Gatazken igoera horrek lan baldintzetan eragina izan duela azpimarratu zuen sindikatu abertzaleak. %19 egin zuten gora lan arloko gatazkek, eta egindako lan itunen kopurua %14 handitu zen. Bi aldagaien arteko lotura egin zuen Aranburuk: «Zenbaki horiek erakusten dute gatazkak dauden eremuetan lan baldintza hobeak lortzen direla». Horregatik, estrategia horri eutsi, eta borrokarako beharra aldarrikatu zuen LABek, ekintza sindikaleko txostena plazaratzean.
Lan gatazka horiek bultzatzeko, sindikatuak aliantzak sustatuko dituela aurreratu zuen idazkari nagusiak. ELArekiko harremanak oraindik ez dira era horretako batasun baterako egokienak, nahiz eta jakitun diren aliantza horrek indar handiagoa emango liekeela. Aliantza horretarako baldintza egokirik ezean, bestelako eragileekin ere elkarlanean aritzeko asmoa azaldu zuen Garbiñe Aranburuk. «Borrokak ez dira bakanak; prekaritate egoera bati erantzuten diote, eta sistema honi alternatiba bat eman behar bazaio, urrats berriak egin behar dira». Gainerako eragile sozial eta sindikalekin elkarlana sustatzen saiatuko dira hori dela eta.
Eragile sozialekin batera
Amaitu berri den ikasturteak aurrekoarekin parekotasun bat eduki du: mobilizazio sozialek indarra hartzen jarraitu dutela. Besteak beste, hor daude borroka feministak eta pentsiodunen astelehenetako manifestazioak. Pentsiodunek esan dute irailetik aurrera mobilizazioak areagotuko dituztela, eta azaroaren 14an lau orduko lanuztea egitea proposatuko diete sindikatuei. LABeko buruak onartu zuen mugimenduko kideekin hitz egiten ari direla deialdi horrekin bat egiteko.
Sindikatuak ez du baieztatu parte hartuko duen ala ez mobilizazio horretan, baina esan zuen pentsio duinen alde lan egiteko bide gehiago daudela. «Pentsio duinen aldeko borroka ez da ordain hori jasotzen dutenen borroka bakarrik; lan baldintza prekarioak dituzten langileek etorkizunean pentsio prekarioak jasoko baitituzte». Pentsiodunen borrokak lantegietan jarraipena eduki beharko lukeela uste du Aranburuk.
Pentsiodunekin, mugimendu feministarekin edota gazte zein etorkinekin borroka bateratuak egin nahi ditu sindikatuak, «mobilizazio orokorragoak» nahi dituelako. «Deialdi orokorragoek lagunduko dute lantokietako borrokak sustatzen eta sistema justuago bat sortzen». Beste kolektiboekin partekatzen dituzten aldarrikapenak ere defendatuko ditu LABek, beraz.
Ehun urte bete berritan, erakundeko 187 herrialdeek 108. konferentzia egin zuten ekainean Genevan (Suitza), eta han onartu zuten ituna. Egitura hirukoitza du OIT erakundeak: herrialdeetako gobernu, patronal eta sindikatuek parte hartzen dute bertan. Eztabaidatu ondotik, «lan eremuan suerta daitezkeen jazarpen eta indarkieria kasuei erantzuteko» dokumentua ondu eta bozkatu zuten erakundeko kideek. Aldeko 439 boto, aurkako zazpi eta 30 abstentzio jasota, aurrera egin du proposamenak.
Dokumentuak langileak babesteko tresna baliagarria izatea du xede, baina hastapenetan dago oraindik, eta estatuen esku dago jasotakoa interpretatzea eta ezartzea. Erakundea osatzen duten 187 herrialdeek dokumentua berretsi behar dute orain, eta hortik urtebetera sartuko da indarrean ituna; betiere, estatu bakoitzak bere errealitatera moldaturiko araudi gisa. «Poztekoa da OITk itun hau adostu izana; batik bat, bete beharrekoa delako eta orain sinatzaileak behartuta daudelako ituna euren araudietan txertatzera».
Oskar Arenas Euskadiko CCOOko nazioarteko arduradunak itunaren balio juridikoa azpimarratu du. Eta Guy Ryderrek, OITko zuzendariak, posible ikusten du ituna egokiro aplikatzea:«Babes neurri hauen aplikazioa da hurrengo fasea; gure xedea da langileentzako lan eremu seguruagoa, hobea eta erosoagoa sustatzea. Herrialdeek neurriok azkar eta era bateratuan berretsiko dituztelakoan nago». Arenasek ohartarazi du OITk «salaketa publikoa» egiteko aukera duela herrialdeek konpromisoa bete ezean. Koldo Saenz LABeko nazioarteko arduraduna, berriz, zuhurragoa izan da itunaren ahalmenari dagokionez. «Prestigio kontu bat da ezer baino gehiago. OITk publikoki sala dezake estatu bat, baina ezin du zigorrik ezarri».
