2 Eta albiste al da XIX. mendeko enpresari bat? Ez, Cook ez, baina bai hark abiarazi zuen negoziotik sortutako egungo erraldoia: Thomas Cook turismo konpainia.
3 Zergatik dago berripaperetan? Porrot egiteko arrisku bizian dagoelako. Erreskate bat eskatu dio Erresuma Batuko Gobernuari, Cofidis balitz bezala; ikusteko dago behar dituen 227 milioi euro lortzen lagunduko ote dion Boris Johnson eskuzabalaren gobernuak. 178 urteko ibilbidea eginda, haizerik gabe geratu da konpainia, eta argia da bankuen mehatxua: diru berririk gabe, bukatu dira oporrak.
4 Ba, ez dirudi aparteko albistea enpresa batek porrot egiteak, ezta? Zenbakiei begiratu behar zaie hondoratzear dagoen transatlantikoaren garrantziaz jabetzeko: 22.000 langile aritzen dira Thoma Cookentzat mundu osoan, horietatik 9.000 Erresuma Batuan, eta urtero hamasei herrialdetako hemeretzi milioi turista eramaten ditu batetik bestera.
5 Larria ematen du, bai… Uste duzuna baino gehiago, milaka langile kaleratzeko arriskuari beste arazo bat batu zaio eta. Egunotan 600.000 turista etxetik urrun daude, oporretan, Thomas Cooken babesarekin. Erresuma Batukoak dira horietatik 160.000. Konpainiak pagatzeari utziko balio, Abiazio Zibileko Agintaritzak turistak etxeratzeko operazio bat jarri beharko luke martxan, eta aurreikusi dute operazio horren kostua 600 milioi liberakoa (682 milioi euro) dela.
6 Eta zer dio brexit gogorraren zaleak? Boris Johnson ez dago orain horri buruz hitz egiteko, baina haren gobernuko ministro batek esan du «banakoen negozioen egoera finantzarioari buruz» ez dutela «espekulatzen». Seinale txarra, nahiz eta Thomas Cook konpainiak uste duen badela tartea soluzio bat aurkitzeko.
7 Johnsonen gobernuaren flotagailua besterik ez du turismo konpainiak? Badu beste aukera bat. Akziodun nagusia, Txinako Fosun taldea, konpainian 900 milioi libera (1.023 milioi euro) sartzeko negoziatzen ari dira. Arazoa da aste honetan egitekoa zen operazioa bertan behera geratu dela behin-behinean, RBS, Lloyds eta beste banku batzuek hornidura gehiago eskatu dituztelako. 227 milioi euroko bermeak eskatu ditu bankak, Fosunen 1.023 milioi horietatik aparte, eta Txinako taldea egoera azaltzen ari zaie bazkideei.
8 Arin ibili beharko dute ba… Derrigorrean: Thomas Cookek pagatzeari utz diezaioke datozen orduetan. Ingalaterrako komunikabideak esaten ari dira egun pare batean jakingo dela zein izango den turismo konpainiaren patua, eta, ondorioz, baita mundu zabalean oporretan dituen turistena ere.
ELA, CCOO, LAB eta UGT sindikatuak daude negoziazio mahaian, baina ESK-k, USOk, CNTk eta CGTk ere bat egin dute hitzarmena lortzeko mobilizazioetan. Atzo berriro islatu ziren atxikipen horiek, eta, gainera, eragile sozialen babesa gehitu zitzaien sindikatuei. Eragin gazte prekarioen plataforma, pentsiodunak, ikasle mugimenduak, mugimendu feminista eta Harro LGTBI plataforma metaleko langileen alde atera ziren kalera. Deigarria izan zen Harro plataformak manifestazioarekin bat egin zuen momentua: Arriagako zubian amaitu zen martxa, eta, metro batzuk lehenago, bide bazterrean zeuden plataformako kideak «Metalaren borrokaz harro! Gora borroken arteko elkartasuna» zioen pankarta batekin. Manifestazio buruan sartu ziren, eta metaleko langileek txalo eta Harroren aldeko oihuen artean hartu zituzten. Erantzun gisa, arratsaldean LGTBI plataformak egin zuen mobilizazioan parte hartu zuten metaleko langileek.
