Hemeretzigarren aldiz bildu ziren atzo, baina hogeigarrenez ere batu beharko dute sindikatu eta patronalek Bizkaiko metalgintzako ituna lortu nahi badute. Ekainaren 3an dute hurrengo hitzordua bi aldeek, baina tartean greba egun batekin. Datorren ostegunerako lanuztea egingo baitute sektorean ELA, LAB, CCOO eta UGT sindikatuek. Deialdia mahai gainean zegoela bildu ziren FVEM Bizkaiko metaleko patronalarekin atzo, 2011tik iraungita dagoen hitzarmena lortzeko, baina ez zen halakorik egon. Areago, «itun orokor bat» nahi izanez gero, greba deialdia bertan behera uzteko eskatu zien patronalak.

Aurreko hemezortzi bileretan ez bezala, sindikatuak bat eginda joan ziren atzoko bilerara, eta mobilizatzeko agenda partekatu batekin, gainera. Hilaren 23ko lanuzteaz gain, ekainaren 6, 7, 20 eta 21ean ere grebara deitu dute Bizkaiko metalean. Joan den ostiralean, lau sindikatu nagusiak biltzen dituen plataforma bat eratu zuten, bezperan Jose Luis Gil FVEMeko presidenteak adierazpen hauek egin ostean: «Guk ere akordioa nahi dugu, baina, gaur-gaurkoz, sindikatuak ez dira ados jartzen hurrengo bileraren eguna zehazteko ere».

LABek ohar bidez esan zuenez, patronalak hilabeteak zeramatzan sindikatuei plataforma eta aldarrikapen bateratuak eskatzen. Hori eratuta ere, ezer ez. «Ez dio plataforma bateratuari erantzunik eman, eta argipenak eskatu ditu, eskari batzuk onartezinak direla esatera mugatuz». Patronalak bidalitako oharrean, berriz, proposamenari erantzuna ekainaren 3ko bileran emango diela jakinarazi zuen.

Lau sindikatuek osatutako plataformaren eskaerak argiak dira: 2018ko urtarriletik pilatutako atzerapenak ordain diezazkietela; itun posiblearen kontura aurreratutako ordainketak itzuli beharrik ez izatea, ordainketa haiek itunak jasotzen dituenak baino handiagoak diren kasuetan; KPI+%2ko igoera tauletan, eta KPI+%1ekoa soldata errealetan, itunaren indarreko urte bakoitzeko. FVEMen arabera, eskaera horietan «enpresen lehiakortasunari eta enplegua sortzen jarraitzeko baldintzei zuzenean eragiten dieten eskaera batzuk daude». Beraz, zaila dirudi pentsatzea hurrengo bileran akordiorik lortuko denik.

Are gehiago, ELAren arabera, patronalak «inolako proposamenik» egin ez duenean. Sindikatuaren ustez, «presarik ez daukate akordio bat lortzeko, eroso baitaude egungo blokeo egoeran, non sektoreko enpresak, irabaziak pilatzen dituzten testuinguru batean dauden». Datorren asteko greba deialdiak zein eragin izango duen ikusi beharko da, beraz.

Zauria sendatzeko legealdia izan da Europan 2014tik 2019rakoa, krisi ekonomiko handiak eragindako zauria osatzekoa. Datozen bost urteetako legealdia; beraz, gakoa izango da Europako Batasunaren eta eurogunearen iparra zein den jakiteko: zauria itxi eta orbaintzeko bosturtekoa izan daiteke, edo itxi gabekoa zoldu eta zauri berriak sortzekoa.

Legealdi arantzatsua izan da igarotakoa, 2008ko krisiaren kalteen kudeaketari migratzaileen krisiarena, brexit-arena, Donald Trumpen merkataritza gerrarena eta eskuin muturraren igoerarena gehitu zaizkielako. Ez ditu arantza gutxiago izango uztailaren 2an Europarlamentuan abiatuko den bosturtekoak.

