Sestaoko Naval ontziola likidazio fasearen atarian dago, eta ez da batere erraza izango lantegi historiko horretan jarduera berreskuratzea. Hasteko, egun gutxi barru kaleratuko dituzte Navaleko 177 langileak, eta enpleguak bigarren aukera izan dezan inbertitzaileak azaldu beharko dira. Horiek horrela, Navalek eskuratu du hedabideen arretarik handiena azken hilabeteetan, haren gogoaren kontra, noski, baina paradoxa da: Sestaoko ontziola salbuespena da haizeak alde duen sektore batean.

Zamakonak (Santurtzi), Balenciagak (Zumaia) eta Muruetak (Erandio) tax lease-aren ekaitzetik onik ateratzen jakin dute, eta gaur egun ez dute arazo handirik eskaera zorroarekin. 2018. urtean aurrekoan lortutako eskaera mailari eutsi diote, eta horrek lasaitasun bat ekarri du sektorera. Euskal Herriko Itsas Foroak dio 2006. eta 2008. urte arteko urrezko garaia «ez dela berriro gertatuko», baina 2017. eta 2018. urteak onak izan dira, eta 2019. urtean ere eskaerei eta, oro har, jarduerari eutsiko zaiola uste du.

Lan karga badago 2019rako

Navalek hein batean ilundu ditu emaitza horiek, eta 2019. urtean ere Sestaoko ontziola historikoaren hondoratzeak isla izango du, noski, baina sendoa da gainontzekoen osasuna. Zamakonak hiru kontratu lortu zituen 2018an, kontainer ontzi bi eta atunontzi bat egiteko; eta joan den hilean egin zuen bere azken entrega: Aterpe alai izozkailu-atunontzia. Muruetak atoiontzi bat eta arrantzontzi bat egiteko tratuak itxi zituen; eta Balenciagak, 70 metro luze den arrantzontzi bat egiteko kontratua. Euskal ontzioletan 20 ontzi eraikitzeko lan karga dago: arrantzontziak, merkataritza ontziak, gurutzaontziak, yate handiak…. Eta 2019. urterako lan karga bermaturik dago.

2017an 2.840 milioi euroko fakturazioa lortu zuten sektore horretako enpresek, %3,3 gutxiago Navalen krisiarengatik. 13.730 langilek dihardute ontzioletan eta horiek hornitzeko enpresetan.

Urtarrilaren 31n tokiko administrazioaren erreformarako lege proiektua onartu zuen Nafarroako Parlamentuak. Gobernua sostengatzen duten lau alderdien babesa izan du proposamenak, baita Orain Bai taldeko lau parlamentariena ere –azken orduko azken minutuan–.

Donostian aurkeztu zuten atzo 4.0 fabrikazioko Europako berrikuntza sare handiena, EIT Manufacturing, besteak beste berton izango duelako bost egoitzetako bat, Euskal Herrian —zehazteko dago lekua—. Europako Batzordearen laguntzarekin sortu dute EIT Manufacturing egitasmoa, eta Europako hamazazpi herrialdetako 50 enpresa eta zentro teknologikok baino gehiagok parte hartuko dute. Hemengo egoitzaz gain, beste lau herrialdetan ere izango ditu: Alemanian, Austrian, Italian eta Suedian.

Egitasmoak Gipuzkoako hiriburuan egin ditu lehen urratsak, herenegun eta atzo Europako 150 aditu baino gehiago bildu baitziren Donostian EIT Manufacturingen lehenengoko egitekoak adosteko eta egitasmoa martxan jartzeko. Helburu nagusitzat Europa mundu mailan berrikuntzaren erreferente bihurtzea da, eta enpresei laguntzea teknologia berriak bizkorrago eta modu eraginkorragoan barnera ditzaten.

Horretarako, I+G lankidetza, trebakuntza eta negozio berriak sortzea dituzten proiektuak sustatu eta lagunduko ditu EIT Manufacturingek, jarduera ardatzak izanik robotika, digitalizazioa, zero akatseko fabrikazioa eta fabrikazio aditiboa.

