Sindikatuek eta patronalak Bizkaiko metalaren lan ituna negoziatzeko 23. bilera egin zuten atzo, eta, aurreko guztietan bezala, hurrengo bilera eguna zehaztu zuten bakarrik: datorren astelehenerako jarri dute zita. Gainerakoan, bi aldeek ez dute jarrera aldatu, eta sindikatuek bost eguneko lanuzte deialdiari eutsiko diote. Hilaren 30ean hasi eta urriaren 4ra arte, beharginek sektoreko lantegiak geldituko dituzte. Dena den, greba egun horiek baino lehen, gaur Durangon bilduko dira protesta egitera, eta larunbatean manifestazio bat egingo dute Bilbon. ELA, CCOO, LAB, UGT, ESK, CGT, USO eta CNT sindikatuek berriz eskatuko diote lan hitzarmen «duin bat» FVEM patronalari.

Aurreko astean izandako bileretan, patronalak esan zuen genero berdintasunaren eta lan osasunaren inguruko neurriak proposatu zizkiela sindikatuei, beste soldata igoera bat proposatzeaz gain. ELAk ohar baten bidez jakinarazi duenez, atzoko bileran ez zuten ezer berririk eraman mahaira, horiez gain. Sindikatuaren ustetan, neurri horiek ez dira nahikoak: «Genero berdintasunaren eta lan osasunaren inguruko testuek ez dituzte enpresak inola ere derrigortzen; gai horietan ez dago aurrerapausorik». Soldaten inguruko proposamenak ere «oso eragin txikia» duela esan zuen sindikatuak. Bestalde, oharrean salatu zuten patronalak ez duela ezer hitz egin nahi subrogazio eskubideari buruz.

Bizkaiko metaleko gatazkak eragin handia dauka lurraldean. Sektoreko azken ituna 2011n iraungi zen, eta orduz geroztik daude hitzarmenik gabe. Lan Harremanen Kontseiluko iturrien arabera, maiatzean 58.188 pertsonak egiten zuten lan Bizkaian dauden 3.832 enpresetan. Horregatik, hitzarmen berriak behargin askori eragingo lioke.

Enpresen egoera eta lan baldintzak ez datoz bat Gipuzkoako arte grafikoen sektorean. Hori da, behintzat, sindikatuen ustea. Atzo LABek, ELAk eta UGTk azaldu zutenez, sektorea ondo dago; enpresek lan karga handiak dituzte, eta langileek KPIa baino soldata igoera handiagoa merezi dute. Uste dute, halaber, badela garaia neurri sozial jakin batzuk jasotzeko hurrengo lan itunean, beharginen lan baldintzak ezarriko dituen horretan.

Horregatik, ekainean eta uztailean lau greba egin ostean, Adegi patronalak ituna negozia dezan eta euren eskariak aintzat har ditzan, sindikatuek beste lau greba egunera deitu dute orain, irailaren 25 eta 26rako eta urriaren 2 eta 3rako. «Ez dira azkenak izango», ohartarazi dute, «sektorearentzat justua eta onargarria den hitzarmen bat lortu arte mobilizatzen» jarraitzeko asmoa dutelako.

Otsailean osatu zen Gipuzkoako arte grafikoen sektoreko negoziazio mahaia, eta hiru sindikatuek salatu dute zortzi hilabeteotan Adegik eskaintza soil eta bakarra egin diela, inflazioaren adinako soldata igoera, eta langileen eskaera guztiak baztertu dituela. Sektorearen egoera ona ikusita, sindikatuei «ulertezina eta onartezina» egiten zaie Adegiren jarrera, uste baitute enpresen aldeak baduela tartea bere proposamena hobetzeko. «Adegiren borondate falta eta arduragabekeria salatu nahi ditugu».

LABeko Laida Zubillagak, ELAko Eneko Agirreurretak eta UGTko Angel Ramosek hitzarmenerako dituzten eskaeretako batzuk azaldu zituzten atzo, Donostian. KPIa gaindituko duen soldata igoeraz gain, haien ustez ezinbestekoa da lan baldintzak hobetuko dituzten puntuak sartzea. Besteak beste, lizentzien egokitzapena eta hobekuntza nahi dituzte; adibidez, lanegunak hartzea aintzat senideen heriotzagatik har daitezkeen bi lizentzia egunetarako, eta kontuan izatea guraso bakarreko familiak.

