Iberdrolak 3 .000 milioi eurotik gora irabazi zituen iaz: inoizko emaitzarik onenak dira. Energia konpainia horrek asteazkenean eman zituen 2018ko datuak.

1 Askotan argia alferrik piztuta utzita ere, alde honetan Iberdrolaren akzio gutxi. Beraz, milioi mordo horretatik ere… Barkatu?

2 «Itzali argi hori, ezta Iberdrolan akzioak bagenitu ere!» Zenbat aldiz eta zenbat etxetan esango ote zen hori… Zaharrenek, agian, Iberdrola-ren ordez, Iberduero entzungo zuten. Gaur egungo gurasoek ez al dute halakorik esaten? Auskalo…

3 Hori alde batera utzita, zer dira izenburuko eskeleto horiek? Aldiro agertzen da auzi horren berri, baina aste honetan El Confidencial-ek argitaratu du Espainiako Auzitegi Nazionalean indartuz doala argindarraren prezioa igoarazteagatik Iberdrolaren kontra Ustelkeriaren Kontrako Fiskaltzak zabaldutako akusazioa. Urtarrilean, konpainiako zuzendaritzako lau kidek deklaratu zuten auzitegian. Eta Guardia Zibilak beste bi txosten aurkeztu ei ditu, zeinetan nabarmentzen den Iberdrolak kontsumitzaileen aurkako delitua egin zuela 2013. urteko abenduaren lehen hiru asteetan.

4 Guardia Zibilaren txostenez… Utzi hori ere. Zer gertatu zen, bada, abendu hartan? Zer leporatzen diote Iberdrolari? Guardia Zibilak bakarrik ez, CNMC Merkatuen eta Lehiaren Espainiako Batzordeak ere gauza bera leporatu zion: Sil, Duero eta Tajoko zentral hidroelektrikoen ekoizpena izugarri murriztu zuen Iberdrolak, nahiz eta urtegiak beteta eduki, udazken hura aspaldiko euritsuena izan zelako. Eskaintza txikiagoak normalean merkeena den energia hidraulikoaren salneurria garestitu zuen, eta eskaria betetzeko pool delakoan energia garestiagoei sarbidea eman.

5 Argindarra garestitu zela, beraz. Izugarri garestitu zen. Abenduaren 19ko enkantean megawatt-orduak 91 euroak gainditu zituen; hiru aste lehenago, 40 euroan zegoen. Gainera, enkante horretan kontsumitzaile arruntek hurrengo hiru hilabeteetan ordaindu beharrekoa ezarri behar zen. Iskanbilaren ondorioz, Espainiako Gobernuak enkantea bertan behera utzi zuen; gerora, enkanteen sistema ere aldatu zuen. Fiskaltzaren arabera, kontsumitzaileei soilik ez, artekariei eta argindar merkaturatzaileei ere egin zien kalte, argindar merkeagoa aurreikusten zuten eskaintzak egin zizkietelako kontsumitzaileei.

6 Eskeletoa, beraz, armairuan ez, Auzitegi Nazionalean baizik. Eta CNMCn. Batzordeak 25 milioi euroko isuna ezarri zion Iberdrolari kontu honengatik, baina konpainiak helegitea jarri zion erabakiari, eta, hain zuzen, Auzitegi Nazionalak bertan behera utzi zuen zigorra 2016an, kautelazko neurri gisa.

6 Garestitzea gehiegizkoa izan ez balitz, inor ez zen konturatuko? Zenbat aldiz gertatuko ote zen horrelako zerbait? Espainian, beste behin gutxienez bai. Joan den ekainean, CNMCk sei milioi euroko isunarekin zigortu zuen Viesgo. 2014an, bere zentral termiko baten eskaintza eguneko merkatutik atera zuen, murrizketa teknikoen merkatuko prezio garestiagoa eskuratzeko.

Amaitu dituzte ‘Portaaviones’ izenez ezaguna den eraikina birmoldatzeko lanak, tartean, Euskadi Kirol Portuak antolatutako zerbitzuen ekipamenduak hartuko ditu.

Darponen dimisioa edo kargugabetzea eskatu dute oposizioko alderdiek. Osakidetzako lan eskaintza publikoaren inguruko polemika izan dute hizpide Radio Euskadin.

