Noiz da Arabako Enplegu Publikoaren Eskaintzan parte hartzeko izena emateko epea? Interesdunek apirilaren 2ra arte aurkeztu ahal izango dituzte eskabideak.

Sestaoko (Bizkaia) La Naval ontziolako 173 langileei eragiten dien kaleratze autoa jaso du 2019ko martxoaren 4an enpresa batzordeak. Otsailaren 28ko data du autoak.

Langabeziak gora otsailean: 119.863 langabe zenbatu dituzte EAEn, eta 33.839, Nafarroan, Enpleguko eta Gizarte Segurantzako Ministerioak emandako datuen arabera.

Turismo Gastronomikoaren Munduko V. Foroa Donostian egingo da eta enpleguaren sorkuntza eta ekintzailetza izango ditu aztergai

La Navaleko langileen batzordeak Ministerio aurrean “plantoa” egiteko asmoa zuen Reyes Marotorekin biltzea lortu arte. Enpresaren itxieraren aurka borrokan ari dira

1 Zer patu makurra belgikarrena: berriro ere atzerritarren arteko gerra frontea bihurtu dira. Egia da Belgikaren historia Herbehereen eta Frantziaren artean egoteak baldintzatu duela, baina ez zait iruditzen kasu honetan gerrak zipriztinduko dituenik. Enpresa gerra bati buruz ari naizelako, Air France-KLM sozietatea kontrolatzeko borrokari buruz.

2 Zer gertatu da? Herbehereetako Gobernuak aire konpainiaren akzioen %14 erosi ditu burtsan, inori ezer esan gabe, 744 milioi euroren truke. Erosketa oso gaizki hartu du Frantziak: «Oso harrigarria da, eta ez da batere lagunkoia».

3 Noski, ez du gustuko izan gobernu batek enpresa pribatu batean parte hartzea… Tira, ez zaio gustatu beste gobernu batek muturra sartzea Air France-KLMn, dagoeneko berak barruraino sartuta daukalako. Air France Frantziako konpainia publikoa zen; 1999an hasi zen pribatizatzen Lionel Jospinen gobernu sozialista, eta 2004an egin zuen bat KLM herbeheretarrarekin. Baina, ohitura duenez, Parisek parte hartze esanguratsua gorde zuen (%14,3), eta boto eskubideen %23 dituenez, botere handia du konpainian.

4 Zergatik sartu da Herbehereetako Gobernua konpainian? Ezohiko mugimendua da, Hagako gobernua oso liberala delako horrelako kontuetan, Frantzia ez bezala. Baina KLM eta batez ere Schiphol Amsterdamgo aireportua ikurrak dira herbeheretarrentzat. Eta Hagako gobernua beldur zen, Benjamin Smith zuzendariaren plan baten ondorioz, KLMk gaur egun duen autonomia galdu eta bigarren mailako konpainia bat ez ote zen bihurtuko, Air Franceren menpe.

5 Susmo horrek badu funtsik? Baietz dio Herbehereetako Gobernuak, eta ezetz Frantziakoak. Gogorarazi duenez, 2004ko batasun itunak esaten du Air France-KLMk ezin dituela hegaldiak Schipholetik Frantziara eraman. Berez, frantziarrek diote Amsterdamgo aireportuari egin diola mesede batasunak: 2004tik 2018ra 44 milioitik 71 milioira handitu da han bidaiarien trafikoa; Parisko Roissy-Charles de Gaullen, berriz, 51,2 milioitik 72 milioira.

6 Zer egin du Frantziako Gobernuak? Bere parte hartzea handitzeko tentaldiari eutsi dio, operazioa garesti aterako zitzaiolako, eta elkarrizketak hasi ditu. Ostiralean bildu ziren Parisen Bruno Le Maire Frantziako Finantza ministroa eta Wopke Hoekstra herbeheretarra (goiko irudian). Azken horrek onartu zuen operazioa ez zela «oso ortodoxoa» izan, baina krisia ez sakontzeko asmoa adierazi zuen. Lantalde bat osatuko dute, eta ekainean argitaratu nahi dute bi aldeak gogobeteko dituen plan bat.

7 Langileen artean izan du eraginik borroka horrek? Ez, akziodunen arteko gatazka bat baizik ez da izan. KLMko pilotuek eta beste langileek Air Francekoek baino baldintza hobeak dituzte gaur egun, eta, hala ere, batasunaren irabazien %80 haiek lortzen dituzte. Bake soziala txikiagoa da Air Francen: iaz hainbat greba egun egin zituzten udaberrian eta udan, eta horien ondorioz eman zuen dimisioa Jean Marc Jainallac orduko buruak. Urrian sinatu zuten soldatak igotzeko akordioa.

