Joan den irailaz geroztik, banku talde batekin duen zorra nola ordaindu negoziatzen dabil Amurrioko taldea, aitortua baitu oso zaila izango duela gaur egungo ordainketa epeak betetzea. Negoziazio hori argitu artean, eta, gaur egungo egoerari begira, PwCren ustez, «ziurgabetasun material bat dago, zeinak zalantza nabarmenak sor ditzakeen sozietateak enpresa gisa lanean jarraitzeko duen gaitasunari buruz».
Krisitik atera nahian zebilen Tubos Reunidos, eta haren ibilbidea okertu besterik ez zuten egin AEBez kanpoko altzairuari Donald Trumpek jarritako %25eko muga zergek, eta hura bere zorraren ordainketa berriz negoziatzera behartu zuten. Amurrioko taldeak bere salmenten %45 inguru egiten ditu AEBetan.
Tubos Reunidosek 2017. urtean izenpetutako kreditu sindikatuak gaur egun hiru zati ditu: 120,5 milioi eurokoa da mailegu nagusia, bost urtetan haziz doazen amortizazioekin —10,6 milioi iaz; 11,1 milioi aurten; 26,3 milioi 2020an; 32,5 milioi 2021ean; eta 37,6 milioi 2022an—.
Bigarren mailegua—58,2 milioi eurokoa— bost urte eta erdiren buruan kitatu behar du tutugileak, kapitala epe amaieran itzulita eta ordura arte soilik interesak ordainduz. Kreditu sindikatuaren hirugarren zatia, berriz, 29 milioi eurokoa da, automatikoki bost urte eta erdira luzatu daitekeena —baldintza jakin batzuk beteta—.
Ordainketak atzeratzen
Joan den abenduan, zorra ordaintzeko zailtasunetan, kredituaren kontratua berritu zuen Tubos Reunidosek, eta 2018ko azaroko kuotaren eta interesen ordainketa 2019ko otsailera atzeratzea hitzartu zuen bankuekin. Era berean, bankuek barkatu egin zioten kredituak ezartzen zuen finantza ratioa ez betetzea.
Otsailean azaroko kontuak kitatuta, beste kontratu berritze baten bidez, otsaileko ordainketak maiatzera arte atzeratzea lortu zuen Arabako enpresak. Txostenaren arabera, kreditua berregituratzeko negoziazioetan buru-belarri dabil Tubos Reunidos, eta haiek «aurki ixtea» espero du.
Iaz, Tubos Reunidosek 34,4 milioi euro galdu zituen, baina galeraren arrazoi nagusia zorraren ordainketa izan zen, emaitza operatiboak positiboak izan baitziren (18,6 milioi euro). Taldeak %10 handitu zuen bere negozio kopurua —342,5 milioi euroraino— petrolio industriaren eskaerei esker. Eta aurtengo bigarren seihilekoan eskariak eta salmentak handitzea espero du.
Bitartean, Trapagarango Productos Tubularesen iragarritako kaleratzeak baztertuta, tutugintza taldea behin-behineko lan erregulazio dosierrekin egiten ari da aurre ekoizpen murrizketei. 2018 amaieran 1.351 langile zituen Tubos Reunidosek.
Ikuskari kopurua Europako batez bestekora berdintzeko eskatu du sindikatuak, azken urtean «prekaritateak eta prebentzio neurriek huts egin dutelako». Hainbeste, ELAk emandako datuen arabera, iaz %20 igo baitzen beharrean zeudela hil ziren langileen kopurua. Denera ,67 behargin. Eskandaluzko datuak, Igeregiren arabera. «Terminologia arazo bat dago honen guztiaren atzean, hemen ez baitago zoririk, hemen prebentzio falta dago; prekaritateak eragindako errealitate baten ondorioa da hau guztia».
Sindikatuak patronala egin du egoeraren erantzule, behar adina prebentzio neurri ez hartzeagatik. «Sarkasmo hutsa iruditzen zaigu, era berean, patronalak langileen konpromisoari dei egitea enpresa kultura berriaren izenean; malgutasuna eskatzen duenean, menderatuak izan daitezela eskatzen die langileei». Alegia, Igeregiren arabera, baldintza horiek eskatuta «lan istripuak egon daitezen eragiten dute» enpresariek.
Baina kontuak ez dizkio bakarrik patronalari eskatu, baita erakundeei ere, «enpresariei doan ateratzen zaielako prebentzio neurriak ez betetzea». Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari prebentzioaren arloan ezer egin ez izana leporatu die, eta patronalari presio egiteko eskatu. «Eskatzen dugu aurre egin diezaiotela prekaritatea bultzatzen duen patronalari, ez dezatela babestu eta presio egin diezaiotela prebentzio neurriak ezar ditzaten».
Are gehiago prekaritatea gero eta hedatuago dagoen honetan. Igeregik azaldu duenez, gaur egun egiten diren kontratuen %44k hilabete baino gutxiagoko iraupena daukate, eta, hori konpontzen ez den artean, «zaila izango da laneko istripuei aurre egitea». Izan ere, lanean gertatzen diren ezbeharren herena laneko lehen hilabetean gertatzen dira. Alegia, behin-behinekotasuna eta istripuak lotu daitezkeela. «Beste askotan, gainera, lana galtzearen beldurrez presa eta estresa sortzen dira, eta hori bateraezina da laneko osasunarekin».