Gauzak horrela, sindikatuek eta eragile sozialek batasun irudi argia eskaini zuten. «Hitzarmen duin baten alde, Bizkaiko metala greban» zioen pankarta bati eusten joan ziren sektoreko langileen ordezkariak, eta, horien atzean, sindikatu bakoitzeko bandera bana zeramaten kideak zeuden. Pankarta nagusiaren atzean, gainera, langileen aldarrikapen nagusiak biltzen zituzten lau pankarta gehiago zihoazen, honako lelo hauekin: «Subrogazioa», «Aberastasuna banatu», «Prekaritateari stop» eta «Hitzarmen duin baten alde». Pankarta horietako bakoitzaren atzean, langile gehiagok sindikatuetako bandera bana zeramaten. Batasun sintoniaren erakusle, eskaeretan ere bat egin zuten lau sindikatu nagusietako ordezkariek; patronalari beste behin euren eskaerei erantzuteko esan zioten: soldaten igoera erreala KPI gehi %1 izatea, azpikontraten subrogaziorako eskubidea, behin-behinekotasunaren aurkako neurriak hartzea, eta lan osasuna bermatzeko eta genero berdintasunean sakontzeko proposamen errealak, bideragarriak. Horiei erantzun ezean gatazkak piztuta jarraituko duela ohartarazi zien.
Manifestazioa giro lasaian egin zuten, aurreko batzuetan izandako tentsiorik gabe. Edozein modutan, martxaren ibilbide osoan Ertzaintzaren presentzia handia egon zen.
2008an film eta telesailak ikusteko streaming plataforma martxan jarri zuenetik, Netflixen harpidetza kopuruak gora egin du etengabe: 160 milioi ditu munduan —Txina, Krimea, Ipar Korea eta Siria kenduta—. Reed Hastingsek eta Marc Randolphek sortu zuten DVDen alokairuan hasitako enpresa, eta gaur egun, haiek ez ezik, Capital Research Global Investors, BlackRock eta Vanguard Group ere badira Netflixen jabe —pentsio funts pribatuak dira, munduko handienetakoak—.
Duela pare bat urtetik hona, ordea, zalantzan jarri dute zenbaitek hazkunde horren jasangarritasuna: Los Angeles Times-ek 2017an egindako ikerketa baten arabera, 18.000 milioi euroko epe luzeko zorra zuen Netflixek. Arduradunek ukatu egin zuten datua, eta ohar batean azaldu zuten zor gisa agertu arren kopuru horren hiru laurden inguru «etorkizuneko edukien gastuak» zirela: «Dirua gastatu behar da dirua egiteko». Baina badirudi inbertsiogileak hasi direla zorraren logika hori dudan jartzen.
Aurten, konfiantza falta horren seinale batzuk azalarazi dira: uztailean, lehen datuen berri zabaldu bezain laster, %12 jaitsi ziren haren akzioak, eta %8 abuztuan. Aurreikusitakoa baino %30 etekin gutxiago izan zituen lehen bi hiruhilekoetan, nahiz eta gora egin duen aurreko urtearekin alderatuta. Gainera, 2011tik lehen aldiz, harpidedunak galdu ditu AEBetan urteko bigarren hiruhilekoan: 126.000. Diru sarrera nagusia horixe dutela aintzat hartuta, kezkatzeko datua da Netflixentzat: harpidedun kopurua etengabe hazi beharra dauka, edukietan egindako inbertsioa justifikatu ahal izateko. Plataformak adierazi du aurrerantzean zorrotzago kontrolatuko duela ekoizpen gastua.
Logikotzat jo du hori Elena Neira Kataluniako Oberta Unibertsitateko komunikazio ikasketetako irakasle eta GAME taldeko ikerlariak: «Dirua hobeto erretzen ikasi behar du». Izan ere, eduki «originalak» dira Netflixen apustu handia —berak ekoitzitakoak ez ezik, esklusibotasunez erositakoak ere sartzen dituzte hor—, baina dirua aurreratu behar dute horretarako. Diru asko. Neiraren esanetan, hainbat faktoregatik interesatzen zaio Netflixi eduki originaletan inbertitzea: «Edukiarekiko kontrol handiagoa dauka, eskaintza homogeneoagoa egin dezake mundu osoan, lizentziak saltzeko aukera dauka eta saioen marketina optimizatu dezake».