LABek, ELAk eta UGTk uste dute garrantzitsua dela kontratazioetan ere hobekuntzak izatea, batez ere behin-behinekotasuna murrizteko eta kontratazio berrietan gertatzen diren bidegabekeriak eragozteko. Esaterako, ez dadin gerta besteek bezala eta bezainbat lan egiten duen behargin berriari dagokiona baino kategoria txikiagoa aitortzea. Hiru sindikatuek lan hitzarmena blindatzea eta errelebo kontratuaren aukera ematea ere nahi dute lan hitzarmen berrian.

Bizkaiko Aldundiak “nabarmen irregularrak” diren errenten gaineko fiskalitatea aldatu du, eta diru-sarrera horien erdiengatik ez da zergarik ordaindu beharko.

Bizkaiko metalgintzako langileak greba egiteko daude deituta, 2019ko irailaren 30ean eta urriaren 1, 2, 3 eta 4an. Negoziazioak ari dira egiten, aurrerapenik ez.

Makina-Erremintaren Biurtekoa (BIEMH), 2020ko maiatzaren 25etik 29ra Barakaldoko BECen egingo dena, aurkeztu dute gaur Hannoverreko (Alemania) EMO azokan.

GASTEIZ. Confebaskek Lanbideko administrazio kontseiluan dituen bost eserlekuetatik bat gal dezake, Eusko Legebiltzarrak ez baitu aintzat hartu ko operatibei bidea trabatzeko patronalak egindako saioa. Herenegun EH Bilduk zabaldu zuenez, Confebaskeko buru Eduardo Zubiaurrek Legebiltzarreko presidente Bakartxo Tejeriari eskutitz baten bidez eskatu zion LHK Lan Harremanen Kontseiluaren esku uzteko azterketa bat egiteko aukera. Lege proiektua aztertzen ari den legebiltzarreko batzordeak, ordea, eskaera horri muzin egitea erabaki zuen atzo.

Koalizio independentistak eskatu du gaur egun Confebasken esku dagoen ordezkari bat kooperatibei emateko, argudiatuta enpresa horiek Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako BPG Barne Produktu Gordinaren %7 ordezkatzen dutela, eta 55.000 langile baino gehiagok dihardutela kooperatibetan (35.000 bazkide). EH Bilduren arabera «guztiz arrazoizkoa da» kooperatibak Lanbideko administrazio kontseiluan egotea, eta Jaurlaritzak berak ere ondo ikusten du aukera hori». Beste taldeak ere ez daude aurka.

Lege proiektuak bide luzea eta korapilatsua egin ondoren, Kooperatiben Legea onartzeko abagunea egongo da urtea amaitu aurretik —uda aurretik egin nahi zuen Maria Jesus San Jose Lan sailburuak—.

Asmoz beteta abiatu dute ikasturte berria LABen. Beharko, Garbiñe Aranburu eta Igor Arroyo buruzagiek atzo plazaratutako lan guztiei jarri behar badiete arreta. Sindikalismo klasikoak berekin dakartzan jarduerekin batera, LABek harago joateko ariketarekin jarraituko du, adibidez prekaritate berriei —uberizazioa eta halako fenomenoei— erantzun nahian; edota «inoiz baino mobilizazio sozial handiagoa eragin duten borrokak egituratzeko».

Aranburu idazkari nagusiak gogoratu zuen iaz hainbatetan aipatu zela pentsiodunen, feministen, gazteen, migratzaileen eta langileen borrokak uztartzeko aukera. LABek, ildo horretan, mugarri bat jarri nahi du aurten, uste duelako iritsi dela «planto egiteko, Euskal Herria gelditzeko garaia».

Hori bai, sindikalismoaren betiko helburuekin, LABek «lantokietako borroka sindikala hauspotzen» ere jarraituko du. «Negoziazio kolektiboaren suspertzea borroka horren emaitza delako, eta ez beste ezerena». Bestalde, sindikalismo feministan sakondu eta lan arloko «diskriminazio sistemikoari aurre egiten» ere segituko du sindikatuak, lana areagotuz sektore feminizatuetan.

Era berean, «lanetik osasuntsu eta bizirik itzultzeko eskubidea» xede garrantzitsua da LABentzat. «Eskandalu bat da diruzalekeriak langileon bizitza arriskuan jartzea». Laneko istripuak eta heriotzak ekidin daitezkeela sinistuta, prebentzioan ariko da, orain arte legez. Hala ere, Aranburuk helburu zehatzago bat aipatu zuen, joan den ikasturtean ere landu zutena: laneko gaixotasunek eragindako heriotzen erregistro bat eskatzen segituko du sindikatuak, «datu horiek ezkutatzen ari direlako». Xede horrek garrantzi berezia du gaur egun; orain iritsi da goraldia lanean ari zirela urte batzuk lehenago amiantoa arnastu zuten langile haien gaitz eta heriotza kasuetan.

