Euskadik hartu du Garapen Jasangarriko Eskualdeetako Gobernuen Sarearen (nrg4SD) presidentetza

Japonian oso ohikoa ez den zerbait lortzekotan dago Carlos Ghosn Renaulteko eta Nissaneko buruzagi izandakoak: atxilotua izan, eta bere burua errugabetzat jo duen arren, epaiketaren aurretik libre geratzea. Gaur lor dezake, haren defentsak mila milioi yeneko fidantza ordainduz gero (7,8 milioi euro). Uste denez, epaiketa udazkenean egingo diote, eta ordura arte Japonian egon beharko du Ghosnek, eta haren etxean jarritako kameren bitartez ziurtatu nahi dute ez duela ihes egingo.

Ezohikoa da Japonian akusatu bat aske geratzea, baina ezohikoak dira Ghosnen auziaren beste atal batzuk ere. Japoniako fiskaltzak finantza eskandaluetan inplikatutako beste enpresaburu edo zuzendari batzuekin baino gogorrago jo zuen Ghosnekin, kamerak aurrean zituela atxilotu baitzuten Tokioko aireportuan, joan den azaroaren 19an. Eta ez da oso ohikoa 1999. urtean Nissan salbatzeagatik ospea —eta dirutza— irabazitako batek orain espetxealdi oso luze bat arriskatzea, nork eta Nissanek haren aurka egindako salaketengatik.

Japoniako auto konpainiak Ghosni leporatzen dio agintariei irabaziak ezkutatzea eta konpainiaren dirua bere negozio partikularren galerak estaltzeko erabiltzea. Akusazio horiek ukatu ditu Ghosnek, eta ziurtatu du bere aurkako «konplota» egin dutela Nissaneko burukide batzuek, auto konpainia japoniarra eta Renault frantziarra gehiago batzeko asmoa zuelako. Renault da Nissaneko akziodun nagusia, nahiz eta gaur egun autogile japoniarra enpresa handiagoa eta errentagarriagoa den. Nissanek gezurtatu egin ditu Ghosnen akusazioak.

Landabengo bi sindikatu nagusien eta zuzendaritzaren itxaropenak apaldu ditu Volkswagenek. Aurreko astean, sei urterako lan hitzarmenaren inguruko akordioa lortu zuten UGTk, CCOOk eta Iruñeko lantokiko arduradunek, eta zuzenean lotu zuten haren onarpena Polo eta T-Cross modeloez gain beste bat ekoizteko aukerarekin. Atzo, Herbert Diess taldeko kontseilari ordezkariak baztertu egin zuen hirugarren modeloa ekartzea, «oraingoz». Haren ustez, Iruñeko fabrika ezin liteke gehiago zabaldu, eta, horregatik, «lehiakortasuna galduko luke» modelo ugari ekoitziz gero. «Ez da beharrezkoa. Ez dugu ahalmenik ezta bi modelo egiteko ere. Zertarako?».

VW taldeak hauspotu du zurrumurrua. Otsailaren 19an, Andreas Tostmann Logistika eta Ekoizpen arloko arduradunak azpimarratu zuen epe luzeko lan hitzarmen bat izateak «asko» lagunduko lukeela hirugarren modeloa lortzeko.

Mezua eraginkorra izan zen: langileen batzordean gehiengoa duten UGTk eta CCOOk oso iraupen luzeko hitzarmena bermatu diote VWi, sei urtekoa. Hitzarmenak honako neurri hauek jasoko ditu: sei urterako soldata igoerak, 2023ra arte 650 langile aurrez erretiratzea errelebo kontratu bidez, eta 300 eta 500 lanpostu artean sortzeko konpromisoa… Langileen batzarrak oraindik ez du akordioa berretsi, baina CCOOko afiliatuek, adibidez, ontzat eman dute edukia.

Hala ere, ikusteko dago zer gertatuko den hirugarren modeloarekin. Genevan (Suitza) egiten ari diren nazioarteko automobil azokan, Juergen Stackman VWeko salmenta eta ekoizpen arduradunak adierazi zuen oraindik ez dela erabakirik hartu. Stackmannen arabera, Polo eta T-Cross modeloak «erritmo bizian» ari dira ekoizten: «Nafarroako taldeak lan bikaina egin du Poloaren ekoizpenaren lidergoa hartuta, eta harro nago eurekin. Nafarroak etorkizun bikaina dauka».