Etengabe handitu dute inbertsio hori — 10.700 milioi euro izan ziren iaz—, baina lehen zalantzak agertzean, Netflixek aitortu zuen «urte batzuetan galerak» izango zituztela. Reed Hastings zuzendariak hala azaldu zien estrategia inbertsiogileei: «Kapital asko dago aurreratuta, eta gero jasoko dugu etekina, hainbat urtetan». Orain, ordea, konpetentzia estutzen ari dela ikusita, horixe da streaming plataforma kinkan jar dezakeena: jarduera bideragarri egiteko marjina estua duela. Aurten, AEBetako konpainiak azaldu du «diru sarrerak azkarrago handitzea» dela helburua. Bestela, Neiraren ustez, «finantza arkitektura hori ezingo du betirako mantendu» Netflixek.
Izan ere, aitzindari izateak eman zion abantaila apaltzen ari da, Garazi Goia Sky taldeko negozio garapeneko zuzendariak azaldu duenez: «Espero zen bezala, sabaia hortxe dago, eta iristear dago. Orain haien estrategia ez dago hazkuntzan, baizik eta bezeroei nola eutsi behar zaien». Sky taldeko buruak gogorarazi du Netflixek marka sortu eta ezartzeko denbora izan duela, «bide hori dirua galduz egin badu ere».
Goiak uste du Netflixen arazoetako bat hori izan daitekeela: «Bakarrik edukiak dituela». Aldiz, Disneyk eta Warner Brothersek «merchandising munizio izugarria» dute, eta hori abantaila da. «Amazonek, Googlek eta Applek edukiez gain, beste zerbitzu asko ematen dituzte».
EITBko Audientzia Saileko arduradun Rebeka Garaik uste du Netflixek aintzat hartuko dituela lehiakide berri horiek. «Oso zaila izango zaie jarraitzaileei eustea. Ereduari eusteko behar-beharrezkoa dute publikoa eta hartzaile esparrua zabaltzea. Horretaz konturatzen ari dira, eta aldaketa bat ekarriko du horrek eskaintza-eskarien prozesu orokorrean». Aste honetako berria da, esaterako, haren plataforman ondo funtzionatzen duten edo sari garrantzitsuak lortzen dituzten edukien ekoizleei bonuak emateko aukera aztertzen ari direla, haien fideltasuna zaindu ahal izateko. Orain arte, ekoizpen gastuen arabera ordaintzen zuten, diru sari finkoekin.
Oraindik ere, hazten ari den merkatua da streaming plataformena, baina, era berean, estutzen ari da konpetentzia, eta faktore asko daude lehia horretan. Zer arma dituzte Apple TV+ eta Disney+ plataformek Netflixen lidergoari aurre egiten saiatzeko?
Azaroaren 1ean sartuko da merkatura Apple TV+ streaming plataforma, eta prezioa izango da bezeroak erakartzeko amuetako bat: 4,99 euro kostako da hilero —6,99 euro kostako Disneyrena, eta 7,99 euroan dago Netflixen oinarrizko zerbitzua—. Nolatan eskain dezakete prezio hori, ordea?
Negozio dibertsifikatuagoa du Applek, eta haren helburua ez da soilik streaming plataformen merkatuan zati bat irabaztea, haren bidez sakelako telefono eta bestelako gailu gehiago saltzea baizik. Apple TV+ plataforma ere halaxe iragarri zuten, iPhone 11 gailu berrien aurkezpenean: horietako bat erosten duenak urte osorako harpidetza eskuratuko du doan. Gailu guztiek ekarriko dute instalatua AppleTV+ aplikazioa. Samsung telebista batzuetan ere eskuragarri egongo da, eta etorkizunean Amazone Fire TVn, LGn, Rokun, Sonyn eta VIZIOn egotea nahi dute.
Ez da hori bakarrik. Marka ere bada Appleren indarra. Konpainiak aitortu du hasiera batean film eta telesailen katalogo murritza izango duela, baina edukiaren aldeko apustua indartu dute: hasieran aipatzen zituzten 900 milioi euroetatik 5.400 milioi eurora igo dute inbertsioa. Netflixen kopuruetatik urrun daude —erdia baino gutxiago da—, baina marka zaindu nahia nabaria da: ziurtatu dute irudi bortitzik ez dutela erakutsiko, eta zinemako eta telebistako izarren bidez lortu nahi dutela esklusibotasuna.