Uberizazioari aurre egiten

Lan harreman berriek dakarten prekaritate berriei erantzuteko bere burua prestatzen ere jarraituko du LABek datozen hilabeteetan. «Sindikalismoa etengabe birpentsatu behar dugu», azaldu zuen Aranburuk uberizazioaren fenomenoa gogora ekarrita. Haren ustez, eredu berri horien helburua ez delako soilik kostuak langileen kontura murriztea, baizik eta borroka sindikala bera ere murriztea. Horregatik, «langile horiei egin beharreko eskaintza prestatzeko» lana jarri dio sindikatuak bere buruari. Nafarroan, dagoeneko, LABek Glovo auzibidera eramanda dauka.

Sindikalismoa birpentsatzeari buruzko gogoeta berbera baliagarria da, Aranbururen aburuz, sindikalismo tradizionaletik urrun gelditu diren sektoreetara hurbiltzen segitzeko ere. Arlo horretan, iaz hasitako lanari eutsi, eta etxeko langileek negoziazio kolektiboa izan dezaten borrokatuko da.

Lan harreman berriek eta babes sozialeko sistema berriak euskal esparrutik aztertzeko ariketa ere iragarri du LABek, eta, horretarako, sindikatuak bere programa soziopolitikoa berritzeko asmoa du ikasturte honetan. Datozen hilabeteetarako lanak ezartzerakoan, Arroyok Miarritze eta Hendaia jarri ditu irudi, munduan dauden bi eredu kontrajarrien adibide: batetik, G7ko taldeak sinbolizatzen duen eredu kapitalista, militarismoan, elitismoan eta sekretismoan oinarritutakoa; bestetik, Hendaian eta Irunen agertutakoa, bizitza erdigunean jartzen duen eredua, ekosozialismoan eta feminismoan oinarritutakoa.

Ateak itxi ditu betiko. Uztailaren 5ean jakinarazi zien Olatzagutiko (Nafarroa) Apoyos Metalicoseko zuzendaritzak 73 langileei fabrika itxiko zuela. Egun hartan hiru urterako lan hitzarmenari azken ukituak emateko bilera zuten deitua, eta bat-batean, egun batetik bestera, itxieraren zartakoarekin topatu ziren langileak. Hala ere, ez da erabateko ustekabea izan, langileen batzordeak salatu baitu Apoyos Metalicosek ez duela Sakanako fabrikaren aldeko apusturik egin. Bi hilabete pasatu eta gero, herenegun jaso zuten kaleratze gutuna, eta atzo itxi zituen ateak.

2007an, Gamesa Eolicaren menpeko Apoyos Metalicos enpresak Daniel Alonso talde asturiarrarekin indarrak batu zituen. Bien arteko sozietate hura dorre eolikoen ekoizpenaz arduratuko zen. Daniel Alonsok akzioen %68 zituen, eta Gamesak, %32. Ordu hartan, lau lantoki zituzten —bata Olatzagutian eta beste hiru Espainian: Linaresen (Andaluzia), Cadreten (Aragoi) eta Avilesen (Asturias)—. Denborarekin Daniel Alonsok Cadretekoa itxi du, eta orain Olatzagutikoa. Produkzioa Asturiasen bildu nahi du.

Sakanako fabrikan batik bat itsasoko parke eolikoak hornitzeko hodi handiak ekoizten zituzten, eta jarduerarekin jarraitzeko lantokia txiki geratzen ari zela azaldu zien enpresak langileei. Langileak ahalegindu dira Nafarroako Gobernuarekin berrindustrializazio plan baten bidez irtenbide bat bilatzen, baina ez dute lortu. Gobernuaren berme falta salatu dute.

Azkenean, enpresak proposatu du lan egindako urteko 27 laneguneko kalte-ordaina eta, horrez gain, langile bakoitzari 1.000 euro emango dizkio; 55 urtetik aurrerako langileen kasuan, 5.000 euro, lana topatzeko izan ditzaketen arazoak direla eta. Batez beste 41.000 euro jasoko dituzte. Batzarrean, langile gehienek —50 alde eta sei kontra— proposamena onartzea erabaki zuten. Orain ikusi beharko da itxierak zer beste ondorio dituen Sakanan.