EIT Manufacturingen Mendebaldeko nodoa Euskal Herrian kokatuko dute, eta honako erakundeok jarriko dute martxan: Aernnovak, Mondragon Taldeak, IK4 Research Alliancek, ITP Aerok eta Tecnaliak. Nodoak Frantzia, Portugal eta Espainiako erakundeak koordinatuko ditu, eta zazpi urtean 200 enpresa sortzea izango du helburu. Nodoaz harago, egitasmo osoan, 50 bazkidek hartuko dute parte, hala nola Volkswagenek, Volvok, Vienako Unibertsitate Teknikoak, Siemensek eta Whirlpool Europek.

Egitasmoa atzo aurkeztu zuten Klaus Beetz EIT Manufacturingek zuzendariak, Rikardo Bueno EITren Mendebaldeko nodoko zuzendariak eta Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapeneko sailburuak.

Buenok egoitza berton izateari eman zion garrantzia: «Egoitza hori Euskadin izateak berrikuntza aukera berriak ekarriko dizkio euskal industriari, eta aukera emango digu profesionalen prestakuntza indartzeko, teknologia berriak merkaturatzeko eta erakunde berritzaileak inbertitzaileekin harremanetan jartzeko».

Hamabost milioi euro

Ildo berean, Tapiak uste du EIT Manufacturingen egoitzetako bat Euskal Herrian ezartzea aukera bat dela «Basque Industry 4.0k lagun dezan aurreratutako industria sustatzen». Bide horretan, sailburuak ezinbestekotzat jo zuen eragile publikoen eta pribatuen arteko lankidetzarekin jarraitzea, «bai barrura begira, bai nazioartera begira».

EIT Manufacturing sareak urtean 80 milioi euro baino gehiagoko aurrekontua izango du, eta aurrekontu horretatik hamabost milioi Euskal Herrian kokatuko den Mendebaldeko nodorako izango dira. Azaldu dutenez, diru hori enpresei laguntzeko izango da, «bai produktu berriak sortzeko eta garatzeko, bai lehendik dauden teknologiak aplikatzeko, eta aurreikusten da Euskadiko industria enpresen erdiek baino gehiagok izango dutela aukera horretaz baliatzeko».

Sektorearen estrategikotasuna azpimarratu zuten atzoko aurkezpenean, bai euskal ekonomiari dagokionez, bai Europakoari dagokionez. Izan ere, fabrikazioaren sektorea Europaren motor nagusietako bat da: bi milioi enpresa baino gehiago dauzka, eta ia 30 milioi pertsonak egiten dute lan zuzenean sektorean.

Kontua da sektorean sekulako aldaketak gertatzen ari direla, aldaketa handiak eta bizkorrak, merkatuaren eta gizartearen behar berriek, aurrerapen teknologikoen erritmoak, eta ingurumen eta jasangarritasun baldintzek eraginda. Egokitzapen horretan enpresak «bi abiaduratan» banatzea saihestea da asmoa, «berrikuntza ekosistema bat» sortzea.

Moncloara sartuko den hurrengo presidenteak zain izango du mahaiaren gainean murrizketen karpeta gorria, Bruselak bidaliko diona. Espainiako Kongresuak asteon bota ditu atzera PSOEren gobernuak 2019rako aurkeztutako aurrekontuak, eta, ageriko ondorio politikoez gain, ondorio ekonomikoak ere izango ditu: besteak beste, aurten defizit publikoa dezente igoko da, ez du beteko Europako Batzordearekin 2019rako adostutako BPGaren %1,3ko defizit helburua, eta Bruselak austeritate neurriak eskatuko dizkio gobernuari, gastu publikoa txikitzeko. Hau da, murrizketa gehiago datoz, edo, Maria Jesus Montoro Ogasun ministroaren hizkera leungarrian esanda, «doikuntzak egin beharko dira, kontu publikoak koadratzeko».

Berez, aurrekontuak ez onartzeak ez du zertan eragin, automatikoki, deskalabru ekonomikorik edo defizitik. Espainia ez da aurrekonturik barik geratuko, 2018koak luzatuko baitira. Arazoa momentua da, noiz bota diren atzera aurrekontuak. Izan ere, Madrilgo gobernuak dagoeneko onartu zituen aurrekontuetan aurreikusitako gastu igoera handienak, baina oraindik onartzeko daude aurrekontuetan aurreikusitako diru sarreren igoerak. Beraz, ekuazioa argia da: gastuak handituta eta diru sarrerak handitu barik, defizita igo egingo da.

