Langile bat hil da Irunberrin (Nafarroa) izandako lan istripu batean, 2019ko uztailaren 8an. Gidatzen ari zen traktorea irauli da eta azpian geratu da harrapatuta.

Hogei urte pasatu eta gero, joan den astean presaka eta korrika lortu dute akordioa Europako Batasuneko eta Mercosurreko negoziatzaileek; aldeek lehenbailehen nahi zuten bien arteko merkataritza liberalizatzeko konpromisoa, eta hiru egunez jardun ziren buru-belarri tratuan Bruselan.

Presa zuten, batetik, Europan Jean-Claude Junckerren batzordea erretiran delako. Eta, bestetik, balitekeelako laster ixtea Mercosurreko herrialde nagusietan —Mauricio Macrirekin Argentinan eta Jair Bolsonarorekin Brasilen— zabaldutako aukera leihoa: izan ere, urrian Cristina Fernandez eta Alberto Fernandez peronistek irabazten badituzte presidentetzarako hauteskundeak, baliteke Argentinak atzera egitea eta ez jarraitzea akordioan.

Azken hori izan liteke arrisku nagusia EB-Mercosur akordioarentzat. Horrez gain, ituna izenpetu arteko prozesua oraindik luzatu egin liteke, alde bietako herrialde guztien parlamentuen —eta Europako Parlamentuaren— oniritzia derrigorrezkoa baita. Bitarte horretan, negoziazioak hogei urtez luzatzea eragin duten beste zailtasunak ere ez dira desagertuko.

Adibidez: bai Europan, bai Hego Amerikan, agintariek lanak izango dituzte galtzaile aterako diren sektoreen jarrera kritikoari aurre egiten. Hala ari da gertatzen, esaterako, Frantzian eta Irlandan, nekazaritza sektore sendo eta antolatuak baitituzte. Nekazariak beldur dira Argentinatik eta Brasildik muga zergarik gabe iritsiko diren haragi eta zerealekin. Bi gobernuek jada esan dute akordioak ez dituztela erabat gogobetetzen. Azaldu dute oso adi egongo direla oraindik erabat ixteko gelditzen diren xehetasunei, eta gehien erasandako alorrek laguntzak jasoko dituztela.

Hego Amerikan, berriz, nekazaritza alorrak pozez jaso du akordioa, baina industria elkarteak kezkatuta daude. Ekoizleek lehia oso gutxi izan dute, eta zail ikusten dute Europatik etorriko zaizkien auto, etxetresna eta abar merkeago eta lehiakorragoei aurre egitea. Macriren gobernuak, adibidez, automobil ekoizleei azpimarratu die akordioak oraindik hamar-hamabost urteko epea ematen diela lehiakortasuna hobetzeko.

Joan den astean adostutako akordioak 800 milioi kontsumitzaileko merkatu bat osatuko du, eta, horren ondorioz, nabarmen handituko da Atlantikoa zeharkatuko duten ondasunen kopurua. 2011. urteko ikerketa baten arabera, baliteke EBetik Mercosurrerako esportazioak %10etik gora handitzea, eta Mercosurretik EBrakoak, %4 inguru.

Gipuzkoako zahar-egoitzetako eta eguneko zentroetako langileek protesta egin dute 2019ko uztailaren 6an Donostian, lan baldintza hobeak eskatzeko.

Aena eta langileak akordio batera iritsi dira, negoziatzeko. Langileen arabera, patronalak igorri dien proposamenean langileen hainbat ‘aldarrikapen’ jasota daude.

Antonio Aiz Eusko Jaurlaritzako Azpiegitura eta Garraio sailburuordeak aitortu du Eusko Jaurlaritza kezkatuta dagoela AHTren etorrerak izan dezakeen atzerapenarekin.

DONOSTIA. Sei eguneko grebaren ostean, akordioa hurbilago dute Adegik eta Gipuzkoako papergintzako langileek. CCOO eta LAB sindikatuek ontzat eman dute patronalaren azken proposamena. ELAk, berriz, esan du beste sindikatuek jarrera irmoagoa izan balute hitzarmen historiko bat lortzeko moduan egongo zirela.

Datozen egunetan batzarrak egingo dira proposamenaz erabakitzeko. Adegiren proposamenak hiru neurri berri biltzen ditu: soldaten KPIa gehi %1,25eko igoera, errelebo kontratuak 2018ko legearen arabera egiteko konpromisoa, eta baimenen hobekuntza, baita guraso bakarreko familientzat ere. Akordio hori Errenteriako Papresa enpresan sinatutakoa sinatu eta gero etorri da. Egun bateko grebaren ondoren, duela bi egun sinatu zuten hitzarmena langileek eta enpresak. Akordio horren harira, ELAk adierazi du badela garaia patronalek eta komunikabideek erakusten duten egoera onak oihartzuna izateko langileen eskubideetan eta aberastasunaren banaketan.

Tubacex enpresako Laudioko eta Amurrioko (Araba) lantegien ekoizpena etenda dago atzoz geroztik, herenegun izandako lan istripua salatzeko. Langileak 24 orduko lanuztea egiten ari baitira 25 urteko behargin baten heriotza gaitzesteko. Enpresako langile batzordeak deituta, manifestazioa egin zuten atzo, Laudioko lantegitik herriko plazaraino; salatu zuten prekaritatearen ondorioz hil dela gaztea, eta enpresako zuzendaritzari egotzi diote heriotzaren erantzukizuna. Sindikatu nagusien babesa izan zuten protestan.