Victor Bravok 2007ko maiatzean utzi zuen Espainiako senatari kargua (EAJ), Irungo Ogasuneko iruzurragatik lau lagun auzipetu zituztela jakin eta ordu gutxira. Erabakia «ardura politikoagatik» hartu zuela argudiatu zuen iruzurraren garaian Gipuzkoako Ogasuneko zuzendari (1991-2003) izandakoak. Kasu hartan, Victor Bravoren anaia zen auzipetu nagusia: Jose Maria Bravo, Irungo bulegoko zuzendaria —espetxe zigorra betetzen ari da orain—. Politikoak bai, baina EAJko senatari ohiak ez zuen ondorio judizialik izan auzi hartan. Hari ere iritsi zaio, ordea, auzitegitik pasatzeko ordua. Fiskaltzak salatu zuenetik hamar urtera hasiko da Glass auziko epaiketa, gaur, Donostiako auzitegian. Gipuzkoako Fiskaltzaren arabera, Glass Costa Este Salou izeneko enpresak «abantaila fiskal nabarmenak» lortzeko operazio bat «planifikatu» zuten Bravok eta haren sozio batek.

Hain zuzen, Bravok Gipuzkoako Ogasuneko zuzendari kargua utzi ondorengoak dira egotzitako delituak, Madrilen senatari zen garaikoak. Fiskaltzaren idatziaren arabera, Enpresak Sustatzeko Sozietateentzat 1996an sortutako zerga erregimen berezia baliatu zuen Glass Costak 2003 eta 2006 artean, egoitza fiskala Gipuzkoan ezarriz «abantaila fiskal nabarmenak» eskuratzeko, nahiz eta Gipuzkoan jarduerarik ez izan. Zehazki, «ordaindu beharreko zerga kopurua murriztea» zen helburua, eta Donostiako aholkularitza bulego batean jarri zuten egoitza —bulego haren jabea ere auzipetuta dago—. Fiskaltzaren esanetan, «enpresen benetako habi bat» zen hura. Orain, sei urteko kartzelaz gain, 1,4 milioi euro eskatzen dizkie auzipetuei, Gipuzkoako Ogasunari itzultzeko; hau da, iruzurraren bidez eskuratutakoa, legezko interesekin.

Izan ere, benetan, Cambrilsen (Tarragona, Herrialde Katalanak) zeukan jarduera nagusia hotelen eta higiezinen negozioan aritzen den Glass Costa enpresak. Gipuzkoako erregimen bereziaz baliatzeko, Ogasunean egin behar da eskaria, eta hark begiratu behar du eskatzaileek baldintzak betetzen dituzten ala ez. Bravok ukatu egin ditu akusazioak, baina Fiskaltzaren arabera, Gipuzkoako «legeei izkin egiteko estrategia bat» diseinatu zuten auzipetuek: «Bravok ondo ezagutzen zuen ezarri beharreko araudi fiskala».

Espainiako Estatuaren abokatua harago doa. Fiskaltzak bezala, hiru delitu fiskal egozten dizkie auzipetuei, baina erantzukizunarekin bat, zigor handiagoak eskatu ditu: bederatzi urteko espetxea, eta 1,8 milioi euro. Izan ere, haren arabera, Bravok berak agindu zuen Glass Costa Enpresak Sustatzeko Sozietate gisa onartzea, «nahiz eta, hori baino lehentxeago, enpresaren zati bat eskuratu zuen». Gipuzkoako Ogasunari beharrean, diru hori Espainiako Ogasunari itzuli behar diotela defendatu du.

Akusatuen aulkitik libre

Auzipetu nagusia izanagatik ere, akusatuen aulkian esertzea saihestu du Bravok. Akusazioentzat eta defentsa abokatuentzat ezarritako eremuan egon ahal izango du, bere burua defendatzeko eskubideari eutsita. Auzian zehar, Javier Beramendi abokatuak defendatu izan du Bravo —besteak beste, Marguello eta De Miguel auzietan aritu izan da Beramendi—. Defentsa idatzian, Bravok argudiatu zuen Glass Costa «erabat Gipuzkako kapitalarekin» egin zutela, eta bera ez zela inoiz enpresaren administrazio kontseiluan egon. Ikerketa hasi eta hamar urtera abiatuko da epaiketa, eta luzapen hori ere argudio gisa erabil dezake Bravok.