Montororen arabera, defizita BPGaren %2,4ra igo daiteke, oso urruti %1,3ko helburutik.

ONARTUTAKO NEURRIAK
Pentsioak, soldata publikoak eta gutxieneko soldata

Ia bederatzi hilabeteko agintaldian, eta 84 diputatu eskasekin 350 eserlekuko legebiltzarrean, Pedro Sanchezen gobernuak hamahiru lege eta 25 errege dekretu onartu ditu. Horien artean hainbat neurri ekonomiko, gehienak errege dekretu bidez. Neurri horiek dagoeneko indarrean daude, eta, beraz, bermatuta dago bere horretan jarraituko dutela.

Pentsioen igoera da neurri horietako bat. Pentsioak %1,6 igo zituen gobernuak urte hasierarekin, eta %3 gutxieneko pentsioak.

Funtzionarioen soldatak %2,25 igotzea ere onartu zuen gobernuak dekretu bidez, eta baita ere lanbide arteko gutxieneko soldata %22,3 igotzea ere, hilean 900 eurora arte -joan den abendura arte 735,9 eurokoa zen gutxieneko soldata-.

Hiru neurri horiek ez zeuden aurrekontu proiektuaren legeari lotuta, horregatik lortu zuten aurrera egitea eta indarrean sartzea. Era berean, onartu ditu beste neurri ekonomiko batzuk ere: besteak beste, IG ibilgailu gidaridunen sektorearentzako araudi berria, eguzkiaren zerga ezabatzea, eta langile autonomoen lege moldatzea.

Inbertsio sozialaren atala handitu eta gero deitu ditu Pedro Sanchezek hauteskundeak apirilaren 28rako, baina ez dio astirik eman diru sarrerak 5.654 milioi eurotan handitzeko aurreikusten zituen neurriak onartzeko.

BIDEAN GERATU DIRENAK
Zerga igoerak, menpekotasunaren laguntzak, trantsizio ekologikoa…

Onartutako legeen zerrendan agertzen direnak baino gehiago dira onartu gabekoen zerrendan geratu diren neurriak, eta horietako batzuk diru sarrerak handitzekoak.

Sozietate zergaren gutxieneko tasa %15era igo nahi zuen PSOEren gobernuak enpresa handientzat -20 milioi eurotik gorako fakturazioa daukatenentzat-, eta bi puntu jaitsi milioi bat eurotik behera fakturatzen duten enpresa ertain eta txikientzat -%25ean dago orain-. Halaber, errenta zerga igo nahi zien aberatsenei: bi puntu urtean 130.000 eurotik gora irabazten duten zergapekoei, eta launa puntu 300.000 eurotik gorako irabaziak dituztenei eta 140.000tik gorako aurrezkidunei. Neurri horiek, jakina, ez zuten eraginik izango Hego Euskal Herrian, foru ogasunek arautzen dituztelako zerga horiek.

Eragina izango zuen dieselaren zerga igoerak, indarrean sartu izan balitz, baina ez da horrelakorik gertatu; gobernuak gasolio litroa 3,8 zentimo garestitu nahi zuen. Halaber, emakumeen higiene produktuen zergak ez dira %10etik %4ra murriztu -konpresak eta tanpaxak, adibidez-.

Bidean geratu da, baita ere, menpekotasunen bat daukaten pertsonen senide zaintzaileei kotizazioa estatuak ordaintzeko asmoa, trantsizio energetikoa bideratzeko lege berria, eta langabezia sari guztiak agortuta dauzkaten langabeei laguntzak emateko adina 54 urtetik 52ra jaisteko proposamena.

AZKEN AUKERADUNAK
Hipoteka legea, lan erreformaren moldaketa eta pentsioen kalkulu berria

Helburu jakin batekin aukeratu du Sanchezek apirilaren 28a hauteskundeetarako. Data horrek aukera ematen dio automatikoki ez desegiteko Espainiako Kongresua eta Senatua. Martxoaren 5ean desegingo dira bi ganberak, eta, beraz, bi aste eta erdiko joko legegilea dago oraindik, dela lege gako batzuk onartzeko, dela hauteskundeetarako kanpainarako soslai sozioekonomikoa eszenaratzeko.

