USURBIL. Ingemarreko zuzendaritzak aurrera jarraituko du Usurbilgo lantegiko behargin guztien kaleratzea eragingo lukeen erregulazio txostenarekin. ELAk bilera izan du zuzendaritzarekin, eta finantzaketa faltaren arrazoia erabili du lantegia ixteko. «Esan dutenez, ez dira gai izan Usurbilgo lantegiko salmentak handitzeko, eta bertako langile batzuk lekuz aldatzea proposatu du», azaldu zuen sindikatuak ohar baten bidez. Ingemarrek Galizian dauka beste fabrika bat.

Bederatzi urtez jarraian hazi ondoren, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako pentsio osagarrien ondarea %3,3 jaitsi zen iaz. Ondarea bigarrenez jaitsi da 2001ean borondatezko gizarte aurreikuspeneko erakundeak biltzen dituen BGAE federazioa sortu zenetik —2008an jaitsi zen azken aldiz—. Ignacio Javier Etxeberria BGAEen federazioko presidentearen arabera, erakundeek egindako inbertsioek errentagarritasun txarra izan zuten, eta arrazoi horri egotzi zion ondarearen beherakada. Edozein modutan, 24.032 milioi euro pilatzen dira erakunde horietan, eta hiru lurraldeetako BPGaren %31,3 ordezkatzen dute denen artean. «Urte zaila izan den arren, inongo momentuan ez da eskaerari erantzuteko arazorik egon», esan zuen atzo egindako aurkezpenean.

Behar horiei erantzunez, borondatezko gizarte aurreikuspeneko erakundeek 887 milioi euro banatu zituzten iaz erabiltzaileen artean, 2017an baino %4,16 gehiago. Azken bost urteetan 4.450 milioi euroraino iritsi da kopurua. «Kopuru horiekin, gure ingurunearen babes sozialaren bermatzaile gara», esan zuen Etxeberriak. Bazkideen kopuruak ere %1,18 egin zuen gora, eta 2018. urte amaieran 1,1 milioi pertsonak zeukaten pentsio osagarri bat. Haien ekarpenak 796 milioi eurorenak izan ziren, 2017an baino %1,9 gehiago.

Pentsio osagarriei buruz ez ezik, pentsio publikoei buruz hitz egin zuten Etxeberriak: «Pentsio publikoen existentzia ez dago zalantzan; beste gauza bat da zenbatekoak izango diren». Esan zuen gaur egun erretiroa hartzen ari direnen estaldura tasa %80an dagoela, eta, horregatik, garrantzitsutzat jo zuen pentsio osagarri bat edukitzea. «Lan hitzarmenetan txertatu beharko lirateke, eta gazteen artean ere kontzientzia zabaldu beharra dago». Haren arabera, pentsio osagarriak edukitzeko kultura sustatu beharko litzateke belaunaldi berrien artean.

BGAEak bultzatzeko ohiko bidea zerga kenkariak eskaintzea izan da, baina Etxeberriak uste du azken urteetan erakunde publikoek mezu kontrajarriak eman dituztela horien inguruan. «Jendeari konfiantza mezu bat helarazteko, zerga eremuan egonkor- tasuna behar dugu; ezin da egun batean kenkari batzuk eskaini eta hurrengoan bestelakoak». Sektoreko eragileen iritzia aintzat hartzeko eskatu zien erakundeei.

Hego Euskal Herriko kontu publikoek beltzera egin zuten iaz. Defizita ez baizik superabita izan zuten Eusko Jaurlaritzak (507 milioi, BPGaren %0,68) eta Nafarroako Gobernuak (112 milioi, %0,55). Diru horren zati bat bideratu dute beren zorra txikitzera: 2017 amaieran baino 183 milioi euro gutxiago zor zituen Nafarroako Gobernuak 2018 amaieran, eta 109 milioi gutxiago Jaurlaritzak, Espainiako Bankuaren datuen arabera.