Abenduan, 25 urte beteko ditu Euskal Herriko lehen parke eolikoak. Iruñean, begirada hegoalderantz zuzenduz gero, Erreniega mendikateko haize errotek marra bat osatzen dute zerumugan. Arrakasta ekonomiko baten oroitarri dira. EHN sozietate publiko izanak, aitzindari izateaz gain, negozio eredu oso bat sustatu zuen, haren inguruan industria bat garatu baita Euskal Herrian. 2004an Nafarroako Gobernuak EHN Accionari eta Iberdrolari saldu bazien ere, haren oinordekoak, Nordex Accionak, Nafarroan errotuta segitzen du: Barasoainen du egoitza, eta Irunberrin ekoizten ditu palak. Siemens Gamesak, berriz, Zamudion du egoitza (Bizkaia), eta Agoitzen lantegi nagusia.

Errotak mugiarazten dituen haizearen moduan, mende laurden gorabeheratsua izan du sektoreak. Aurreko hamabost urteetan izandako goraldiaren ostean, haize gabeko egunak iritsi ziren. Bi ekoizle handiak 2005ean hasi ziren nazioartera hedatzen, baina krisi ekonomikoak, lehenik, eta Espainiako Gobernuak kendutako diru laguntzek, gerora, areagotu egin zuten joera. Azken hamarkadan apenas ezarri den parke eolikorik. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, adibidez, 2005etik ez da ezer egin: aurreko hamarkadan Energia Eolikoaren Lurralde Plan Sektorialak hamabost parke sortzeko asmoa jaso bazuen ere, azkenean bertan behera geratu ziren guztiak. Ipar Euskal Herrian, berriz, ez dago haize errotarik, ezta jartzeko proiektu sendorik ere.

Hamar parke, baimenarekin

Hala ere, haizea alde jotzen hasi da berriro, eta Nafarroa da horren isla. Euskal Herrian ezarritako 45 parkeetatik 41 lurralde horretan daude, eta uneotan beste 650 MW gehitzeko hamasei proiektu daude bidean: horietatik hamarri jada baimena eman die Nafarroako Gobernuak, eta, ondorioz, 224 MW ezartzeko lehen urrats erabakigarria egin dute jada. Egitasmo horietako gehienak Mariano Rajoyk diru laguntzak kendu aurretik aurkeztu ziren, 2012an.

Adibidez, Enholek bost parke eraikiko ditu Erriberan: guztira, 166 MWeko potentzia izango dute, eta 146 milioi inbertituko ditu. Nabarmentzen den beste proiektu handia Iberdrolak eta Caja Ruralek bultzatuko dute, Renovables de la Riberaren bitartez: Valtierran, guztira, 198 MWeko bost parke ezarriko dituzte, eta 160 milioi inbertituko.

Proiektuoz gain, Iruñeko gobernuaren energia planak 2030erako 2.000 MWeko potentzia izatea jarri du helburu gisa. Bultzada horrek Europako Batasunak ezarritako gidalerroei erantzun nahi die: 2030erako, energia kontsumoaren %27 —eta ez soilik argindarrarena— energia berriztagarri bitartez lortzea. Nafarroako Gobernuak espero du 2020rako xede hori erdiestea, eta 2030erako energia kontsumoaren erdia berriztagarria izatea.

Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, egoera bestelakoa da. Egun, energia kontsumoaren %7 besterik ez da energia berriztagarri bidezkoa, eta Eusko Jaurlaritzak eolikoaren zein fotovoltaikoaren instalazioak bikoiztea (%126) espero badu ere, 2030erako kontsumoaren %21 izatea jarri du helburu gisa. Eolikoari dagokionez, apustua bost bider indartzeko gertu dago Jaurlaritza: 153 MWetik 783 MWera. Energia Eolikoaren Lurralde Plan Sektorialean jasoko dituzte proiektuak.

Nafarroa urrats batzuk aurrerago doa, baina baditu zailtasun propioak. Erreniegako parkeaz gain, beste hamar parkek hogei urte beteak dituzte, eta beste hamaseiri oso gutxi falta zaie horretarako, 2000 eta 2003 artean sortu zirelako. Horrek esan nahi du iraungitzetik gertu daudela. Hala ere, Iruñeko gobernuaren plan energetikoak ondorioztatu du toki berean haize errota berriak jarrita potentzia %27 eta %64 artean handitu litekeela.

Dena den, parke horiek handitzeak zein parke berriak egiteak ingurumenari kalte egin diezaioke. Gobernuaren azterketen arabera, 6.979 hegazti hil ziren haize erroten eraginez 1996tik 2016ra bitarte; horietatik 144 arriskuan diren espezietakoak ziren; tartean, arrano beltzak, belatz handiak eta miru gorriak.

Eragin kaltegarri horren aurka, Gurelur elkarteak gutxienez hamar urtez parke gehiago jartzea debekatzeko eskatu du. Nafarroako Gobernuak uste du bai parke zaharretan erroten arteko distantziak handituta, bai berrietan kokaguneak ondo aztertuta —lurralde osoan mugatua da eolikoak ezar daitezkeen eremua— parkeak bideragarriak izan daitezkeela. Ingurumen baimenak lortzea ez da erraza, eta azken urteotan hamahiru parke jartzeko baimenak ukatu dizkiete Gamesari, Enholi, Acciona Energiari eta Eolica Navarrari.