KONBERGENTZIA ZANTZUAK

Ezberdinen Europa

Europako sei egunkarik asteon aldi berean argitaratu duten Angela Merkelen elkarrizketan, Alemaniako kantzilerrak sutsu defendatu du Irlandan, Espainian, Portugalen eta Grezian ezarritako austeritatea, baina aitortu du herritarrek garesti ordaindu dutela: «Ez daukat zalantzarik ikaragarria izan dela herritarrek jasan duten zama».

Ongizate estatua argaltzen eta desberdintasun sozialak handitzen ikusi dituzten europar askok haserrez begiratzen dute Bruselara —euroeszeptikoek Europarlamentuaren heren bat kontrola dezakete—, eta gakoa izango da suspertze ekonomiko ahul baina jarraitua ongizate estatua indartzera eta desberdintasun sozialak txikitzera bideratzea, batasuna bera kolokan ez jartzeko.

Nahi izanez gero, aurki daitezke datu ekonomiko batzuk esateko 2019ko EBko ekonomia 2014koa baino bateratuagoa dela. Hainbat aldagai aintzat hartuz gero, azken urteetan ekialdeko estatu kideek aldea txikitu dute mendebaldekoekiko; baita euroguneko periferiako estatuek ere iparraldekoekiko. Mendebaldeak mendebalde jarraitzen badu ere, eta iparraldeak iparralde, agertu dira konbergentzia joera batzuk bederen.

Aldeak txikiagoak dira orain 2014an baino inflazio tasari, langabezia tasari eta hazkunde tasari dagokienez. Halaber, per capita BPGa (barne produktu gordina biztanleko), erosteko ahalmena kontuan hartuta, ekialdeko herrialdeetan eta euroguneko periferian hazi da gehien 2014tik 2017ra —infografian ikusgai—: esate baterako, Irlanda, Errumania, Letonia, Zipre, Polonia, Lituania, Eslovenia, Txekia, Estonia eta Espainian. Aldiz, per capita BPGa apaldu egin da bost urteotan Luxenburgon, Frantzian, Suedian, Austrian, Herbehereetan, Belgikan, Alemanian, Eslovakian, eta, jakina, Grezian.

Nahiz eta erpinen arteko aldea txikitzeko joera erakutsi, muturrek mutur diraute. Izan ere, BPG per capita BPGak gora egin duenen taldean denek jarraitzen dute, Irlandak salbu, EBko batezbestekotik behera —askok, gainera, dezente beherago—; alderantziz, azken bost urteetan pobretu diren herrialdeek, Eslovakiak eta Greziak salbu, batez besteko aberastasunetik gora jarraitzen dute —batzuek dezente gorago—.

EUROGUNEA

Etengabeko konponketan

2008ko krisi ekonomikoak gogor jo zuen eurogunearen bihotza, euroa: batasunak bost herrialde erreskatatu zituen —Grezia, hiru aldiz—, haien banku pribatuak erortzen ez uzteko, eta trukean, Bruselak, austeritate politikak ezarri zituen. Nahiz eta eurogunea haustear egon den —ez da ahaztekoa Wolfgang Schaeublek eta Gianis Varufakisek, Alemaniako eta Greziako finantza ministro zirela, 2015eko udaberrian izandako duelua—, osorik atera da diru batasuna.

Naufragioa saihesteko, instituzio eta lege berriak sortu ditu EBk urteotan, eta datorren legealdiko eztabaida izango da ea zer egin eurogunea suspertzeko balio izan duen azpiegitura horrekin: dagoenean eutsi ala indartu, batasun ekonomikoaren konbergentzian sakontzeko.