Hala ere, Diess kontseilari ordezkariak ahulgune gisa ikusten du modelo gehiago egitea: «Modelo asko ekoitziko balitu, lehiakortasuna galduko luke. Saiatuko gara beti ahalik eta modelo gutxien egiten. Fabrika ezin liteke gehiago zabaldu».

Emakumeek gizonezkoek baino soldata txikiagoak jasotzea begiz joa du Eusko Jaurlaritzak. Horrela jaio da kontratazio publikoa moldatuko duen instrukzioa. Emakumeen eta gizonen berdintasunerako irizpideak sartuko dituzte kontratazio baldintzetan. Pauso oso garrantzitsutzat jo du Pedro Azpiazu Ogasun eta Ekonomia sailburuak, eta helburu handinahi baten barruan jarri du: «2030erako soldata arrakala txikiena duen Europako bost herrialdeen artean jarri nahi dugu Euskadi».

Aurrerantzean kontratazio pleguetan soldata arrakala murrizteko sar daitezkeen irizpideak finkatu dituzte. Beste hainbat puntu baloratuko dituzte kontratua emateko, baina instrukzioan batutako irizpideek gutxienez %5 balioko dute. «Helburu dugu horrelako klausulak kontratuetan sartzen hasteko, eta poliki-poliki pisua irabaziz joateko», argitu du Azpiazuk.

Kontratazioaren alor guztietan eta kontratazio organoetan lan egiten dutenentzat da instrukzioa. Arabako, Gipuzkoako eta Bizkaiko sektore publiko osoari eragingo dio, eta kontratu guztiei, hasi horniduretatik eta obretaraino.

Irizpideen artean daude, esaterako, erantzukizuneko, kudeaketako eta kualifikazio handiko postuetako kideen %50 emakumeak direla bermatzea, eta enpresak adjudikazioa betetzeko egiten dituen kontratazio berrietan emakumeak kontratatzea.

Berdintasun politikak aurrera eramateak bere balioa izango du. Hainbat azpipuntu sartu dituzte irizpide horretan; haien artean, desabantaila egoeran dauden emakumeak kontratatzea. Horrez gain, formakuntzari garrantzia eman diote: baloratu egingo dute kontratua egiten duen enpresak bere langileei berdintasunari buruzko formakuntza ematea, eta berdintasun alorrean 150 orduko prestakuntza duen pertsona kopuru jakin bat izatea.

Irizpideaz gaindiko neurriak

Irizpideak ez dira, ordea, neurri bakarra izango. Kontratu pleguetan ezinbestean ezarri beharko da enpresak ez daukala soldata ezberdinik sexuaren arabera, hau da, adjudikazioa jaso duen enpresetan emakumeen eta gizonen arteko ordainketetan diskriminaziorik ez dagoela.

120.000 eurotik gorako kontratuak lortu dituztenek, berriz, urtero bidali beharko dute kontratatutako pertsonen zerrenda, sexuaren arabera bereizita, pertsona bakoitzaren kategoria profesionala, eta oinarrizko soldata zein gehigarriak. Horrez gain, Gizarte Segurantzan izena emanda dauden langileen txostena eta kotizazio datuena helarazi beharko dizkio enpresak Jaurlaritzari.

Orain artean, kontratazio organo bakoitzak erabakitzen zuen zer irizpide aukeratu, inolako batasunik gabe. Josu Erkoreka Jaurlaritzako eledunak argitu du oinarri komun bat ezarri dutela. «Legeak muga asko jarrita dauzka, eta Lan Ikuskaritzak ikertzen eta zigortzen ditu».

«Lan banaketa sexuala indarrean dago, etxean eta merkatuan»

2019ko martxoaren 20, 21 eta 22ko eskola jantokietako greba erregistratu du ELAk. Gainera, sindikatuak bilera bat eskatu dio Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari.

Alberto Vazquez La Navaleko lan batzordeko kideari elkarrizketa ETBn. Alexia draga amaitzeko dago eta hori bukatzeko 1.000 langilek 20 hilabetez lan egingo lukete.