Bigarren urtez jarraian amaitu dute urtea galerarik gabe Gasteizko eta Iruñeko gobernuek, baina bada aldea 2017aren eta 2018aren artean. 2017an, batek zein besteak diru kopuru gehigarri bat jaso zuten Madrildik, kupoari eta ekarpenari buruzko negoziazioak haien aldeko akordio batekin itxi zituztelako. Aurten ez da aparteko ordainketarik izan, baina zerga bilketa uste baino hobeto joan da, eta uste baino diru gehiago sartu da kutxetan.

Gainera, bada beste faktore bat superabita azaltzeko: Egonkortasun Legearen atal batek, gastu arauak, muga handiak jartzen dizkie gastua handitzeko, horretarako dirua dagoenean ere, lege horren helburu nagusia baita zorra txikitzea. Esaterako, 2017ko superabitaren erdia baino pixka bat gehiago gastatzeko asmoa adierazi zuen Nafarroako Gobernuak, 113 milioi euro; Espainiakoak, ordea, 35 milioi gastatzeko baimena baizik ez zion eman. Jaurlaritzak jada esan du superabitaren zati handiena zorra txikitzeko baliatuko duela.

Diputazioek ere gutxitu dute zorra: 2.995 milioi zor zituzten 2018 amaieran, urtebete lehenago baino 202 milioi gutxiago, eta 2017 hasieran baino 1.100 milioi gutxiago.

Atzoko bileran, Madrilgo gobernuak dekretu bat onartu zuen superabita izan duten administrazioei baimena emateko diru horren zati bat «finantza aldetik jasangarriak diren inbertsioetarako» erabiltzeko. Osasuna, hezkuntza, babes zibila, kultur ekipamenduak eta segurtasun kontuak aipatu ditu horien artean.

Espainia, prozeduratik at

Espainiako Erresumak, berriz, aspaldiko partez lortu du defizit publikoa %3tik behera uztea. Zehazki, bere kutxetan sartu baino 31.805 milioi euro gastatu ditu, BPGaren %2,63. Udalak eta tokiko beste erakundeak izan dira beren zenbakiak txukuntzea lortu ez duten bakarrak, baina haiek aspaldian dute superabita, gastua oso zorrotz kontrolatzen dietelako. Hain zuzen ere, Madrilgo gobernuaren esku dauden erakundeak dira defizit gehien sortzen dutenak: administrazio zentralak 18.121 milioiko defizita izan du (%1,5), kalkulatu zuena ia halako bi; pentsioetan gastua gorantz egiten ari dela-eta, Gizarte Segurantzak 17.088 milioiko zuloa egin du (%1,41). Haiekin alderatuta, txikia da erkidegoen zorra (2.810 milioi), nahiz eta haiek egiten duten gastu sozialaren zati handiena.

Defizita %3tik jaitsita, Espainiak atera ahal izango du gehiegizko defizitaren prozeduratik. Hura zen gainbegiratze egoera horretan zegoen azkena, Frantzia jada atera zelako —aurten %2,5era jaitsi du defizita—.

Edonola ere, Madrilek berriro huts egin du bere promesetan. Bruselari %3,1etik %2,2ra jaitsiko zela agindu zion Mariano Rajoyren gobernuak, baina udan helburua %2,7ra igo zuen Nadia Calviño Ekonomia ministro sozialistak, aurreko defizita lortzea ezinezkoa zela ikusita.

Aurten %1,3ra jaistea zen asmoa, baina kopuru hori auzitan dago. Pedro Sanchezek legegintzaldia amaitu du 2019ko aurrekontuak onartzerik ez zuela ikusita, eta kontu horietan diru gehiago biltzeko agertzen ziren neurriak —Google tasa, esaterako— ez dira indarrean jarri, baina, bai, ordea, gastu publiko gehigarri batzuk. Atzo, helburu berria %2 dela esan zuen Monterok.

Iberdrolako Akziodunen Batzarrak Administrazio Kontseiluko kideen izendapenak onartu ditu, botoen % 98rekin, besteak  beste, Ignacio Sanchez Galan presidentearena.

SATSE, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK sindikatuek eta Lehen Arreta Arnasberritzen plataformak greba deitu dute 2019ko apirilaren 12rako eta maiatzaren 17rako.

