Uztailerako, abuzturako eta irailerako eginak zituen greba deialdiak Petronorreko enpresa batzordeak. Atzo eguerdiko ordu bietan zen hastekoa uztaileko lanuztea —ekainean egin zuten lehena—, baina bertan behera geratu zen, batzordeak akordio bat lortu ostean zuzendaritzarekin. Irailera bitarteko deialdi guztiak ezeztatu ditu.

Langile batzordearen gehiengoak babestu zuen erabakia. Enpresa batzordea pozik agertu da, zuzendaritzak «langileen eskaerak» onartu dituelako. Akordioak «berehalako neurri batzuk eta epe ertainerako beste batzuk» biltzen ditu, murriztu daitezen «kontrolik gabe hazten ari diren ordu estrak».

Lanuzteen helburu nagusiak ziren lan taldeak egiten dituen aparteko orduak murriztea eta egiturazko postuak betetzea. 2017an Ekoizpen Zuzendaritzan 22.469 aparteko ordu egin zituzten,; 2018an, 20.586; eta 11.156, berriz, 2019ko lehen lau hilabeteetan. Horrek langileen osasunari eta segurtasunari kalte egiten diela salatu zuen batzordeak.

Beste neurri batzuen artean, adostu da 75 pertsona instalazioko operadore izateko trebatzea 2020ko urria baino lehen, baita hamar egun baino gehiagoko gaixoaldiak ordaintzea ere; bi langile gehiago jarriko dira produkzio arloko egituran, eta langileek baimenak hartu ahal izango dituzte unitateak abiatzeko eta gelditzeko sekuentzietan.

Enpresa batzordearen arabera, neurri horiek izango dira Petronorreko hurrengo lan hitzarmenaren oinarria. Gaineratu dutenez, bere horretan ez dira nahikoa «findegian gehiegizko orduen erruz familia bizitza bateragarri egiteko dagoen arazoa konpontzeko». 2020an hasiko da negoziazioa.

Emisioen murrizketa

Petronorrek P1 plataformako Packinox trukagailua aldatu du azken belaunaldiko bat jartzeko. Findegiak ohar batean adierazi duenez, urtean 5.500 tona CO2 gutxiago isuriko ditu aldaketa horri esker.

Packinox beroa leheneratzeko gaitasun handia duen bero trukagailu bat da, plaka motakoa. Gasa eta likidoa nahasteko duen sistemak P1 unitatearen produktibitatea hobetuko du, energia kontsumoa murriztuz aldi berean.

Aldaketa hori Petronorren CO2 isuria murrizteko planaren barruan kokatzen da; helburuak dira findegiaren ingurumen inpaktua murriztea eta eraginkortasun energetikoa hobetzea.

Iruñean ez da Ikea handirik izango. Suediako konpainiak atzera egin du Nafarroako Gobernuarekin hitzartu zuen akordioan, eta ez ditu erosiko Cordovillako lurrak, Superser fabrika zaharraren inguruan: 33.000 metro koadro. Altzarien multinazionalik handienak jakinarazi du 2015ean adostutako akordiorako oinarria hautsi egin duela, eta ez dituela lur horiek erosiko 9,9 milioi euroren truke; eta beraz, ez duela eraikiko Ikea saltoki handi bat Iruñean, Euskal Herriko hirugarrena behar zuena, Miarritzekoaren eta Barakaldokoaren ondoren.

Ikearen estrategia berriak hiri barruko denda txikien alde egin du; hiri inguruetan biltegi denda handiak irekitzeari utzi dio azkenaldi honetan, eta auzoetako saltoki txikiak zabaldu ditu, bezeroarekiko gertutasuna lortzearren. Estrategia horrek esplika dezake Ikearen ukoa Iruñean; edota Cordovillako kokagunea ez duela gustuko orain, eta beste kokagune baten bila dabilela. Zailagoa ematen du bigarren aukera horrek, dena den. Kontua da Iruñean luze gabe zabaldu behar zuen saltoki handia ez duela eraikiko, eta hark eman behar zituen 275 enpleguak ez direla sortuko, ez bada proiektu berririk erdiesten.

