Elkarrizketa, Radio Euskadin. Jon Darpon Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak Osakidetzako Lan Eskaintza Publikoaren auziaren harira dimisioa ematea baztertu du.

Toledoko Itunaren batzordean, alderdiek hautsitzat eman dituzte pentsioen sistema bermatzeko negoziazioak. Bi urte eta erdiko lana ezerezean gelditu da.

Jaio aurretik hil da Toledoko Itunaren batzordean, ia hiru urteko negoziazioen ondoren, pentsioen sistema eraberritzeko azken hilabeteetan hainbatetan iragarritako balizko kontsentsua. Atzo desegin ziren adostasunerako aukera guztiak, batzordeko alderdietako bozeramaileen batzarrean ez zirelako gai izan erreformarako 21 gomendioen zerrenda adosteko. Pedro Sanchezek Espainiako Kongresuko eta Senatuko hauteskundeak apirilaren 28ra aurreratu izanak uxatu du akordiorako giroa: presaka itxi behar zuten gomendioen testua martxoaren 5ean ganberak desegin baino lehen, baina, kanpainaurre betean, ezinezkoa bihurtu da akordioa. Pentsio sistemaren geroa, beraz, hurrengo legealdiko legebiltzarraren oreka politikoen pentzura geratuko da.

Oposizioko alderdiak testu bateratu bat sinatzeko asmo handirik gabe joan ziren bilerara; PSOE, ostera, akordio bat lortzeko premiaz. Batzuek eta besteek elkarri bota zioten kontsentsua haustearen errua: Pedro Sanchezi, hauteskundeak aurreratzeagatik; Unidos Podemosi, atzo bertan hiru zuzenketa berri aurkezteagatik; eta PPri, hauteskunde interesarekin jardutegatik.

Unidos Podemosek, atzo, hiru desadostasunetan jarri zuen fokua: erretirorako adinean —berriz ere 65 urtera aurreratzea nahi du—; kotizaziopeko pentsio sistemaren eztabaidan —kotizazio maximoa igo ala ez eztabaidatu nahi du—; eta sistema publikoaren eta pribatuaren arteko bateragarritasunaren debatean.

Bestalde, azken hilabeteetan jositako adostasunen artean zegoen, esate baterako, 2. gomendioa deiturikoa, pentsioak eguneratzeko sistemarena. 2018ko urtarrilaz geroztik dozenaka mila pentsiodunek aldiro-aldiro Hego Euskal Herriko eta Espainiako kale eta plazetan egindako protestaldien presioari esker, Toledoko Itunaren batzordeko alderdi ia guztiek onartu zuten 2020tik aurrera «KPIa oinarri hartuta» eguneratzea urtez urte pentsioak. ERCk ez zuen bat egin, uste zuelako interpretaziorako aukera zabaltzen zuela; hau da, pentsioak igotzeko kalkuluan KPIaz gain beste faktore batzuk ere txertatzeko aukera ematen zuela.

Legealdi berrian, zailago

Adostasunetik oso gertu zegoen beste puntuetako bat, 1. gomendioa deiturikoa, finantzaketaren banaketarena zen: kotizazioetatik bildutako dirua kotizaziopeko pentsioak ordaintzeko erabiltzea, eta gainerako ordainketa guztiak —besteak beste, pentsio minimoen osagarriak, langabezia sariak, eta enpresentzako eta autonomoentzako kotizazio sariak— estatuaren esku uztea: hau da, aurrekontuen kontura.

Iñigo Barandiaran EAJk Toledoko Itunaren batzordean daukan bozeramailea kexu agertu zen atzo kontsentsua hautsi izanagatik. Haren ustez, hurrengo legealdian «ia ezinezkoa» izango da atzo arte zegoen kontsentsua berriz lortzea. 2019a amaitu baino lehen erreformarik egin ezean, 2020ko urtarrilean Mariano Rajoyren 2013ko legeak jarraituko luke, %0,25eko igoerarekin, inflazioari jaramonik egin barik.

Horregatik, Unai Sordo CCOOko idazkari nagusiak PSOEren gobernuari eskatu dio, nahiz eta Toledoko Itunean adostasunik ez egon, balia ditzala martxoaren 5a baino lehen geratzen zaizkion bi Ministro Kontseiluak pentsioen erreforma moldatzeko: KPIaren araberako gaurkotzea arautzeko eta jasangarritasun faktorea ezabatzeko. 2012ko lan erreforma ere dekretu bidez berehala aldatzeko eskatu dio.

Aldiz, Antonio Garamendi CEOE patronaleko presidentearen iritziz, «ez dauka zentzu handirik» pentsioen eta lan merkatuaren PPren erreformak dekretu bidez eta azken unean aldatzeak.

Jatorriz, Toledoko Itunaren batzordea, zeina 1995ean sortu baitzuten, organo aholku emailea baino ez da, gobernuari erreformak egiteko oinarri adostuak eskain diezazkiona. Batzordearen helburua kontu publikoentzako jasangarria den pentsio sistema bat ziurtatzeko gomendioak egitea da.

2010az geroztik, pentsio sisteman diru sarrerak baino handiagoak dira gastuak, eta, iaz, Gizarte Segurantzak 19.937 milioi euroko defizita izan zuen. 2011az geroztik pentsioen erreserba funtsetik hartutako diruarekin estali da urtean urteko zuloa. Baina funtsa ia amaitu da, eta azken hiru urteetan estatuak maileguak eman diozkio Gizarte Segurantzari zenbakiak orekatzeko —iaz 15.164 milioi euroko mailegua eman zion—.