EAE-KO EKONOMIAREN

‘TENPERATURA’

Ekonomiaren egoera neurtzeko Eusko Jaurlaritzak sortutako termometroan beherantz doa tenperatura. Abenduan, hazkunde sendoa adierazten duen 100 gradutik behera jaitsi zen, eta joera hori sendotu egin da urtarrilean, 93,4ra jaitsi baita. Hau da, hazkunde motela erakusten duela. Ekonomia Sailak dio industriaren ondorioz jaitsi dela.

VOLKSWAGENEK 2018AN IRABAZITAKOA, MILIOI EUROTAN

Irabaziak %0,7 handitzea lortu zuen iaz Volkswagenek, 13.900 milioira arte. Emaitzak «onak» direla ziurtatu du Herbert Diess presidenteak, kontuan hartuz gero dieselaren krisiak eta CO2 isuriak neurtzeko sistema berriek salmenta batzuk eragotzi dituztela. Landabenen, VWek KPIa gehi %0,5eko soldata igoera eskaini du, hamarren bat gehiago.

QUITO. Rafael Correa bere aurreko presidentearekin erabat hautsi duela erakutsi du Lenin Moreno Ekuadorko presidenteak, Nazioarteko Diru Funtsaren 3.700 milioi euro onartzeko sinatutako akordioarekin. Munduko Bankuak, Europako Inbertsio Bankuak, Latinoamerikako Garapen Funtsak eta beste erakunde batzuek beste 5.300 milioi utziko dizkiete. Diru horren truke zenbait erreforma egin beharko ditu Morenoren gobernuak, baina ez ditu jakinarazi zeintzuk diren. «Hartutako erabaki irmoei esker, ez gara gaur egun Venezuela dena; demokrazia berreskuratu dugu», ziurtatu du Ekuadorko presidenteak.

Duela bi urte kargua hartu zuenetik, gastu publikoa jaisteko hainbat neurri hartu ditu Morenok, Correaren garaian hartutako zorrei aurre egiteko bestemodurik ez zuela argudiatuta. Horrela, milaka langile publiko kaleratu ditu, gasolina diruz laguntzeari utzi dio eta ministerio batzuk kendu ditu.

Zor handia pilatu zuen Ekuadorrek Correaren agintaldiaren azken urteetan, petrolioaren merkatzeak kalte handia egin baitzion herrialdearen diru sarrera nagusiari.

Hiru urtean iritsiko da NDFren dirua, erreformak aurrera egin ahala.

2008an, otsailaren 22a soldata arrakalaren aurkako eguna izendatu zuen Europako Parlamentuak. Igarotako hamar urteek ez dute, inondik ere, arazoa desagerrarazi. Eusko Jaurlaritzak kalkulatu duenez, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan gizonek baino %24 gutxiago jasotzen dute emakumeek. Lanaldi partzialean dauden hamarretik zortzi emakumeak izateak nolabait desitxuratzen du datu hori, baina lanaldi bera izanda ere, emakumeek bazterketa jasaten dute: lanordu bakoitzeko %14,3 gutxiago patrikaratzen dute emakumeek. Oro har, soldata txikiagoak ordaintzen dituzten enpleguetan aritzen dira, eta ardura handiagoko lanpostuetan gutxiago dira.

Arrakala salatu dute, bakoitzak bere erara, euskal sindikatuek. Jone Bengoetxea genero politikako arduradunaren artikulu batekin egin du ELAk. Horretan, emakumeek bete ohi dituzten lanpostuen balorazio eskasagoaren adibide argigarri bat eman du: bulegoak eta eraikinak garbitzen dituztenek (emakumeak) kale garbitzaileek (batik bat gizonak) baino %13 gutxiago irabazten dute; polizia etxeak eta epaitegiak garbitzen dituztenek, berriz, %7 gutxiago. Beste modu batera esanda, kale garbitzaile batek 3.000 euro gehiago patrikaratzen dituela urtean bulego bat garbitzen duenak baino. Gipuzkoako komisaria eta epaitegietako garbitzaileek 150 egun egin dituzte greban, parekatzea eskatzeko.

LABek, berriz, kalera eraman du protesta. Ostegunean, Emakunderen egoitza okupatu zuen, soldata arrakala «arazo politiko bat» dela ikusarazteko, eta Iruñean ere egin zuen protesta. Atzo, berriz, pikete feminista bat egin zuten Donostian, eta Osakidetzaren Gasteizko egoitzan elkartu ziren, salatzeko administrazioek ez dituztela neurriak hartzen arrakala txikitzeko, eta, are gehiago, azpikontraten bidez, arrakala hori indartzen dutela.