Egoitza nafarra behar zuen

Hala, Nasuvinsa sozietate publikoarekin egindako kontratua ez da beteko; iraungitzear zen kontratu promesa hori, Superser zenaren eraikinak botatzen ari direla. Ikeak ia hamar milioi euro pagatu behar zituen luze gabe, edota pagatzeari uko egin, eta erretiratu proiektua. Bigarren aukeraren alde egin du azkenean. Negoziazio luzeak egin dira azken urtean, eta Nafarroako Gobernuak ikusia zuen Ikea ez zegoela oso motibaturik proiektuarekin. Gobernuak eskatu zion Suediako konpainiari egoitza nagusia Nafarroan izango zuen enpresa bat eratzeko, zergak Nafarroan pagatzeko.

Edonola ere, Ikearen estrategia erabat aldatu da bere hedapen moduan. Martxoan jakinarazi zuen Norvegian zabaldu behar zituen lau saltoki handi ez zituela egingo. Beraz, pentsatzekoa da konpainiak hartu duen ziabogak zerikusi handia duela Iruñeko proiektuaren saio antzuarekin. Katalunian eta Espainian ere atzera egin du merkataritza gune handi izango ziren proiektu bitan, Tarragonan eta Sevillan. Galizian (Vigo), berriz, saltoki handia behar zuena hiri erdigunean kokatuko den denda txiki bat bihurtu da.

Iruñeko Ikeak 30.000 metro koadroko saltokia izan behar zuen, eta aurten zabalduko zuten. Ikeak Iberiar penintsulan zabalik zituen proiektu handien artean aurrera doan bakarra Almeriakoa da. Alacanten, adibidez, 107 metro koadroko denda bat ireki du, eta ematen du konpainiaren eredua hori izango dela aurrerantzean. Saltokirik handienak hiri barruko makrodendak izango dira, Parisko erdigunean zabaldu duen dendaren antzekoa. Hark 5.400 metro koadro ditu.

Ostegunaz geroztik, nazioarteko musikari ezagunenen topagune bilakatu da Bilboko Kobetamendi. Rosalia, The Strokes, Suede eta Liam Gallagher igaro dira dagoeneko BBK Live jaialdiko taula gainetik, eta gaur oraindik talde gehiago ikusteko aukera egongo da. Antolatzaileek jaialdia hasi aurretik egindako aurreikuspenen arabera, 120.000 pertsona batuko dira jaialdiak iraungo duen hiru egunetan, musika egarriz horiek denak. Eta jendetza horrek jaialdiko tabernetan kontsumituko duena asetzeko, ehunka zerbitzari arituko dira barraren atzealdean. Baina oholtza gainean taldeek edukiko duten distirarik ez dute izango eurek.

Antolatzaileak, gainera, arazoak izaten ari dira zerbitzariekin. Eragin gazte prekarioen plataformak jakinarazi duenez, behargin askok uko egin diote lan egitera joateari. Zerbitzarientzako ez baitago jaialdirik; plataformako kideen arabera, BBK Live antolatzen duen Last Tour konpainiak lan baldintza «prekarioak» ezartzen dizkie zerbitzariei.

Sare sozialetan kanpaina bat abiatu dute kritika hori zabaltzeko, eta «erantzun positiboa» izan duela azaldu du Mikel Ruiz Oar-Arteta Eragin plataformako kideak. Kanpaina horren eraginez, 40 garbitzaile inguru ez baitira Kobetamendira igo, eta hainbat zerbitzarik ere uko egin diote lanera joateari. Ondorioz, Eragin-ek esan du antolatzaileak azken unean jendearen bila ari direla. Plataformako kide batzuek Last Tourrekoei idatzi diete jakiteko zer baldintzatan ari diren zerbitzari horiek bilatzen, eta zeuzkaten susmo denak argitu dizkiete kontaktu horiek: «Ez diete kontraturik ere eskaintzen». BBK Liveko prekaritatearen aurka abiatu duten kanpainak, beraz, oihartzuna izan duela nabarmendu du.

Lan egitera joateari uko egiteaz gain, Eraginek jaialdian lan egin duten eta egiten ari diren pertsonen testigantzak bildu eta zabaldu ditu sare sozialen bidez. Hala dio bildutako testigantzetako batek: «Bilera eduki berri dugu Kobetamendin, lan baldintzen berri jasotzeko, eta hamar, hamabi eta hamazazpi ordu arteko lan txandak eman dizkigute; azaldu dutenez, gainera, ikuskariren bat baldin badator, gezurra esan behar diegu, esanez kontratua daukagula eta zortzi orduko txandak egiten ditugula».