Hain zuzen, ELA eta LAB sindikatuek lan istripua gaitzetsi dute, eta enpresan dagoen «arrisku handia» salatu dute ohar baten bidez. Adierazi dute gazteak ezin zuela bakarrik jardun, «esperientzia txikia» zuelako. Prebentzio «neurri eraginkorrak» galdegin dituzte, eta salatu dute heriotza ezin zaiola «doan atera» enpresaren zuzendaritzari. Etxera «bizirik eta onik itzultzeko eskubidea» aldarrikatu dute. Istripua ikertu eta erantzukizunak argitzea galdegin dute sindikatuek.

Era berean, UGT sindikatuak ere eskatu du «sakon ikertzeko» zer gertatu den, eta adierazi du langile gazteek «babes berezia» behar dutela ez dutelako esperientzia handirik. Hain zuzen, gogorarazi du hala jasotzen duela Laneko Arriskuen Prebentzioari Buruzko Legeak ere. Ernaik, berriz, prekaritatearen ondorioz eskualdean izaten ari diren heriotzez ohartarazi du.

Iturri sindikalen arabera, beharginak bi urte zeramatzan enpresan mantentze lanetan praktiketan. Herenegun arratsaldean beharrean ari zela, pieza bat buru gainera erori zitzaion, eta horren ondorioz hil zen 25 urteko gaztea. Eusko Jaurlaritzak adierazi du Osalan eta Lan Ikuskaritza istripua ikertzen ari direla. Maria Jesus San Jose Lan sailburuak doluminak eman dizkie hildakoaren familiari eta senitartekoei.

Oraindik ezin dute emaitzarik jakinarazi, baina Baskegur elkartean gustura daude, xingola marroia oxido kruposoarekin tratatzea eraginkorra gertatzen ari dela iritzita. Joan den urtean Euskal Herriko intsinis pinuetan hedatutako gaitzaren aurkako tratamendua hasi zuten joan den astean Bizkaiko 1.240 hektareatan, eta, oraindik emaitzarik jaso ez badute ere, Oskar Azkarate Baskegurreko zuzendariak atzo esan zuen eragin positiboa izaten ari dela. «Oraindik ezin dugu zehatz hitz egin, baina badirudi fruitu ona ematen ari dela». Iazko datuen arabera, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako intsinis pinuen %36 gaixo zeuden, baina aurten xingola marroiaren gaixotasunak ez du joan den urtean bezalako kalterik eragin. «Hezetasun gutxiago egon da, eta, eguraldiaren eraginez, gaixotasuna ez da horrenbeste zabaldu».

Iaz pinudien herenei kalte egin zien gaitzak, eta horrek zuzenean jo zuen sektorea. Izan ere, hiru lurraldeetako egur ekoizpenaren %81 zuhaitz espezie horri dagokio.

Gehien ustiatzen den espezieari zuzenean eragiten dion gaixotasuna ikusita, baso jabe askok mozteko baimenak eskatu dituzte. Azkarateren esanetan, ordea, baimen horiek eskatu eta basoak moztu arte denbora asko behar izaten da, eta, iaztik gaur egundaino baimen eskaerak gora egin badu ere, oraindik ez daukate mozketen datu zehatzik.

Dena den, aitortu du begi bistakoa dela gehiago mozten ari dela. Horrek egurraren prezioan izan zezakeen baino eragin txikiagoa izan du, sektorean «ahalegin berezia» egin delako prezioak ez jaisteko. «Erosleek izan zezaketen tentazio hori, baina haien kalterako izango litzateke luzera begira, eta, prezioak apur bat jaitsi badira ere, eutsi egin diote oro har».

Lantzeko ildo berriak

Egurraren sektoreari zuzenean eragin dio xingola marroiaren gaitzak, baina, Baskegurreko zuzendariaren arabera, klima aldaketarekin gaitz gehiago azalduko dira Euskal Herriko basoetan. Alegia, azaldu du argi eduki behar dela egoera hori etorriko dela. Alde horretatik, gaineratu du basogintzak gaur egun egiten duen baino askoz gehiago egin dezakeela klima aldaketaren aurka borrokatzeko: «Hemen, zuhaitz espezieei buruzko eztabaidak nagusitzen dira, zein espezie den egokiagoa eremu batean eta zein ez. baina apenas hitz egiten den plastikoa ordezkatu dezakeen eta egurrarekin ekoizten den biozelulosari buruz». Edo egurrezko eraikuntzari buruz, edo biomasari buruz. «Berrerabilgarria den produktu bat da, eta petroliotik eratorritako produktuak ordezkatu daitezke».

Datozen urteetan euskal basogintza eta egurgintzak ildo horretan lan egin dezakeela zehaztu du Azkaratek, eta gogora ekarri ezen, Europa erdialdeko herrialdeetako baso dentsitatea edukita ere, ez dela egiten eremu horretan egiten den egur erabilerarik. Horregatik, esplikatu du aurrerantzean egurraren sektorea dibertsifikatzeko egingo dutela lan.

Sustapen Ministerioak 2019ko uztailaren 5ean argitaratu du AHTaren Gasteizko tartearen txosten informatiboa. Proiektuak 872 milioi euroko aurrekontua du.