Iazkoa urte ona izan da Kutxabankentzat. %10 gehiago irabazi du, 332 milioi euro, sozietate zergan 74 milioi euro ordaindu ostean. Irabazien erdiak BBK, Kutxa eta Vital Banka fundazioetara joango dira: 166 milioi euro.

Bezeroen negozioari lotutako aldagai guztiak hobetu ditu, bankuak berezkoa duen negozioak emandako sarrerak 1.057 milioi eurora igota (+%2 ). Eta zalantzazko aktiboak 500 milioi euro murriztu, eta berankortasun tasa txikia txikitzen jarraitu du, %3,86ra —inguruko entitateen artean txikiena—. Ondorioz, diru gutxiago jarri behar izan du zuzkiduretan: 185 milioi (-%57).

Emaitza onean zerikusia izan du ere bankuak gastuetan murrizketa handia egin duela. Gastu orokorrak %8,6 txikitu ditu, eta pertsonalean iaz baino %3,4 gutxiago gastatu du.

Maileguak ‘online’

Bezeroen negozioari dagokionez, produktu berrien salmentak handitu ditu bankuak, eta aseguruen negozioaren bilakaera bereziki ona izan du (+%10), marjina gordinera 136 milioi euroko ekarpena eginez. Bigarren urtez jarraian, Kutxabankek interes marjina ere hobetu egin du, Euriborrak urtea negatiboan itxi arren.

Etxebizitzen merkatua mugitzen ari den seinale, hipoteka maileguen kontratazio bolumena %22,6 handiagoa izatea lortu du Kutxabankek, eta, gaur egun, entitateak emanak dira Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hipoteken %38.

Kontsumorako mailegu gehiago ere eman ditu, 474 milioi euroraino (+%19,8). Eta kontsumorako maileguen %23 online izenpetu dira. Kutxanbankeko hamar bezerotik lauk Internetez egiten dituzte euren eragiketak.

Bilakaera eskasena inbertsio funtsek, pentsio planek eta BGAEra egindako ekarpenek izan dute; positibo mantendu arren, %1,7 jaitsi dira.

Beste 74,8 milioi euro (+11,2), hainbat enpresatan dituen parte hartzeetatik etorri zaizkio Kutxabanki. Eta baita desinbertsioetatik ere. Kutxabankek urteak daramatza industrian dituen parte hartzeak saltzen. Natra, Itinere, NH Hoteles, Zeltia, Enagas, Informatica de Euskadi… luzea da Kutxabank akziodun izateari utzi dioten enpresen zerrenda. Arrazoietako bat da Europako Banku Zentralaren arauek kapital asko gordetzera behartzen dutela inbertsio horiek estaltzeko. Beste arrazoia da akzioen salmentek irabazien poltsa loditu dutela, eta horri esker elikatu ahal izan du Kutxabankek bere hiru akziodunen gizarte ekintza.

2018an, Kutxabankek Euskaltelen %1,22 saldu du, eta abenduan jakinarazi zuen Ingeteam ingeniaritza enpresa bizkaitarrean zuen zatia %29,18tik %15,9era jaitsi duela. 2019 hasieran, berriz, Jaurlaritzak jakinarazi zuen CAFen %1,24 erosi ziola bankuari.

Parte hartze industrialak ez ezik, lehen aipatu moduan, mailegu arriskutsuak ere gainetik kendu ditu. Abenduan ere 700 milioi euroren maileguak saldu zizkion Bain Capital funtsari. Emaitzetan «eragin handirik ez» zuen izan operazio horrek, baina berankortasuna puntu erdi jaitsi zion, eta kapitalaren erreserbak handitu.

Oraindik geratzen zaizkio partaidetza handiak, horietako batzuk Euskal Herriko enpresa handi eta esanguratsuetan. Horien artean daude Euskaltel (%20,13), CAF (%14,06), Petronor (%14), eta Iberdrola (%1,5).

Portaera «oso positiboa»

Kutxabankeko presidente Gregorio Billalabeitiak goraipatu egin du bankuak iaz izandako portaera, eta «oso baikorra» izan dela azpimarratu du; besteak beste, ekonomia moteltze zantzuak erakusten ari denean, interes tasek negatiboak izaten jarraitzen dutenean, tentsio geopolitikoen ondorioz merkatuen hedakortasuna handia dela eta ikuskaritzak baldintza oso zorrotzak jartzen dituela. Kutxabanken emaitzen sendotasuna ere nabarmendu du Kutxabankeko presidenteak.

Kutxabank Taldeak 332,3 milioi euro garbi irabazi zituen 2018an, aurreko urtean baino % 10 gehiago, eta Cajasurrek 19,5 milioi euroko ekarpen positiboa egin ostean.