Connect Innovation Bai proiektua 2019ko RegioStars Europako sarien finalista, Pirinioetako Lan Komunitateak bultzatuta

DERIO. Euskalteleko giza baliabideetako sailak konpainiako langile batzordeari berretsi dio zuzendaritzako hogei kide kalera bota ostean, taldeak kaleratze gehiago egiteko asmoa duela, eta doitzea «ahalik eta txikiena» izango dela. Langileen ordezkariek bilera eskatu zioten zuzendaritzari, informazioa jasotzeko, kontseilari exekutibo berriak, Zegona funtsak izendatutako Jose Miguel Garciak jendaurrean esan baitu asmoa duela erakundearen egitura sinplifikatzeko. Enpresak batzordeari azaldutakoaren arabera, kaleratzeak erabakitzeko irizpidea sailetan antzematen duen «gehiegizko gaitasuna» izango da. Kaleratzeak zenbat izango diren eta noiz iritsiko diren ez diete zehaztu. Horregatik, langileen ordezkariek «informazio falta» salatu dute, Euskalteleko zuzendaritzak bere planak ezkutatzen jarraitzen duela.

«Sinplifikazio» asmoez ezer gutxi zehaztu zuen atzo Jose Miguel Garcia kontseilari exekutibo berriak atzo Euskaltelek Derion egindako ohiz kanpoko batzarrean, zeinetan akziodunek administrazio kontseiluan Zegonak egindako aldaketak berretsi zituzten. Garciak erakunde «errentagarriagoa» eta «lehiakorragoa» lortu nahi duela azaldu zuen.

CAF konpainiak Poloniako Solaris autobus enpresa erosita, gero eta garbiagoa geratzen ari da bete-betean asmatu duela, autobus elektrikoen merkatuak duen oparoaldian iritsi baita. Beasaingo (Gipuzkoa) enpresak Europan jokoan zen alorreko kontraturik handiena lortu du, Milango (Italia) ATM Milanok martxan jarri duena Lonbardiako hiriburuko autobus diesel guztiak kendu eta elektrikoak jartzeko. Euskal konpainiak ohar batean azaldu zuen, atzo, 192 milioi euroko kontratu handia adostu duela ATM Milano operadorearekin. 250 Solaris autobus elektrikoz hornituko ditu Italiako hiri finantzarioaren kaleetan ibiltzeko.

Kontratuak jaso du 40 autobuseko lehen sorta 2020ko ekainean ematen hasiko dela CAF. Proiektu horri esker, Solarisek autobus elektrikoen atalean «Europako lider gisa duen posizioa» sendotu du; hala dio euskal konpainiak. Izan ere, ATM Milanorekin egindako esparru akordioa Solarisek orain arte lortu duen handienetako bat da. Ez alferrik Europan ez zegoen gaur egun autobus elektrikoen lehiaketa handiagorik.

Italiako operadoreak 2030. urtea baino lehen diesel ibilgailuak kentzeko egindako apustu irmoak agerian utzi du, CAFen arabera, «Solarisen Urbino modelo elektrikoan dagoen konfiantza Europan». Milanek aukeratutako ibilgailua Urbino 12 elektrikoa da. Horixe da Solarisen produkturik ezagunena. Europako hamazazpi herrialdetako dozena bat hiritan ibiltzen da jadanik. «Horrek agerian uzten du garraio arloko agintariek ibilgailuan jarritako konfiantza», dio Beasaingo enpresak. Modelo horrek Bus of the Year 2017 saria jaso zuen.

Solarisen operazioa

Hamabi metroko Urbino elektrikoa Solaris High Energy motako bateriekin ekipatua dago, eta 240 kWh baino handiagoko gaitasuna dauka. Bateria horien energia elektrikoa pantografoarekin eta autobusen biltegian dagoen entxufe bidezko gailuarekin kargatzen da berriro.

Milanek 2014an ezagutu zituen estreinakoz Solaris etxeko autobusak; gaur egun marka horretako 150 autobusek —motor elektrikoa duten 25 autobus daude— eskaintzen dute zerbitzua Italiako iparraldeko hiri handi horretan.