Dagoeneko iragarri dituzte fitxaketa batzuk: Steven Spielberg zine zuzendaria; J.J. Abrams, besteak beste, Lost eta Star Trek telesailen egilea; Ronald D. Moore, Star Trek-en lan egindakoa; Steven Knight, Peaky Blinders-en gidoilaria; Jennifer Aniston, besteak beste, Friends-en aritua; Jason Momoa, Game of Thrones-en aritua; Oprah Winfrey kazetaria… «Eskaintza erabat originala» izango dela ziurtatu du Applek; «esperientzia aberasgarri eta pertsonalizatua». Goiaren esanetan, «aski interesgarriak dira estrategia horren dimentsio komertziala eta edukien distribuzioan irekitzen diren dinamikak».
Film eta telesailena ez da, gainera, Appleren apustu bakarra izango. Beste bide batzuk ere ari da jorratzen salmentak areagotzeko. Apple News Plus (egunkari eta aldizkarien plataforma) eta Apple Arcade —bideo jokoen harpidetza zerbitzua— martxan jarri dituzte asteon. Gainera, zerbitzu paketeak ere eskainiko dituzte.
Appleren gisan, Disneyren xede nagusia ez da, oraingoz, streaming plataformen bidez etekin handiak lortzea. Horregatik egin dezake, agian, iragarri duen eskaintza: Netflixen oinarrizko zerbitzua (7,99 euro) baino merkeago emango du hark Premium zerbitzuarekin (15,99 euro) eskaintzen duena. 6,99 euroren truke, edukiak 4K teknologian ikusteko aukera emango du, eta zazpi erabiltzaile egin ahal izango dira harpidetza bakarrarekin, aldi berean lau pantaila erabiltzeko.
Zer lortu nahi du Disneyk, ordea, hain prezio erakargarriekin? Plataformak «bezero bakoitza bere indibidualtasunean ezagutzeko aukera» emango diola nabarmendu du Goiak: «Zein eduki ikusten dituzten, Disneyko zein pertsonaia gogoko dituzten, familian zenbat haur dauden… Eta, gero, publizitatea sartu, oraindik produktu gehiago saltzeko bezero indibidual bakoitzari, modu pertsonalizatuan».
Beste abantaila bat ere badu Disneyk: zinemaren industria dibertsifikatuagoa du. Gainera, eduki eta pertsonaia esklusiboak ditu —Marvel, Pixar, Star Wars—, eta behin inbertsio horiek eginda, baliabide gehiago ditu etekina lortzeko. Eduki eta pertsonaien lizentzien jabe izateaz gain, ibilbide luzeagoa egin dezakete bere produktuek: zinemak, alokairua eta salmenta, telebista… Eta, orain, streaming plataforma.
Amazon ere ez da ahaztu behar. Goiaren hitzetan, «potentzialik handiena duen zerbitzua da, bere produktuen dibertsifikazioari eta datuen bidez pertsonalizatze prozesuan dituen abantaila paregabeei esker».
Jeff Bezos Amazonen sortzaile eta zuzendariaren esaldi bat ekarri du gogora Neirak: «Urrezko Globo bat irabazten dugunean, zapata gehiago saltzen ditugu». Izan ere, ikerlariaren ustez, Amazon Prime Video pizgarri bat baino ez da haren bezeroentzat. «Zerbitzu global zabalagoa da Amazonena. Konpainiak big data erabiltzen du publizitaterako».
Duela 26 urtekoa da indarrean dagoen araudia, kooperatiben errealitatea eta arazoak oso bestelakoak ziren garai batekoa, alegia. Azaroko osoko bilkura batera daraman bidea ez da erraza izango, ordea. Confebaskek esku hartu du asteon kooperatibismoak leku bat eskura ez dezan Lanbiden, EH Bilduren zuzenketa batek proposatzen duen modura. Legebiltzarreko Mahaiak Eduardo Zubiaurre patronaleko presidentearen gutun bat helarazi du Lan Batzordera, baina lanean segitu du lege proiektua jorratzen ari den batzordeak, artikuluz artikulu pro-iektua josten; hots, Confebasken eskaerak ez du tramitazioa eten, patronalak nahi zuen bezala.
Lanbideri dagokion zuzenketa LHK Lan Harremanen Kontseiluak aztertzea nahi zuen Zubiaurrek, legearen aurkakoa delakoan. Alegia, Lanbiden dituen bost eserlekuei eutsi nahi die Confebaskek. Alderdi politikoek harriturik hartu dute patronalaren ohiz kanpoko mugimendua; erraza da ulertzea enplegu zerbitzu publikoko administrazio kontseiluko eserleku guztiei eutsi nahi izatea, baina argia da legebiltzarrean esku hartzeko saio zuzena egin duela, ohiz kanpoko presio zuzena.