Espainiako Ministroen Kontseiluak 33.793 plazako lan eskaintza publikoa onartu du 2019rako, Meritxell Batet ministroak bileraren ostean azaldu duenez.

Eskarien poltsa betetzen jarraitzen du CAFek. 2018. urtea 7.700 milioi euroren enkarguak entregatzeko zituela amaitu zuen Beasaingo tren konpainiak; beste bi gehitu dizkio orain, eta orotara 165 milioi eurotik gora eman behar dizkiote. Horietatik, 120 milioi inguru Italiatik etorriko zaizkio. Trenitalia SPA konpainia publikoak CAF hautatu du ETR500 abiadura handiko 59 trenen mantentze lanak egiteko hurrengo sei urteetan, baina beste sei urtez luzatzeko aukerarekin.

CAFek zainduko dituen trenek Frecciarossa izenarekin ezagutzen dira Italian, eta Turin-Milan-Salerno abiadura handiko linean funtzionatzen dute, herrialdearen iparraldetik hegoaldera. Turin, Milan, Reggio Emilia, Bolonia, Florentzia, Erroma, Napoli eta Salerno hiriak lotzen dituzte, orduko 300 kilometroko abiaduran zirkulatzen dute. Era berean, abiadura handiko lineaz kanpo hedatzen diren konexioetan ere eskaintzen dute zerbitzua, eta beste hiri esanguratsu batzuetaraino iristen dira: Padua, Venezia, Rimini, Ancona, Pescara, Foggia eta Bari.

Mantentze lanak Trenitaliaren tailerretan egingo dituzte, Napolin, Erroman, Milanen eta Venezian, eta CAF Italiako adarrak egingo ditu. Gaur sinatutako kontratuak ekarriko du 300 langile baino gehiago kontratatzea.

Diruz apalagoa da, berriz, CAFek De Lijn Flandriako garraio konpainiarekin sinatutako kontratua. Haren arabera, CAFek beste 23 tranbia egingo dizkio, 44 milioi euroren truke. 2017ko urrian CAFek De Lijnekin egindako akordioaren hirugarren zatia da. Guztira, 146 tranbia egingo ditu Beasaingo tren konpainiak harentzat.

De Lijn autobusen eta tranbien Flandriako operadore publikoa da, eta, urtero, 530 milioi bidaiari inguru garraiatzen ditu. Lehenengo 48 tranbiak datorren urtetik aurrera egongo dira abian Flandriako kostaldea zeharkatzen duen tranbia linean. Atzo jakinarazitakoak, berriz, 2022ko bigarren erditik aurrera entregatuko ditu CAFek, eta Anberes hirian emango dute zerbitzua.

Aernnovaren erosketa

Euskal Herritik eta Espainiatik kanpo egiten du bere negozioaren zatirik handiena CAFek, eta horrela aritzen da Aernnova ere. Arabako aeronautika enpresa sektoreko konpainia handienentzat ari da lanean: Airbus, Embraer eta Boeing. Azken horren hornitzaileentzat kontratuak lortzea da Aernnovaren azken erosketaren arrazoi nagusia. Atzo jakinarazi zuenez, Structural Integrity Engineering (SIE) enpresa erosi du. Chatsworthen du egoitza (Kalifornia, AEB), eta ingeniaritza lanak egiten ditu AEBetako industria aeronautikorako. Duela hilabete batzuk, Aernnovak beste enpresa bat erosi zuen Kalifornian bertan, Brek Manufacturing izenekoa.

Lan istripuak

Elkarrekin Podemosek eskatuta, Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari galdegin dio azterketa «zehatz» bat egitea lan istripuen arrazoien inguruan. Planak istripuak gutxitzeko bideak ere zehaztu beharko lituzke. EH Bilduk eta PPk aldeko botoa eman zuten, eta kontrakoa, berriz, EAJk eta PSE-EEk, argudiatuta Jaurlaritza jada ari dela norabide horretan lanean.

Autogintza

Oposizioaren beste proposamen batek aurrera egin zuen Eusko Legebiltzarreko saioan: lantalde bat eratuko dute autogintzaren etorkizuna aztertzeko. EH Bilduk proposatu zuen, «autogintza gure industria sareko sektorerik handiena delako eta, hortaz, estrategikoa delako». Elkarrekin Podemosek eta PPk babestu egin zuten, baina ez, ordea, EAJk eta PSEk.