Otsaileko onurak ez ditu urtarrileko kalteak adabatu. Urtarrilean 1.813 langabe gehiago zenbatu zituzten Hego Euskal Herriko enplegu bulegoetan, eta 11.000 lagunek utzi zioten lan egiteari, nagusiki Gabonetako kanpainarako kontratatutakoek. Otsailak hobekuntza ekarri du, baina ez urtarrila zuritzeko adinakoa: joan den hil amaieran urtarrilean baino 627 langabe gutxiago zeuden —iazko otsailean 1.660ko jaitsiera izan zen; 2015ean, 1.649koa—, eta 3.894 behargin gehiago Gizarte Segurantzan kotizatzen. Baina urte hasieratik orain arteko kontu garbiak eginez gero, emaitzak gorrian jarraitzen du: urteko lehen bi hilabeteak igarota, 1.186 langabe gehiago daude, eta 7.196 kotizatzaile gutxiago.

Hala, Hego Euskal Herrian 153.702 pertsona daude langabezia bulegoetako zerrendetan izena emanda, iazko otsailean baino 9.861 gutxiago. Langabezia tasa, beraz, %11,54 da, «EBko batezbestekoa baino dezente gorago, 4,8 puntu gorago hain justu» gogora ekarri du ELAk.

Langabeziak gogorrago eragiten die emakumeei gizonezkoei baino. Hamar langabetik ia sei (%57,6) emakumeak dira. Guztira, 88.507 andrazko zeuden lan bila otsailaren amaieran, eta 65.195 gizonezko. «Langabezia eta afiliazio datu guztiek erakusten dute, beste behin ere, lan merkatuak bereziki oker jokatzen duela emakumeekin», adierazi du Euskadiko CCOOk. «Datuek argi erakusten dute emakumeen eta pertsona gazteen egoera bidegabea, langabeen egoera txarra eta enplegudunen egoera geroz eta prekarioagoa».

Atzo, hain zuzen, Espainiako Gizarte Segurantzak esplikatu zuen emakumeek gizonezkoek baino %35 pentsio txikiagoak kobratzen dituztela. Aurreikuspen bat ere egin zuen: oraingo erritmoan, arrakala 2035. urterako desagertuko litzateke. Izan ere, iazko otsailetik aurtengora bitartean arrakala %1,8 txikitu da.

LANGABEZIA

Nafarroan, gora

Langabeziak gora egin duen lurralde bakarra Nafarroa izan da otsailean, 260 langabe gehiago erregistratu dira enplegu bulegoetan. Aldiz, Araban 380 gutxiago dira langabeak; Bizkaian 239 gutxiago; eta, Gipuzkoan, 268 gutxiago. Hegoaldean, beraz, otsail amaieran urtarrilean baino 627 langabe gutxiago zeuden.

SEKTOREAK

Zerbitzuak, industria eta eraikuntza, enplegu sortzaile

Nekazaritzan gora egin du langabeziak joan den hilabetean (+67), baina gainerako sektoreetan jaitsi egin da langabe kopurua: beherakada handiena zerbitzuen sektorean gertatu da (-471), eta haren atzetik industrian (-335) eta eraikuntzan (-245).

LANGABEZIA SARIA

Hamarretik sei, ezer gabe

Langabezia sariari dagokionez, zaharrak berri: hilabetean bi puntu eta erdi apaldu bada ere, langabezian daudenen erdiek baino gehiagok, %56,9k, ez dute jasotzen inolako ordainsaririk.

KOTIZAZIOAK

Sail guztiak gora

Gizarte Segurantzan kotizatzen duten langileen kopurua handitu egin da otsailean: urtarrilean baino 3.894 gehiago dira, eta iaz baino 24.830 gehiago. Hegoaldean, guztira, 1,2 milioi langilek egiten dizkiote ekarpenak Gizarte Segurantzari. Sail guztietan sortu da enplegua: erregimen orokorrean (+2.586), nekazaritzan (+152), etxeko langileenean (+12), autonomoenean (+155) eta itsasoko langileenean (+154).

Haatik, otsailean 95.439 kontratu berri sinatu zituzten, iaz baino %2,11 gehiago, baina kontratu berri horien %91 aldi baterakoak izan ziren.

ERREAKZIOAK

Gobernuaren txaloak, sindikatuen kexak

«Azken hamabost urteetako hirugarren otsailik onena» izan dela nabarmendu du Beatriz Artolazabal Jaurlaritzako Enplegu sailburuak: «Krisia baino lehen eta krisi garaian, otsailean hazi egiten zen langabe kopurua. Bakarrik 2015ean 2018an izan dugu oraingoa baino otsail hobea».