Atzo lanean hasi eta dagoeneko Kobetamendira gehiago ez igotzea erabaki duen beste behargin baten mezuaren arabera, hamabi orduko lanegunak ezarri dizkiote, eta, kontratua eskatu arren, ez du ezer sinatu. «Lankide batek bero kolpe bat izan du, eta arduradunak ez dira gai izan bisera bat eta botila bat ur eramateko, ezin zutelako euren postua utzi; DJ batek bere emanaldia geratu eta bere bisera utzi behar izan dio. Oso surrealista izan da dena».

Prekaritatearen aurkako plataformak jaso dituen mezu gehienetan antzeko baldintzak deskribatzen dituzte: «Hamabi edo hamalau orduko ordutegiak dituzte; langile gehienak kanpotik etorritakoak dira; kanpinean egiten dute lo, eta lau edo bost euro artean kobratzen dute orduko. Bizkaiko ostalaritzako itunak hamar euro inguruko ordaina jasotzen du».

Last Tourrek salaketa horiei erantzun die komunikazio bulegoaren bidez: «Inguruko jendea kontratatzen saiatzen gara, eta, kanpotik baldin badatoz, aukera eskaintzen diegu nahi izanez gero kanpinean lo egiteko, doan». Lan baldintzei buruz galdetuta, argi azaldu dute langileek hasieratik dakitela zer lan ordutegi izango duten, eta zenbat irabaziko duten lanaren truke. «Hau da, inork ez dauka aurretik hitzartu gabeko lan baldintzarik; ez dute ordu gehiagoz lan egiten, eta ez dute kanpin batean lo egiten derrigortuta». Lanordu bakoitzeko zenbat ordaintzen duten galdetzean, erantzun dute informazio hori eskura ez dutela. Bilatu eta bidaliko dutela hitzeman arren, BERRIAk ez du informaziorik jaso.

Laguntza publikoa

Lan baldintza horien gordina salatu du Eragin taldeak, baina BBK Livek diru laguntza publikoa jasotzen duela kontuan hartuz gero egoera are larriagoa dela esan du Ruiz Oar-Artetak. Jaialdiak izenean Bilbao hitza eramateagatik 1,4 milioi euro jartzen ditu udalak, «baina ez dute bermatzen bertan lan baldintza duinak egongo direla». Horregatik, erakunde publikoei gutxieneko berme batzuk ezar ditzatela eskatu die plataformak. «Eurekin zerbait egitea pentsatzen ari gara».

Eraginek jakinarazi dituen lan baldintzetatik tiraka, Bilboko EH Bilduk galdera egingo dio Bilboko Udalari, jakiteko zenbatekoa den jaialdira bideratzen duen diru laguntza, eta zer neurri hartzen duen lan baldintza duinak bermatzeko. «Diru publikoa erabiltzen den heinean, uste dugu beharrezkoa dela Bilboko Udalak enpresa antolatzaileei eskatzea lan baldintza duinak bermatzeko; badakigu ekitaldi handien ondorioz sortzen diren lanpostuak kasu askotan prekarioak izaten direla, eta BBK Liven kasuan, salaketak egon dira».

LAB sindikatuak ere bere egin du Eragin plataformak egindako salaketa BBK Liveko langileen baldintzen inguruan, eta Bilboko Udalaren jarduna kritikatu du. «Azpikontratazioa eta prekarizazioaren finantzaketa dira EAJk eta PSE-EEk gidatutako instituzio publikoen ohiko praktika», esan du sindikatuak. Era berean, lan ikuskaritzari eskaera egin dio «hartu beharreko neurriak har ditzan». Gaur itzaliko dira BBK Live jaialdiko argiak, baina bertako lan baldintzek soka luzea ekarriko dute datozen hilabeteetan.

Eragin Bilbok, Bilboko Gazte Prekarizatuen Asanbladak, protesta egin du Bizkaiko hiriburuan Bilbao BBK Live jaialdiko langile askoren lan-baldintzak salatzeko.

Ibarrako (Gipuzkoa) Fudike galdategiko langile baten biriketako minbizia gaixotasun profesional bezala aitortu du Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak.

Bilboko Aireportuko langile batzordeak uste du 20 hegaldi bertan behera geratuko direla 2019ko uztailaren 14an Loiun, Aenarekin izandako bilerak porrot egin ostean.