Euskadiko CCOOk, bere aldetik, ziurtatu zuen emakumeek «lanaldiaren %33 doan» egiten dutela. «Indarkeria ekonomikoa», Loli Garcia idazkari nagusiaren hitzetan.

Soldaten erregistroa

Soldaten arrakala ikusaraztea da Espainiako Gobernua aztertzen ari den neurri baten helburu nagusia. Enpresa guztiak, handi zein txiki, behartu nahi ditu soldaten erregistro bat izatera. Horretan agertu beharko lirateke lan maila bakoitzeko langileek zer soldata dituzten, osagarriak eta aparteko sarrerak barne. Enpresako langile guztiek izango lukete eskubidea erregistro hori kontsultatzeko.

Mailaka ez ezik, soldatak sexuka ere banatzea nahi du Madrilek, horrela agerian utziko dituelako emakumeak baztertzen dituzten enpresak. Genero baten batez besteko soldatak bestearenak baino %25 handiagoak badira, bazterketa badagoela frogatutzat joko du. Ikusteko dago dekretuak enpresa horiek zigortzeko neurriak ba ote dituen. Udan aurrerutako zirriborroek zioten soldaten gastuaren %0,11 eta %1,3rainoko isuna jasoko zutela soldata berdintasuna urratzen zuten enpresek.

Soldaten erregistroari buruzko dekretua datorren ostiraleko bileran onartu nahi du PSOEren gobernuak. Ondoren, hilabete bat izango lukete Espainako Gorteetako diputatuek dekretu hori onesteko.

Energiaren sorkuntza eta garraioa izango dira trantsizio energetikoaren jokaleku nagusiak. Alegia, energi iturri berriztagarriak eta auto elektrikoak izango dira protagonistak datozen urteetan, nahitaez, munduak jorratu behar duen deskarbonizazio prozesuan.

Ildo horretan, Espainiako Gobernuak nahi du hamabi urteren buruan, 2030. urterako, herrialdearen argindar kontsumoaren %74 eta energia kontsumo osoaren %42 iturri berriztagarriekin betetzea. Horrez gain, energia iturri kutsatzaileena, ikatza, jada ez litzateke erabiliko ordurako. Dena den, Espainian ikatzaren amaiera lehenago iritsiko dela uste dute aditu askok.

Iturri garbi horien artean, azpimarratzekoa da Ministroen Kontseiluak atzo onartuko Espainiako Klima eta Energia Planaren zirriborroak energia eoliko gehiago aurreikusten duela, eguzki energia fotovoltaikoa baino: 2030ean, energia eolikoa litzateke argindar iturri nagusia, 50 GWeko instalatutako potentziarekin, eta fotovoltaikoak 37 GW izango lituzke —27 GW gasezko ziklo konbinatuko zentralek—.

Bost milioi auto elektriko

Garraioaren deskarbonizazioa da Espainiako Gobernuaren planaren beste apustu handi bat, hori betetzen ez bada nekez beteko baitira beste helburuak. Eta garraio moduak errotik aldatzeko neurri indartsua iragartzen du: 2023. urtetik aurrera auto kutsatzaileenei mugak jartzea hirien erdigunera sartzeko 50.000 biztanletik gorako hirietan. Biztanle kopuru horretatik gora daude Hego Euskal Herriko lau hiriburuak, Barakaldo (Bizkaia), Getxo (Bizkaia) eta Irun (Gipuzkoa).

Gaur egun, auto elektrikoak ez dira 37.000 aleetara iristen Espainian, baina hamabi urte barru bost milioi egotea aurreikusi du Teresa Ribera Trantsizio Ekologikorako ministroak.

2030erako herrialdearen interkonexio elektrikoa %15era handitzeko, berriz, Frantziarekin aurreikusitako goi tentsioko loturei eusten die Espainiaren planak. Horietatik bi pasatuko dira Euskal Herritik: tarte bat itsaspean eginez, Gatika (Bizkaia) eta Cubnezais (Frantzia) lotuko dituena, eta Iruñea eta Cantegrit (Frantzia) lotuko dituena.

LAB sindikatuak bi greba egun deitu ditu Gipuzkoako zahar-etxeetan, 2019ko otsailaren 25ean eta 26an, langileen baldintzak hobetzea exijitzeko.

Gizonen eta emakumeen arteko soldata arrakala Euskadin % 14,3ko da, lanorduko irabazien batez bestekoa egin ezkero, Osalanek jakitera eman dituen datuen arabera.