Zuzenketaren edukia aurrera ateratzeko adostasun nahikoa dagoela dio koalizio abertzaleak, eta, luze gabe onartzekoa den legeak jasoko balu, Confebaskek Lanbideko ordezkaritzan duen monopolioa galduko luke. Datozen asteetan ikusiko da kooperatibei Lanbideko ateak irekiko lizkieken neurriak babes nahikoa ote duen legebiltzarreko batzordean. Aurrena artikulu guztiak adostu behar dira, eta 60. artikuluan daude lanak orain; 146 dauzka legeak; beraz, aste batzuk barru iritsiko da batzordera Lanbideren administrazio kontseiluan aldaketak egiteko zuzenketaren eztabaida.
Zerbitzu juridikoak, alde
Horiek horrela, Confebaskek jarri du azken oztopoa Kooperatiben Legea osoko bilkurara eramateko bidean. Atzerapenak atzerapen, lege berriak aldaketa sakonak ekarriko ditu kooperatiben joko-arauetan, proiektuaren edukia ez bada gehiegi aldatzen. Hasteko, oso litekeena da kooperatisbismoak Lanbiden ere toki bat lortzea, orain urte eta erdi SPRI enpresa garapenerako agentzian sartu zen moduan. Izan ere, Eusko Jaurlaritza horren aldekoa da, BERRIAk jakin duenez. Araubide Juridikoko Sailburuordetzak EH Bilduk egindako zuzenketari buruzko txosten luze batean dio «arraroa» dela «euskal mugimendu kooperatiboak ez edukitzea aukera» Lanbideren organoetan parte hartzeko. Idatziak dio enplegu politika aktiboek, «inolako dudarik gabe», eragina dutela «EAEko ekonomia sozialaren antolakundeen interes ekonomiko eta sozialetan». Sailburuordetzak uste du «arrazoizkoa dela formulak aztertzea euskal kooperatiben munduak parte har dezan» enplegu publikoaren alorrean, administrazioarekin bat. Ildo bereko azalpen gehiagoren emaitza gisa, sailburuordetzak argi esaten du «agente sozial gisa» onartzen duela Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa.
Euskal kooperatibismoaren ordezkaritzatik harago, lege proiektuak beste aldagai garrantzitsu batzuk jasotzen ditu. Esaterako, Fagor Etxetresnen porrotaren arrastoa ikusiko dio batek baino gehiagok kooperatibisten ardura ekonomikoari dagokion atalari. Aurreko legeak ahalbidetzen zituen interpretazioak saihesteko, erredakzio berri bat egin dute. Lege berriak ezarriko du kooperatiben galeren ardura enpresaren beraren ondareari dagokiola, eta kapital soziala dela bazkideen erantzukizun bakarra. Hots, ezin zaiela exijitu euren ondare pertsonalarekin erantzutea, zorrak baldin badaude.
Bazkide ez direnak, %30
Gainera, kooperatiben antolakuntza malgutzeko xedea dauka lege berriak, malgutzeko eta lehiakortasuna bultzatzeko; ildo horretan, helburu hori betetzeko neurri zehatz batek kapital sozietateetara hurbilduko lituzke kooperatibak. Izan ere, enpresek aukera lukete lanaren %30 bazkide ez diren bestelako langileekin betetzeko. Orain, kopuru hori %25 da, eta soilik lan elkartukoentzat. Aurrera begira, zerbitzu kooperatibek ere aukera hori izango dute. Kontratu edo eskaera jakin bati erantzuteko kopurua handitzea beharko balute, posible lukete, baina mugak badaude.
Maria Jesus San Jose Jaurlaritzako Lan sailburuak argi dauka kooperatiben «malgutasuna eta nortasuna» orekatzeko helburua duela legeak, eta araudiak «xehetasunez eta zorrotz» jasoko duela kooperatiba formularen erabilera, «kooperatibak ez diren enpresen erabilera okerra saihesteko». Batzordeak orain arteko lan jarioan jarraitzen badu, aurreikus daiteke azaroko osoko bilkura batean onar daitekeela lege berria, legebiltzarrean.