2018ko irailean itxi zuen CAF Taldeak Solaris enpresa erosteko ituna. Poloniako autobus ekoizleak 450 milioi euro inguruko fakturazioa izan zuen 2018. urtearen itxieran, eta 1.226 ibilgailuz hornitu zituen. Horien artean, autobus konbentzionalak (diesel eta GNC) eta e-mobility lerroko ibilgailuak; horiek gero eta gehiago saltzen ari da. Solarisi esker, hiriko autobus jasangarrien segmentuan merkatuko liderretako bat bihurtu da CAF.

Autobus elektrikoaren merkatuan sendo ari da, era berean, beste euskal enpresa bat: Irizar. Ormaiztegiko (Gipuzkoa) kooperatibak kontratu sorta bat egin zuen ekainean. Irizarrek zero isuriko hogei ibilgailu elektriko saldu zituen Madrilen, eta beste hamahiru Gasteizen. Hain zuzen, CAFi gailendu zitzaion Gasteizko eskaeraren lehian.

Euskaltelen gertatu den pribatizazio prozesua Kutxabanken errepika daitekeela. Kezka hori azaldu zuten atzo Kutxabank Publikoaren aldeko plataformako kideek, eta bankua aurrerantzean ere erakunde erdi publiko izateko neurriak har daitezela eskatu zuten. Telefonia konpainia pribatizatu egin baitzen, «funts putreei erdi oparitu», eta aurrerantzean beharginen lan baldintzak kaskartu egingo direla adierazi zuten. Areago, Euskaltelen egoitza sozialak Derion (Bizkaia) dago oraindik ere, baina «edonoiz alda dezakete hori», esan zuen Urtzi Ostolozaga LABeko kideak. Alegia, publiko izan den enpresa esku pribatuetara joaten denean gerta litezkeenei buruz ohartarazi zuen plataformak, Kutxabanki gerta dakiokeenarekin kezkatuta.

Bankuak bilakaera hori izan ez dezan, plataformak eskaera bat egin zuen agerraldi publiko batean: akzioen jabetza euren jatorrizko jabeei itzultzea. «Hau da, Kutxabanken kontrola aldundiei eta udalei itzuli behar zaie, eta fundazioak kudeatzaile hutsak izan daitezela», esan zuen Ianire Landaluze ELAko ordezkariak. «Horrela, Euskaltelen gertatu den egoera tamalgarria berriz ere errepikatzea saihestuko genuke».

Aldundien eta udalen kontrola bermatzeaz aparte, BBK eta Vital fundazioak «demokratizatu» behar direla ere aldarrikatu zuten plataformako kideek, eta bi fundazioetako patronatuetan atzerapausoak eman direla salatu. Izan ere, hauteskunde politikoen ondoren osatuko den patronatu berrirako bi fundazioek egindako proposamenean bi alderdi ez daude ordezkatuta —EH Bildu eta Ahal Dugu—, ezta ELA eta LAB sindikatuak ere —CCOOk ordezkaritza dauka—.

Eredu gisa Kutxa fundazioa jarri zuen plataformak, bertan alderdi politiko denek dutelako ordezkaritza, eta eragile sozialek zein sindikalek parte hartzen dutelako patronatuan. «Erakunde publikoetan hauteskunde politikoak daudenean ordezkariak berritu egiten dira, bi erakunde hauetan izan ezik», esan zuen Landaluzek. BBK eta Vital fundazioek iraganean eredu «nahiko demokratikoa» zeukatela ere esan zuen, baina orain aukeraketa hori beste irizpide batzuen arabera egiten da.Botoen araberako ordezkari kopurua bermatu behar dela eskatu zuen plataformak, egun ez baita horrela gertatzen.

Irizpideak aldatzea

Horren adibidea Araban eta Bizkaian legoke: EH Bildu bigarren alderdia izan zen, baina bi lurralde horietako fundazioetan dauden alderdiek —EAJ, PSE eta PP— egindako proposamenaren arabera, ez luke ordezkaritzarik eskuratuko. Horregatik esan zuten erakundeak demokratizatu behar direla.

Hori dela eta, patronatuetako ordezkariak aukeratzeko irizpideak alda daitezela eskatu zuten, eta eragile sindikal, sozial eta kulturalek ere parte har dezatela. Gaur egun, patronatuetan hamabost ordezkari daude, eta horietatik hamabi foru eta udal hauteskundeen ondoren berritzen dira. Kutxabank Publikoa plataformak egindako proposamenean ordezkari denak aldatzeko eskatu dute, baina baita patronatuek kide gehiago izateko ere. Hamabostetik 21 izatera pasa daitezela: «Aurrezki kutxen eredu demokratikoagoa berreskuratzeko, ordezkaritza sindikal osatuagoa egotea beharrezkoa da, eta, horretarako, fundazioetako kide kopurua handitzea nahi dugu».