Lan istripuak gora
Osalan eta Nafarroako Lan Osasunaren institutuaren aurkako hitzak ere izan ditu Igeregik, «lan istripuak ezkutatzen» baitituzte. Ohikoa izaten da aldea egotea datu ofizialen eta sindikatuek ematen dituzten istripuen inguruko datuen artean, eta 2018koei dagokienez beste horrenbeste gertatu da. ELAk %30eko azpierregistroa atzeman du. Datu ofizialetan, hildako 47 behargin kontatu dituzte, eta 67 ELAk. «Datu ofizialetan ez dira errepidean gertatutako istripu asko kontatzen, eta trafikoko ezbeharrak balira bezala erregistratzen dituzte»; besteak beste horregatik diote azpierregistro bat dagoela. «Ez zaie interesatzen benetako datuak azal daitezen».
Lan gaixotasunei dagokionez ere berdin. «Datu ofizialek ez dute errealitatea erakusten», eta, hala ere, laneko osasun institutuek erregistratutako gaixotasunek %6,5 egin zuten gora iaz. «Laneko gaixotasuna pandemia bat dela esan daiteke». ELAren arabera, «deigarria da estatistika ofizialek ez dutela jasotzen inongo daturik agente kantzerigenoek sortutako laneko gaixotasunei buruz»; kontuan hartuta, gainera, iaz 34 langile hil zirela amiantoaren eraginez sortutako gaixotasunen ondorioz.
«Helburua sinplea da: sosak kendu nahi dizkiogu aiatolen erregimenari, ez dezan jarraitu Ekialde Hurbila desegonkortzen eta herrialde normal baten moduan porta dadin», justifikatu zuen Mike Pompeo AEBetako Estatu idazkariak, atzo, neurriaren berri ematean. Pompeok gogorarazi zuenez, Teherango gobernuaren aurrekontuaren %40 betetzen du petrolio esportazioen etekinekin.
Joan den maiatzean erabaki zuen Trumpek AEBen sinadura kentzea Iranen programa nuklearra bukatzeko akordiotik. Ondoren, isunen bitartez, Iranekin merkataritza egitea galarazi zien AEBekin tratuak nahi zituztenei. Baina Etxe Zuriko maizterra ez zen ausartu Iranen petrolio esportazioak guztiz trabatzera, beldur baitzen neurri horrek asko igoko zuela gasolinaren prezioa, eta, kalte egingo ziola 2020ko hauteskundeak berriro irabazteko lehian. Horregatik, ezustean, sei hilabetez baimena eman zien zortzi herrialderi Iranen petrolioa erosten jarraitzeko. Haien artean daude NATOko kideak —Grezia, Italia, Turkia—, aliatuak —Japonia, Hego Korea, Taiwan—, baina baita India eta Txina ere.
Txina da eroslerik handiena; Bloombergen arabera, egunean 615.000 upel erosten ditu Irandik, eta, Teheranen aurkako zigorren aurka dagoenez, erosten jarraituko duela iragarri du. Martxoan, egunean 1,9 milioi esportatu ahal izan zituen Teheranek; orain, milioi batera jaitsiko da kopuru hori. Milaka milioi euroren galera, diru horren behar gorria duen gobernu batentzat.
Saudi Arabiaren zain
Washingtonen iragarpenak petrolioaren berehalako garestitzea ekarri du. %3tik gora igo zen atzo Brent upelaren prezioa, 74 dolarreraino. Azken sei hilabeteetako preziorik handiena da.
AEBek Iranen aurkako bahimendua berriz hasiko zutela jakiteak 85 dolarrera igo zuen upelaren prezioa iazko irailean, baina abenduan 50 dolarrera jaitsi zen, zabaldu zenean Iranen bezero nagusiekin salbuespenak egingo zituela. Azken asteetan berriro goranzko bidea hartu du upelaren prezioak; ekoizpenari eusteko arazo latzak dituzte Venezuelak eta Libiak, eta iturria guztiz ez irekitzea erabaki dute LPEEko nagusi Saudi Arabiak eta haren aliatuak, Arabiar Emirerri Batuak.
Azken horiekin tratua egin duela dio orain Washingtonek, eta Irango petrolioak merkatuan utziko duen zuloa estaliko dutela. Baina ikusi beharko da egia ote den, ez baitira AEBez gehiegi fio. Iazko bigarren erdian ekoizpena asko handitu zuten, Iranen merkatua bereganatu nahian, baina AEBek bahimenduaren salbuespenak ezarri zituenean, nahi baino merkeago saldu behar izateak haserretu zituen. Arabiar Emirerri Batuek diote ez dutela berriro akats bera egingo. Maiatzean dira biltzekoak Saudi Arabia, Errusia eta beste ekoizle handiak; LPEEk, berriz, ekainerako du bilera.
Irango Gobernuak jakinarazi du ezin badu petroliorik esportatu Hormuzeko Itsasartea itxiko duela. Hortik abiatzen dira Iranen petrolioa esportatzen duten petroliontziak, baina baita Irak, Saudi Arabia eta Arabiar Emirerri Batuenak ere. Itsasoz garraitzen den petrolioaren heren batek igarotzen du itsasartea, petrolio osoaren %20.
Kargalekuez gain, autonomia da auto elektrikoen zabalkundea oztopatzen duen beste aldagaia. Hala ere, urte gutxitan aurrerapena handia izan da. WisdomTree funtsaren arabera, gaur egun karga betean dagoen auto elektrikoak batez beste 322 kilometro egin ditzake atzera kargatu beharra izan arte. 2013. urtean, 129 eta 145 kilometro artean egiten zituen halako auto batek. Gaur egun, berriz, autonomia batez beste 241 eta 402 kilometro artekoa da bateriako auto elektriko batentzat.