Nafarroako Gobernuarentzat «txarra» da otsailean langabezia handitu izana, baina goraipatu du urtebetean %6,23 apaldu dela, 2.249 langabe gutxiagorekin.

Sindikatuek, ostera, sortutako enpleguaren prekaritatea salatu dute, eta kexu agertu dira langabe gehienek ez dutelako inolako ordainsaririk jasotzen.

BRUSELA. Europako Batzordea bakarrik geratu da ordu aldaketaren amaiera lehenbailehen egiteko saioan. Europako Parlamentuak onartu du ordua finko uzteko derrigortasuna 2021. urtera arte ez ezartzea Europako Batasunean. Europar Kontseilua ere presarik gabe aritzearen alde azaldu zen. Beraz, itxaron egin beharko du 2019aren bukaerarako ordulariak gehiago ez ukitzeko Batzordearen proposamenak.

Modu guztietara atzeratzen saiatu dira Navaleko langileak, baina iritsi dira kaleratzeak. Sestaoko ontziola historikoan geratzen ziren behargin guztiak kaleratu egin dituzte: 173 hain zuzen. Enpresa zuzendaritzak atzo jakinarazi zien langileei kaleratzeen ebazpena igorri duela epaitegiak, eta, hark finkatzen duenez, otsailaren 28az geroztik ez dira jadanik Navaleko behargin. Epaileak azaldu du Lan Agintaritzak «zuzenbidearen araberakoa» jotzen duela lantalde osoarentzako kontratu amaiera kolektiboa.

Ez da ezusterik izan, beraz; langileek protesta ugari egin dituzte azken hilabeteetan; bilerak ere erruz izan dira, hala Jaurlaritzarekin nola Espainiako Gobernuarekin, baina erakunde horiek uko egin diote pribatizatutako ontziola atzera publiko egiteari. Gasteizek ez du baztertu Navalen likidazioaren ondotik proiekturik jaiotzen bada hura laguntzea; «baina laguntzea ez da lideratzea», gogoratu dute sarritan Lakuako ordezkariek, Europako lehia arauak argiak direla esanda.

Horiek horrela, kaleratutakoen artean 150 beharginek badute Navantia ontziola talde publikora joateko aukera, haren aurrekoa zen Izar enpresa publikoko langileak baitziren 2006an Sestaoko ontziola pribatizatu zutenean. Lana emango dietela berretsi diete, baina lanpostu horiek Ferrolen, Cadizen edo Cartagenan egongo lirateke, kaleratze arriskua duten ontzioletan. Ez dirudi benetako irtenbide bat.

Eta orain zer?

Gaur bertan batzarra egingo dute langileek Sestaoko ontziolan, mobilizazioei zer-nolako segida emango dieten erabakitzeko. Haren ostean, manifestazioan aterako dira Bilboko kaleetan (11:30).

Horrez gain, beharginen ordezkariek bilera bat egingo dute Espainiako Industria ministro Reyes Marotorekin, Madrilen; hilaren 15ean izango da batzar hori. Langileen egoera izango dute hizpide, eta Madrilek eman ditzakeen erantzunen zain geratuko dira. 173tik 150ek SEPIrekin duten kontratazio lotura horrek ekar dezakeenari buruz gehiago jakingo dela espero dute.

Kaleratzeen ostean Navalen likidazio prozesuak aurrera egingo du, eta langilerik gabeko instalazioak erosteko hautagaiak azaltzen ote diren jakingo da datozen asteetan. Baita industria proiektu berri bat abiatzeko inbertitzailerik agertzen ote den ere.

Naval hartzekodunen konkurtsoan dago 2017ko urriaren 10az geroztik. Ontziolaren jabeek —Murueta eta Ingeteam dira akziodun nagusiak— iazko irailean eskatu zioten epaileari abian jartzeko likidazio prozesua, eta prozesu horren ondotik iritsi dira langileen kaleratzeak.

ELA sindikatuak esan du «oso larria» dela Lan Ikuskaritzaren jokaera, langileen kaleratzeak baimendu dituelako «bideragarria den enpresa batean». ELArentzat, «arbuiagarria» da Industria Sailak esatea ebazpena iritsi aurretik Lanbide langileen soslaia aztertzen ari dela haiei beste enplegu bat emateko.

2019ko otsaileko liburu berrien buletina