Aldaketa horrek ez luke eragingo egungo fundazioen funtzionamenduan aldaketa handirik, Mikel Kintana Ekoneuseko kidearen arabera. «EAJk ez luke gaur egun daukan nagusitasuna galduko, baina fundazioak demokratikoagoak izango lirateke, eta gizartearentzat hobea litzateke hori». Alegia, plataformak egindako proposamenean alderdiek jasotako botoen araberako ordezkari banaketa bat egingo litzateke, eta, horri esker, EAJk gehiengoa edukiko luke hiru fundazioetan. Eredu gardenago baten alde egiteko neurria izango litzatekeela argi esan zuen Kintanak.

Bilboko aireportuko langileek lanuzteekin jarraituko dute, Aenarekin egindako bilerak porrot egin ostean. Grebak uztailean, abuztuan eta irailean izango dira.

Euskalteleko Akziodunen Batzarrak berretsi egin ditu Jose Miguel Garcia kontseilari delegatuaren eta Eamonnn O’ Hare kontseilari ahaldunaren izendapenak.

CAFek 250 autobus elektriko egingo ditu Milanerako. Autobusak Solaris enpresak egingo ditu eta Europako unitate elektrikoen proiekturik handiena izango da.

SANTURTZI. Berrikuntza eta ikerketara bideratuko den zentro berri bat zabaldu dute Bilboko Portuan: Bilbao Port Lab. 200 metro koadroko eremu batean enpresak, ekintzaileak, doktoretza ikasleak eta ikerlariak hartuko ditu. Enpresek 4.0 portuen eredua sustatzeko dituzten beharretara bideratuko da zentroa, eta portuaren garapenerako interes berezia duten proiektuak sustatuko dituzte. Bilbao Port Lab ekintzailetza eta berrikuntzako ikasketa programa batekin osatuko da.

Akordioa sinatu du Gipuzkoako Uvesco taldeak Sabeco Banaketakekin, Simply markapean lanean zebiltzan 11 saltoki erosteko. Lehia agintarien oniritzia falta da eskualdatzea behin betikoa izan dadin.

BM eta Super Amara markak biltzen dituen konpainiak erosi dituen Simply dendetatik bost Bilbon daude —Begoña, Errekalde, San Ignazio eta Santutxu auzoetan eta Kanaria Uharteak kalean—. Bina, berriz, Barakaldon, Santurtzin eta Portugaleten. Supermerkatu kateak saltoki horietan lanean dabiltzan beharginen %100 bere langile taldera gehituko dituela hitzeman du.

Gaur egun, 221 supermerkatu ditu Uvescok Hego Euskal Herrian eta Espainian —Kantabrian, Errioxan, Madrilen eta Avilan— sakabanatuta, eta 4.569 langile ditu guztira. Banaketa enpresak 740 milioi euro fakturatu zituen 2018an, eta 2019an 770 milioira iristea espero du.

Bizkaian du banaketa taldeak presentziarik handiena, 90 saltoki eta 1.594 langilerekin. Gainera, ez da Uvescok Bizkaiko saltoki kate bat erosi duen lehen aldia, 2011. urtean Erkoreka supermerkatu katearen jabe egin baitzen, 50 dendarekin.

Bolada onean da Uvesco Taldea. Orain urte batzuk produktu freskoen kalitatean oinarritutako eredua martxan jarri zuen, eta emaitzak hobetzen ari da urtez urte. Eredu horri esker, iaz 188,6 milioi euro erabili zituen hemengo hornitzaileei produktuak erosteko, 2017an baino 8,7 milioi euro gehiago.

Joan den urteko datuei erreparatuz, taldearen hazkundea sektorearena baino %1,7 handiagoa izan zen, eta fakturazioa %4 igotzea espero du datorren urterako; 770 milioi eurora helduko litzateke eta 200 enplegu berri sortuko lituzke.

Zabalkunderako estrategia

Azken bi urteetan Madrilen hazi da nagusiki Uvesco Taldea, BM markarekin. Jose Ramon Fernandez de Barrena zuzendariak argi utzi zuen 2018an zabalkunderako «aukera gehien» Madrilen zeudela eta ondorengo hamar urteetan 50 saltoki inguru zabaltzeko aurreikuspena zutela han. Horren erakusgarri da aurten irekiko dituzten zortzi supermerkatu berrietatik sei kokatuko direla Madrilgo erkidegoan.