2030erako CO2 isurien muga betetzea da planaren helburu nagusia: %55 murriztu nahi dituzte emisioak —1990eko datuekiko—. «Orain ez gara jasangarriak», aitortu zuen Merkelek atzo, gobernu bileraren ondorengo agerraldian. Izan ere, ez dute beteko 2020rako jarritako xedea, eta neurri sendoak hartu beharra daukate egoerari buelta emateko. Askorentzat «nahikoa» ez direla jakinik, «gauzagarri dena gauzatzea» hobetsi dutela azaldu du Alemaniako kantzilerrak. Energia politikan, garraioan, eraikuntzan, eta berrikuntzan eta garapenean eragiteko 70 neurri biltzen ditu gobernuaren planak. Karbono emisioei tasa bat jartzea da erabaki nagusietako bat, progresiboki, 2025ean emisio eskubideen merkatu bat eratu arte. Zenbait hedabideren arabera, bonu berdeak deitutakoak —emisioak murrizteko maileguak— emateko aukera ere aipatu dute negoziazioetan, baina atzera bota dute neurria azkenean.
54.000 milioi euroko plan hori aurrekontuen orekari eutsiz gauzatu nahi dutela ziurtatu du Merkelek. Azken hamar urteotan, izan ere, Alemaniak zorrotz kontrolatu du defizita: 2012an orekatu zituen lehen aldiz bere kontuak, eta 2014tik hona superabitarekin itxi ditu. Politika horrek eragina izan du EBko gainerako herrialdeetan, eta gobernuari eustea ahalbidetu dio Merkeli. Iragarritako inbertsioa ez da, ordea, txikikeria. Posible al da halako erronka bati aurre egitea, kontu publikoetan defizitik izan gabe? Noren kontura? Erregaien zergak igotzea izan zen Emmanuel Macron Frantziako lehen ministroaren apustua, baina atzera egin behar izan zuen protesten ondorioz.
NBEren gailurraren atarian
Hamasei orduko negoziazioen ostean lortu zuten akordioa, atzo, CDUko kristau-demokratek eta eta SPDko sozialdemokratek. Dena den, proposamena ez dute edozein unetan egin: Fridays For Future mugimenduak mundu mailako protesta asteari ekin dion egun berean aurkeztu dute. NBEk, gainera, klimari buruzko gailurra egingo du astelehenean, New Yorken, 2015eko Parisko Akordioa gauzatzeko neurriak zehazteko. AEBak atera egin ziren akordio horretatik duela bi urte.
Hasierako okerra onartu, eta foru gobernuan presio egin nahi dute horrela sozialistek, PFEZean ezarritako aldaketak kaltegarriak baitira haien arabera. Bizkaiko aldundiak abuztuan argitaratu zuen dekretua baino lehen, 300.000 euro arteko errentek irabaziaren erdiarengatik ordaindu behar zuten zegokion zerga, eta irabazi guztiarengatik 300.000 eurotik gorakoek. Azken aldaketaren ostean, muga hori kendu egin da, eta, ondorioz, 300.000 eurotik gorako irabaziak dituztenek zerga gutxiago ordainduko lukete. Errenta irregularren formula hori erabiltzen da zorizko jokoekin izandako irabazien kasuan, baina baita eliteko kirolarienean ere. Horregatik, aste honetan Athleticeko jokalariengan jarri da arreta, eta klubak zergak ordaintzerakoan aurreztuko duen dirutzan.
Oposizioa ere presio egiten saiatu da. EH Bilduk eskaera zuzena egin zien atzo sozialistei: koherenteak izan daitezela euren jarreran. Akatsa onartu eta atzera egin izana positiboa dela esan zuen Arantza Urkaregi batzarkideak, baina gogorarazi zien Eurokopa Bilbon jokatu ahal izateko UEFAri ezarri zaizkion zerga salbuespenak onartu dituela. Horregatik, «Bizkaia paradisu fiskal bat bihurtu ez dadin» lan egin dezatela eskatu zien. «Ez da ulergarria errenta irregularren auzia bakarrik kritikatzea; fiskalitate justuago bat lortzeko aldaketa gehiago egin behar dira».
Errenta irregularren auziak Bizkaiko mugak gainditu ditu, eta Arabako Aldundiak esan du prest daudela neurria aztertzeko. Dena den, foru gobernuko kide diren sozialistek jada aurreratu dute aukera horren aurka daudela. Ez dute Bizkaiko okerra berriz egin nahi, eta, bozketa izanez gero, ez lukete aldaketa hori babestuko. Gainera, horrek hiru aldundien arteko zerga harmonizazioa hausten dutela diote. Gipuzkoak ez du araua aldatuko.