BILAR. ABRA Arabako Errioxako upategi eta mahastizainen elkarteak iazko ardorik onenak saritu zituen atzo, urtero moduan. Bilarren (Araba) egindako ekitaldian aurtengo uztaren berri ere eman zuen Saul Gil elkarteko presidenteak. Ardogileez, mahastizainez eta elkarteko kideez gain, hantxe izan zen Ramiro Gonzalez Arabako ahaldun nagusia eta Bittor Oroz Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikagaien sailburuordea ere.

Kazetariek eta ostalariek emandako sariak banatu zituzten, batetik, eta elkarteak berak emandakoak, bestetik. Ardo zurietara eta beltzetara mugatu zen sari banaketa.

Guardiako Eguren Ugarte upategiak merkaturatutako ardoek hiru sari jaso zituzten, eta beste hiru Villabuenako Hermanos Frias del Val upategikoek. Sari bana jaso zuten, aldiz, Mañuetako Altun eta Dominio Berzal upategietako ardoek. Aipamen berezia jaso zuen Samaniegoko Remirez de Ganuza upategiak, halaber.

ABRA elkartea Arabako Errioxako 109 upategi eta mahastizainek osatzen dute. Elkarteari izena aldatzea erabaki zuten bazkideek orain hilabete batzuk; Euskadi izena hartu zuten, ABE Euskadiko Upategien Elkartea izateko. Zeresan eta ika-mika handia eragin zuen izen aldaketak, eta, besteak beste, Gonzalez ahaldun nagusia bera erabaki horren aurka azaldu zen, baita Eusko Jaurlaritza ere. Bigarren bozketa bat egin zuten elkarteko kideek orduan, eta berriz ABRA izatea ebatzi zuten.

Euskaltel Taldeko langile batzordeak bazuen arrazoirik kezkatuta egoteko. Bizkor iritsi dira esperotako kaleratzeak, buruzagitza berrian eta administrazio kontseiluan egindako aldaketak berretsi zituen ohiz kanpoko akziodun batzarraren biharamunean. Jose Miguel Garcia kontseilari exekutiboak atzo jakinarazi zien 25 langile kaleratuko dituela, eta konpainia jada hasi dela kaleratzeak beharginei komunikatzen.

25 kaleratzeetatik gehienak —hamar— Galiziako R-n egingo ditu Euskaltelek; beste zazpi behargin bidaliko ditu kalera Asturiasko Telecablen; eta kalera joango diren gainerako zortzi langileak Euskaltelen beharrean jardun dutenak izango dira. Ez dira Garciak, Zegona funtsaren gizonak, egiten dituen lehen kaleratzeak, buruzagitzara iritsi eta gutxira zuzendaritzako hogei kide bota baitzituen.

Langile batzordearekin atzo egindako bilkuran, kontseilari exekutiboak ez zuen baztertu etorkizunean kaleratze gehiago egitea, eta ez du inolako bermerik eskaini horren inguruan. Kaleratzeak «antolaketa aldaketen barruan» kokatu zituen.

Langileak, haserre

Beharginen ordezkariek erabakia gaitzesteko elkarretaratzea egin zuten atzo eguerdian, Derion (Bizkaia), Euskaltelen egoitza nagusiaren atarian. Batzordeak ez du baztertzen beste neurriren bat ere hartzea.

Langile batzordeko presidente Javier del Blancoren (CCOO) ustez, «Euskaltelen egon badago jarduera, eta ez dago zergati edo arrazoi ekonomikorik kaleratzeok justifikatzeko».

Donald Trumpek ez du askorik behar gerra komertzialaren botoia sakatzeko Etxe Zuriko nagusi denetik, eta Frantziak onartutako Google tasa nahikoa izan daiteke Atlantikoko frontea berriro zabaltzeko. Europako Batasunarekin bakea eginda dago Washington, eta Txinarekin urruti iritsi den muga zergen gatazkan ere su-etena eman du, aldeek adostutako akordioa nola gauzatzen duten zain dauden bitartean. Haatik, Atlantikoan gerra komertziala pitz dezake berriro Frantziako Senatuak atzo onartu zuen Gafa tasak (Google tasa deitua hemen). Google, Amazon, Facebook, Apple eta antzeko konpainiek dagozkien zergak ordaintzea du helburua legeak.