Batzordeak 2025. urtea jarri zion bere buruari Gizarte Segurantzaren defizita ezabatzeko epemuga gisa.

GASTEIZ. Kontratazio publikoetan klausula sozialak jarri nahi izateak «legez kontrakoa izateko zantzuak» dituela ziurtatu du Jaurlaritzak. «Urkulluren gobernua prekaritatearen sortzaile bilakatu da», erantzun dio EH Bilduk, eta iragarri du ez duela etsiko, eta lege proposamena egingo duela Eusko Legebiltzarrean.

WAA. Hurbiltzen ari da Donald Trumpek Txinaren esportazioei muga zergak %10etik %25era igotzeko jarri zuen azken eguna, martxoaren 1a. Munduko bi potentzia nagusien arteko merkataritza gerra gogortuko lukeen ekintza hori saihesteko negoziazioak berriro hasi ziren atzo, Washingtonen. Aurreko negoziazioak «oso emankorrak» izan zirela esan zuen Trumpek, eta ez zuen baztertu epea pixka bat luzatzea.

Ozeano Bareko frontean negoziatzen ari diren bitartean, Atlantikokoan tentsioa handitzen ari da. Uztailaz geroztik su-etenean daude AEBak eta Europako Batasuna, baina bake horrek eztanda egin dezake baldin eta Washingtonek autoen inportazioari %25eko tarifa jartzen badu. Hala izanez gero, «bizkor» erantzungo du EBk.

Bilboko Portuan langile bat hil zen atzo, ikatza deskargatzeko lanak egiten ari zela. Garraiatzen ari zen zama modu bortitzean mugitu zen, eta 43 urteko portugaldarra garabitik erori zen, bost edo sei metrotik. 11:30ean izan zen ezbeharra, eta, anbulantzia bertaratu zenerako, beharginaren heriotza ziurtatu besterik ezin izan zuten egin. Langilea zamaketaria zen, eta istripua izan zuen momentuan SLP enpresarentzako ari zen beharrean portuko Nemar nasan.

ELA sindikatuak oharra bidali zuen arratsaldean istripuaren xehetasunak emanez, eta azaldu zuen «prekaritatea» dagoela ezbeharraren jatorrian. «Portuan, bereziki, faktore asko batzen dira: lan baldintza kaskarrak, lan erritmo bortitzak, eta lanbide honek berez duen arrisku maila handia». Sindikatuak garbi utzi zuen, ordea, langileak hogei urtetik gorako esperientzia zuela bere lanpostuan, eta makina erabiltzen bazekiela. ELAko afiliatua zen.

Bilboestibako langile batzordeak lanuztea egin zuen atzo heriotza salatzeko SLP enpresan, eta gaur ere berdin egingo dute 08:00etatik 20:00etara. Bilboestibaren egoitzaren parean elkarretaratzea egingo dute 10:00etatik aurrera.

2015eti, bost hildako

Bilboko Portuko istripuei begiratuz gero, zerrenda beltza da. 2015etik bost lagun hil dira beharrean zeudela, baina azken hamahiru hilabeteetan nabarmen egin du gora hildakoen kopuruak. Azken bost urteetan hil diren bost langile horietatik hiru iazko urtarriletik hil direlako. Orduko hartan, esaterako, fenwick batekin itsasontzi bateko garabia garbitzen ari zen langilea jasomakinarekin uretara erori zen, eta itota hil zen.

Ekainean, bestalde, Luzueroko harrobi zaharrean lanean ari zen behargin bat harrapatu zuen kamioi batek, eta kolpearen eraginez hil zen. Azken istripu larria abenduan izan zen: enpresa batean izandako eztanda baten eraginez hiru langile zauritu egin ziren. Erredurekin eraman zituzten hirurak ospitalera.

Urtea hasi denetik gutxienez zazpi lagun hil dira lanean ari zirela, LABek bere webgunean duen kontagailuaren arabera. Aurreko istripu hilgarria otsailaren hasieran izan zen, Zizurkilgo (Gipuzkoa) ULA enpresan. Pieza baten kolpearen eraginez hil zen 43 urteko gizonezkoa.

Trantsizio Ekologikorako Ministerioan izango da aurkezpena, gaur, 13:00etan, eta hizlaria Espainiako Gobernuko presidentea bera izango da, Pedro Sanchez. Erreformaren hiru zutoinak azalduko ditu, sektoreko enpresarien aurrean: lehenik, Energia eta Klimarako Plan Integratu Nazionala, Bruselak lehenbailehen bidaltzeko eskatu diona; bigarrenik, Aldaketa Klimatikorako eta Trantsizio Ekologikorako legearen aurreproiektua; eta, hirugarrenik, Bidezko Trantsiziorako estrategia, meatzaritzarako laguntzekin. Sanchezek ostiraleko Ministroen Kontseiluan onartu nahi du energia erreforma, nahiz eta jakin ez duela ibilbiderik legealdi honetan; besteak beste, denbora faltagatik.

Jon Darpon Osasun sailburuak bere dimisio emateko eskarien harira, Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzako bozeramaileak esan duenez, “ez du zentzurik, guztiz kontrakoa”.

Osakidetzako azterketetan, hiru espezialitateetan izandako filtrazioen ustezko arduradunak hiru mediku direla uste du EAEko Fiskaltza Nagusiak. 2019ko otsailak 19.

Fiskaltzak Osakidetzako lan-eskaintza publikoan “delitu zantzuak” ikusi dituela iragarri ostean, EH Bildu, Elkarrekin Podemos, PSE-EE eta PP alderdien erreakzioak.