Aurrera egingo duela argi dagoen bakarretako bat Hipoteka Lege berria da. Datorren ostegunean eztabaidatu eta bozkatuko dituzte Kongresuan PPk kontrolatutako Senatuak legeari egindako emendakinak. Legeak aurrera egingo du beraz, baina erabaki beharko dute, besteak beste, ea bankuek euren gain hartuko dituzten etxebizitza erosteko krediturako gastu guztiak -tasazioarena izan ezik- edo ez.

Martxoaren 5era arteko epea geratzen dela jakinda, CCOOk eta UGTk presio egin diote PSOEri, lehenbailehen onartu ditzan sindikatuekin eurekin adostutako lan erreforma eta pentsioena. «Ez da ezinezkoa, borondate politiko kontua da», nabarmendu zuen atzo Unai Sordo CCOOko idazkari nagusiak.

Bi sindikatuek eta Sanchezen gobernuak dagoeneko adostuta dauzkate Mariano Rajoyren lan erreforma leuntzeko aldaketa batzuk: lan hitzarmen kolektiboen ultraaktibitatearen urtebeteko iraupena ezabatu eta mugagabe bihurtzea berriz ere, eta sektoreko lan hitzarmenei lehentasuna ematea, eta ez enpresakoei. Adostutako dekretuak ahal bezain laster onartzeko eskatu dute bi sindikatuek.

Bestetik, oraindik airean dago zelan gaurkotuko diren pentsioak datorren urtetik aurrera, KPIaren arabera, ala KPIaz gain beste faktore batzuk ere kontuan hartuta. UGTk eta CCOOk Sanchezi eskatu diote indargabetu dezala jasangarritasun faktorea dakarren pentsioen erreforma, eta jar dezala KPI erreferente bakar bezala.

Bi zerga berri sortzeko aukera ere badago martxoaren 5era bitarte: Tobin tasa -finantza trantsakzioen gainekoa- eta Google tasa -zerbitzu digitalena-. Bien tasen artean, 2.000 milioi euro biltzea espero du gobernuak. Bi tasen legeen tramitazioak aurrera jarraituko du datozen asteetan, baina onartuko balira ere, ez lirateke indarrean sartuko urte amaiera arte. Horrek esan nahi du zerga berri horien diru bilketak oso eragin mugatua izango lukeela 2019ko kontuetan, eta ez luketela lagunduko aurtengo defizit igoera konpentsatzeko.

Beterri-Buruntza eskualdeko sei udalek martxan jarri duten proiektua da Beterri Km0. Tokiko produktuen kontsumoa bultzatuz lehen sektorea indartzea eta ekoizle berriei aukerak zabaltzea dute helburu. Urtaro bakoitzean eskualdeko herri batean festa eguna antolatuko dute produktu jakin bat bultzatzeko. Negukoa abenduaren 1ean izanen da Astigarragan, arkumea protagonista hartuta.

Urtarrilaren 31n tokiko administrazioaren erreformarako lege proiektua onartu zuen Nafarroako Parlamentuak. Gobernua sostengatzen duten lau alderdien babesa izan du proposamenak, baita Orain Bai taldeko lau parlamentariena ere –azken orduko azken minutuan–.

Ereiaroaren 27a egindako bilkuran Baztango Udalak tokiko elikadura kontseilua osatzeko EH Bilduren proposamena aho batez onartu zuen.

Pirinioetan eta beste zenbait lurralde menditsutan ezezik, landa guneko herri handi askotan ere populazioak behera egin du azken hamar urteetan Nafarroan, lurraldearen metropolizatzea norainokoa den agerian utziz.

Espainiako Adinekoen Institutu Nazionalean (Imserso) jasotako ustezko kontratu irregularren azpikeria ikertzen ari da Ustelkeriaren aurkako Fiskaltza.

Euskaduna Jauregiak 7,5 milioi euro lortu ditu 2018an, % 9,5 gehiago, eta 811 ekitaldi hartu ditu. Okupazioa % 90ekoa izan da eta 518.000 lagun bildu ditu.