Trump administrazioak ikerketa bat zabaldu baitu tasa hori AEBetako konpanien aurkako «neurri baztertzailea» ote den erabakitzeko; 2018an Txinaren aurka egiteko abiarazi zuen mekanismo bera da, 301. sekzioa. Gafa tasa legearen aurkakoa dela erabakiko balu, Frantziako ardoen eta autoen aurkako muga zergak ezarriko lituzkeela esan du Etxe Zuriak. Trumpek berak esana dauka ez zaiola bidezkoa iruditzen Europak AEBen ardoei ematen dien tratua. Arazoa da Munduko Merkataritza Erakundearen arauen arabera, zerga berezi horiek ezin zaizkiela soilik Frantziari aplikatu, eta Europako Batasuneko kide guztiei eragingo lieketela. Muga zergen mamua irits daiteke berriro Alemaniako autogintzara, beraz, Washingtonek iazko urte amaieran egindako saio argiaren ondoren.

Parisek, ordea, «burujabetasun fiskala» argudiatuz erantzun dio AEBetako Komertzio arduradun Robert Ligthizerrek zabaldutako ikerketaren albisteari. «Nazioarteko itunekin bat dator» Frantziak onartutako Gafa tasa, Parisen ustez, eta, hori dela eta, «ez da egokia tresna komertzialak baliatzea estatu baten subiranotasunari eraso egiteko». Gafa tasak konpainia teknologikoen irabazien %3 zergapetuko ditu, gutxienez 750 milioi euroko negozio bolumena badute, eta horietatik 25 milioik gutxienez Frantziari eragiten badiote.

Ingeniaritza fiskala

Gafa akronimoak Google, Amazon, Facebook eta Apple konpainiei erreparatzen die, denak estatubatuarrak. Tasak, era berean, Uberri eta Airbnbri ere eragingo lieke, eta beste hainbati. Aspaldiko arazoa da multinazional horiek baliatzen duten ingeniaritza fiskala, Europan eta beste kontinente batzuetan zergei ihes egiteko. Europako Batasunak aspaldian ekin zion zergak ordainarazteko neurriak bilatzeari, eta jardun horretan jaio zen Google tasa, baina gaur arte ez da gauzatu, estatukideen artean ez delako adostasunik egon; egoera horri aurre egiteko, hainbat estatuk bere bide legegilea egitea erabaki dute, eta Frantzia da helmugara iritsi den lehena. Parisek dio urtero 400 milioi eurotik gorako kopurua bilduko duela Gafa tasa-ri esker. «Justizia sozialarekin» lotutako neurritzat jotzen du.

Oso bestela ikusten dute auzia ozeanoaren beste aldean. Washingtonek zabaldu duen ikerketak urtebete inguru iraungo du, eta erantzuna iritsiko da haren emaitza bada tasa berria zerga baztertzailea dela AEBetako enpresentzat. Robert Lightizer Komertzio buruak garbi utzi du «orekatzeko mekanismoak» prest daudela. «Zerga berriaren egiturak eta Frantziako Gobernuko bozeramaileek egindako adierazpenek iradokitzen dute zerga bidegabeki zuzentzen ari dela hainbat enpresaren aurka, denak AEBetakoak». Hori dela eta, Lightizerrek esplikatu du Trump presidenteak «agindu» duela zerga ikertzen hasteko, «baztertzailea edota oinarririk gabea ote den» jakiteko.

Hego Euskal Herrian ere bai

Gauzak horrela, Ipar Euskal Herrian martxan da jadanik Google tasa eta atzerako eraginarekin; hau da, indarrean da joan den urtarrilaren 1az geroztik, Emmanuel Macronen gobernuak aurrera egin duelako, mehatxuak mehatxu. Hegoaldean ere eragina izango luke konpainia teknologiko handientzako tasa berri batek Espainiako Gobernuak agindutakoa beteko balu aurten. Horretarako, ordea, boto gehien jasotako Pedro Sanchez presidentegaiak gobernua osatu beharko luke aurrena, eta gaur-gaurkoz ez da hain hurbil ikusten Google tasa bat, are gutxiago Donald Trumpen erreakzioa ikusi eta gero.

Sanchezek, baina, Mariano Rajoyri egindako zentsura mozioaren ondotik Moncloara iritsi eta gero, balizko tasa hori onartzeko asmoa azaldu zuen, eta Ministro Kontseiluan onartu zen tramitatzen hasteko. 1.200 milioi euroko bilketa egitea espero du PSOEko gobernuak Google eta beste teknologikoei jarriko zaien tasaren bidez, Frantziak iragarri duen kopurua halako hiru.