Sabecoren dendak erosita, Euskal Herrian ere haztearen aldeko apustua egin du oraingoan Uvescok.

Euskaltel aro berri batean sartu da, eta aro horren gidari nor den berretsiko du gaur akziodunen batzarrak, Zegona euskal konpainiaren akziodun nagusi bihurtu dela islatuz. Erresuma Batuko funtsak akzioen %21 dauzka, eta, beraz, lehen akzioduna da, Kutxabankek bere akzio poltsaren pisua arindu ostean. Jose Miguel Garcia kontseilari ordezkari izendatu berriak (ekainaren 5ean) konpainiaren lema bi eskuz heldurik duela erakutsiko du batzarrean, eta Zegonak lau leku eskuratuko ditu hamahiru kideko administrazio kontseiluan. Eamonn O’Hare eta Robert W. Samuelson izendatuko dituzte funtsaren interesen alde. Garciak berak eta Jon Jamesek osatzen dute Zegonaren laukotea. James independente gisa azaltzen da, baina funtsaren alde dihardu.

Izenek beteko dute Euskaltelen akziodunen batzarra, baina izana prestatzeko, denak baitaude luze gabe espero diren zenbait aldaketa sakonen zain. Jose Miguel Garciak berak berretsi zuen atzo Radio Euskadin: «Izendapena baino garrantzitsuagoa da aho batez onartu den bide orria». Eta bide orri horretan murrizketak azaltzen dira: «egitura soiltzea», Zegonaren hiztegian. «Hazkunde egonkorra» nahi du Garciak, eta horrek «berregituratze bat» eskatzen du.

Garciak Jazztel suspertzea lortu zuen, Frantziako Orangeren eskaeraz, eta berme horrekin iritsi da Euskaltelera. Bermeaz gain, helburu bat dakar euskal konpainiara: errentagarriagoa egitea, burtsan gora egin dezan, eta Zegonari salmenta bat egiteko aukera erraztea, inbertsio funtsen ohiko zereginean, irabazien bila betiere. Garciak zorrotza dela erakutsi du iritsi bezain laster: zuzendaritzako hogei kide kaleratu ditu, horietako batzuk Euskaltelen urte mordoa aritu eta gero. Gidariak dio hiru konpainia aurkitu dituela Euskaltelen: Telecable, R eta Euskaltel bera; «egitura soildu egin behar zen».

Lantaldean ere kezka

Sindikatuak adi-adi daude Zegonak jarritako gidariaren jardunari, kezka handi bat baitute: zuzendaritzan egindako kaleratzeak luze gabe lantaldera iritsiko ote diren susmoa dute. Hain zuzen, Garciak kaleratze horien inguruan hitz egin zuen atzo: «Egitura soil batera egokitzen ari gara, beharrezkoa baita eredu berrietara egokitzea. Irteera batzuk ikusi ditugu, eta guretzat beti dira mingarriak, kide batzuk garrantzitsuak izan baitira guretzat azken hogei urte hauetan; baina garbi dago lortu egin behar dugula gure helburua betetzeko behar dugun egitura hori, hazkunde errentagarria edukitzeko eta lehiakorrak izateko».

Kutxabankek eta Corporacion Albak ere babestu dute zuzendariaren plana; laster kaleratuko da, eta gaurko batzarrean bertan haren inguruko arrastoak utz ditzake. Edonola ere, Euskaltel errentagarriago egitera iritsi da Garcia, akzioa garestitzera, eta aurreikus daiteke lehen xede horrek beste arrazoiak azpiratuko dituela.

Euskaltel Euskal Herritik kanpora ateratzeko arriskua ere hizpide izan zuen Garciak irratian, eta lasaitasuna helarazi zuen auzi horretan. Ez da arazo bat konpainiaren egoitza Euskal Herrian egotea, «ezta hurrik eman ere». Egoitzak Derion (Bizkaia) jarraituko duela esan zuen, horretarako konpromisoa duela. «Abantaila handia da hemen egotea».

Atzo, konpainiak 30 milioi euroko dibidendua eman zien bere akziodunei, 2018ko emaitzei loturik. Urte horri dagokion ordainketa osoa 55 milioi eurokoa izan da.