Oreken dantza
Ageri diren eta ageri ez diren zehaztapenak OIT barne eraketaren isla dira, nolabait. Egitura hirukoitza duen entitatea izanik —estatuetako gobernuak, patronatuak eta sindikatuak—, alderdi eta ikuspegi ezberdinak daude ordezkaturik, eta, era berean, herrialde parte hartzaileen auziarekiko iritziak. Ondorioz, balantza orekatzea ez da beti erraza izaten. Horrek, baina, erakundea «asko ez bustitzera» daramala uste du Saenzek, eta ituna iritzien arteko orekaren emaitza dela.
Berri ona da hitzarmena adostu izana. Horretan bat datoz Arenas eta Saenz. CCOsOko ordezkariak dio laneko indarkeriari aurre egiteko edozein urrats dela positiboa, baina deia egin du «hemendik aurrera aferan sakontzen jarraitzeko». Adibide bat ere jarri du: «Jazarpen kasuak egon badaude, eta, salaketa publikoa egitearekin batera, lan ikuskaritzan ere salatu behar dira».
Saenzek jasotakoaren edukian jarri du arreta: «Ezkutuan dauden zenbait jazarpen azaleratzeko aukera ematen du itunak». Prostituzioan ari direnak eta etxeko langileak izan ditu hizpide. Baina hutsunea ere sumatu du LABeko kideak. «Beste kasu batzuetan, ordea, hankamotz geratu da. Itunak ez ditu jaso langileen genero identitatearen eta sexu askatasunaren aurkako indarkeria edo jazarpena». Nazioarteko ituna izanda, Saenz jakitun dago LGTBI kolektiboarekin askotariko jarrerak dituztela OITko parte hartzaileek, eta ohartarazi du hori izan daitekeela aipamenik ezaren arrazoi nagusia. Hutsuneak zor ditzaketen arazoak herrialdeek itunaz egiten duten interpretazioaren esku geratuko dira. «Ituna orokorra da, eta zehaztapenak tokian tokiko araudien esku daude», zehaztu du Arenasek. Ibilbidearen hurrengo fasean ikusiko da itunak zer molde hartzen duen eremu bakoitzean.
Presa zuten, batetik, Europan Jean-Claude Junckerren batzordea erretiran delako. Eta, bestetik, balitekeelako laster ixtea Mercosurreko herrialde nagusietan —Mauricio Macrirekin Argentinan eta Jair Bolsonarorekin Brasilen— zabaldutako aukera leihoa: izan ere, urrian Cristina Fernandez eta Alberto Fernandez peronistek irabazten badituzte presidentetzarako hauteskundeak, baliteke Argentinak atzera egitea eta ez jarraitzea akordioan.
Azken hori izan liteke arrisku nagusia EB-Mercosur akordioarentzat. Horrez gain, ituna izenpetu arteko prozesua oraindik luzatu egin liteke, alde bietako herrialde guztien parlamentuen —eta Europako Parlamentuaren— oniritzia derrigorrezkoa baita. Bitarte horretan, negoziazioak hogei urtez luzatzea eragin duten beste zailtasunak ere ez dira desagertuko.
Adibidez: bai Europan, bai Hego Amerikan, agintariek lanak izango dituzte galtzaile aterako diren sektoreen jarrera kritikoari aurre egiten. Hala ari da gertatzen, esaterako, Frantzian eta Irlandan, nekazaritza sektore sendo eta antolatuak baitituzte. Nekazariak beldur dira Argentinatik eta Brasildik muga zergarik gabe iritsiko diren haragi eta zerealekin. Bi gobernuek jada esan dute akordioak ez dituztela erabat gogobetetzen. Azaldu dute oso adi egongo direla oraindik erabat ixteko gelditzen diren xehetasunei, eta gehien erasandako alorrek laguntzak jasoko dituztela.
Hego Amerikan, berriz, nekazaritza alorrak pozez jaso du akordioa, baina industria elkarteak kezkatuta daude. Ekoizleek lehia oso gutxi izan dute, eta zail ikusten dute Europatik etorriko zaizkien auto, etxetresna eta abar merkeago eta lehiakorragoei aurre egitea. Macriren gobernuak, adibidez, automobil ekoizleei azpimarratu die akordioak oraindik hamar-hamabost urteko epea ematen diela lehiakortasuna hobetzeko.
Joan den astean adostutako akordioak 800 milioi kontsumitzaileko merkatu bat osatuko du, eta, horren ondorioz, nabarmen handituko da Atlantikoa zeharkatuko duten ondasunen kopurua. 2011. urteko ikerketa baten arabera, baliteke EBetik Mercosurrerako esportazioak %10etik gora handitzea, eta Mercosurretik EBrakoak, %4 inguru.