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako langileek Espainiako Gobernuak ezarritako gutxieneko soldata edukitzen jarraituko dute, Eusko Legebiltzarrak baztertu egin baitzuen atzo gutxieneko ordaina 1.200 eurora igotzeko proposamen bat. EH Bilduko Iker Casanova legebiltzarkideak aurkeztu zuen mozioa. Gutxieneko soldata ezartzea Espainiako Gobernuaren eskumena dela onartuta, «neurria ezartzeko beste bide batzuk» daudela gogorarazi zien gobernuan dauden alderdiei: «Administrazio publikoek konpromisoa hartu dezakete egiten dituzten kontratazioetan ordain hori emateko». EAJk, PSE-EEk eta PPk baztertu egin zuten eskaera. «Ardurei ihes egitea» leporatu zien Casanovak.

Ekinaldia aurkezteko «nahikoa arrazoi» daudela azaldu zuen, gaur egun egiten diren politikek «ezberdintasunak areagotu besterik ez dutelako egiten». Gainera, gutxieneko soldata igotzeko baldintza sozioekonomikoak badaudela esan zuen.

Hego Euskal Herriko gutxieneko soldata 900 eurokoa da gaur egun, eta 1.200 euroko zenbatekoa «ez da asmatutako zerbait», Elkarrekin Podemoseko Jon Hernandez legebiltzarkidearen arabera. EH Bilduren mozioarekin bat egin zuten atzo, eta sektore arteko gutxieneko soldata BPGaren araberakoa izan dadin lortu nahi izan zuten horrela. «Europako batezbestekotik urrun dago egungo zenbatekoa». Horregatik, soldatak hobetzeko tarte handia dagoela aldarrikatu zuen, eta PSE-EEri galdetu zion ea zein arrazoi zituen gisa horretako akordio bat ez babesteko.

Alexia Castelo PSE-EEko legebiltzarkideak erantzun zion ez duela ulertzen «euskal gutxieneko soldata» baten beharra. «Langile guztientzako izango den gutxieneko soldata bat defendatzen dugu guk». EAJko Estibaliz Larrauri legebiltzarkideak, bestalde, soldaten igoeraren aldeko «jarrera irmoa» dutela adierazi zuen. «Horretarako tartea badago; orokorra izan daiteke, baina ez unibertsala».

Gutxieneko soldata igotzeko eskatzen zuen mozioa ez, baina soldaten igoera eskatzen duen mozioa babestu zuen Eusko Legebiltzarrak. EAJk eta PSE-EEk aurkeztu zuten mozioaren arabera, negoziazio kolektiboaren esparruaren barruan soldata igoerari buruzko neurriak hartzea eskatu zuten. EH Bilduk eta Elkarrekin Podemosek aurkako botoa eman zuten, eta PP abstenitu egin zen. Era berean, Eusko Legebiltzarrak eskaera egin zion Jaurlaritzari lan publikoetan hitzarmen kolektiboetan bildutako neurriak bete daitezela berma dezan.

Euskal esparruaren aurka

Azken urteetan, gehiengo sindikalak maiz eskatu du 1.200 euroko gutxieneko soldata. Atzoko bozketaren ostean, LABek ohar baten bidez gaitzetsi zuen EAJk, PSE-EEk eta PPk «patronalaren alde» egin izana. «EAJk, beste behin, azken bi lan erreformak inposatu zituzten alderdiekin bat egin du politika neoliberalak aplikatzen jarraitu ahal izateko». Eta jeltzaleen jokabidearen aurka egin zuen berriz ere: herenegun, Gipuzkoako Batzar Nagusietan, babes sozialerako euskal esparruaren alde egin zuten, baina, atzo, «esparru propio hori osatuko zuen gutxieneko soldata ezartzearen aurka» egin zuten.

Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroak pentsiodunen plataformek manifestazioak deitu dituzte Gasteizen, Bilbon, Donostian eta Iruñean, 2019ko apirilaren 13an.