoak oso nabarmen utzi ditu «austeritate politika eta ildo neoliberala», eta, egoera hori ikusirik, jakin nahi du «Jaurlaritzaren politikaren zer zati berraztertuko den». Zera galdetu zuen: «Beren politikaren zer zati berraztertzeko daude prest?».Gogoratu zuen Osakidetzaren lantaldeko ia %40k behin-behineko kontratua dutela, eta hori «erabaki politiko baten ondorioa» dela. Sektore publikoarekin jarraituz, zahar etxeetako langileen «prekaritatea» nabarmendu zuen.

Lakuntzak adierazi zuen jendea ohartu dela zeintzuk diren funtsezko alorrak, eta horrek berehalako aitorpen soziala ekarri diela sektore horiei. «Bizitzak aurrera egitea ahalbidetzen duten horiek dira: osasuna, garbiketa, egoitzak, janaria eta abar». Bada, erakunde publikoak sektore horiek «bazter utzi» dituztela kritikatu zuen, eta «prekarizatu» egin dituztela azken urteetan.

«Aitorpen politikoa»

Lakuntzarentzat «gakoa» da politika horiek guztiak berraztertuko ote diren ala ez. Eta horrekin batera, ea dagoeneko gauzatu den aitorpen sozial horrek berekin ekarriko ote dituen aitorpen politikoa eta lan alorrekoa. «Txaloetatik langileen zeregin erreala aitortuko duen erabaki politiko zehatzetara pasatu behar da».

Dena den, ez du askorik espero Jaurlaritzak martxan jarri nahi duen eragile sozialen mahaitik. «Elkarrizketarako beharra dago, baina gobernua erratu egin da lehentasunak jartzean, bakarrik patronalak esaten duena entzuten baitu; komunitate zientifikoak dioena ere ez du entzun». Salatu zuen Osasun Sailak baztertu egin dituela adituak, eta «lagunak eta ideologikoki gertu dauden pertsonak» jarri krisiaren batzordean; «eskandalu handia da hau».