IKUSPEGI EZBERDINAK

Berlin-Paris ardatza, motz

Arlo askotan dago burutu gabe harmonizazioa: diru batasunean, zerga sisteman, bankarenean, langabezia aseguruetan, lan merkatuetan… Ikuspegi eta interes ezberdinak biltzen dira Bruselan, eta are gehiago bilduko dira aurrerantzean. EBren pausoen erritmoa zehazterakoan funtsezkoa izan da Paris-Berlin ardatza; inoiz ez da izan erraza bien arteko sintonia lortzea eta blokean nagusitzea, baina aurrerantzean zailago bihur daiteke, Alemania-Frantzia ardatza dagoeneko ez delako nahikoa.

Europako Parlamentuan indarra har dezakete harmonizazio fiskal eta ekonomikoaren kontrako indarrek, izan euroeszeptiko, izan eskuin mutur, izan Hansako Liga berria deitutakoa. Baltikoko herrialdeei deitzen die prentsak Hansako Liga berria; Jeroen Dijsselbloem eurotaldeko buru ohi herbeheretarraren kordakoak dira, zeinak Europa hegoaldeko herrialdeei egotzi baitzien iparraldekoei «laguntza» eskatzea, «diru guztia edaritan eta emakumetan gastatu eta gero».

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak asmo handinahiak agertu zituen bere legealdi hasieran EBrako: eurogunerako aurrekontua, eurogunerako Finantza superministroa, EBko armada… Angela Merkelek galga jarri dio, eta urardotu dizkio asmo batzuk, baina iaz Meseberg gazteluan adostu zuten 2021erako euroguneko aurrekontuak sortzea eta ESM erreskate funtsa Europako NDF bilakatzea. Beste kontu bat da hori lortzeko behar adina aliatu lortzen ote dituzten, eta ez ote diren asmoak bidean usteltzen. Eurotaldean asteon hasi dira eztabaidatzen nondik atera dirua euroguneko balizko aurrekontua osatzeko.

ZERGA SISTEMA

Eskandaluak, isunak eta promesak

Zergei dagokienez eskandaluen legealdia da igaro berria, horren lekuko Panamako Paperen eta Lux Leaksen auziak. Argi geratu da, halaber, Interneteko eta teknologia berriko multinazional handiek ihes egiten dietela EBko zergei: Applek 13.000 milioi euro ordaindu behar izan ditu Bruselak aginduta, eta Dublinen borondatearen kontra.

Egon da ahalegin bat Interneteko erraldoiei diru sarreren %3ko tasa bat jartzeko EB osoan, baina porrot egin du saialdiak. Eskandinaviarren eta beste herrialde batzuren ezetzak proposamena trabatu du, eta Bruselak bigarren ahalegin bat egin beharko du datorren bosturtekoan. Berlinek eta Parisek prest nahi dute zerga 2020rako, baldin eta lehenago OCDEk ez badu enpresa digitalak zergapetzeko formula bateraturik sortzen.

KANPO MERKATARITZA

Trump, Txina eta ‘brexit’-a

Susperraldi ekonomikoa hauspotzen nahikoa ez, eta nazioartetik ekaitza gerturatu da, berriro, EBren zerura. Mario Draghik erruz bota du erregaia EBZren galdara gelara: zeroren pareko interes tasen aro luzeak eta zorra erosteko plan erraldoiak EBko ekonomiak hazten jarraitzea ahalbidetu dute, arnasketa lagunduarekin bada ere. Hazkundea motela da halere, Alemania eta Italiaren pattalaldiarekin.

Bien bitartean, ugaritu egin dira mehatxuak merkataritza harremanetan: Mendebaldetik, Trumpen AEB protekzionistak —muga zergak jarri dizkiete EBko altzairuari eta aluminioari, eta mehatxu egin dute autogintzari ere jartzeko—; ekialdetik, Txinaren Zetaren Bide berria ate joka dauka Erroman; eta, azkenik, etxe barrutik, Londresen dibortzio gogor batek trabatu egin dezake EBren hazkundea.

Ez da garai errazena nazioarteko merkataritza itunentzat: Kanadarekin CETA sinatu du Bruselak, baina ezin izan du TTIPa sinatu Etxe Zuriarekin, eta berriz hasi nahi du negoziatzen.

INDUSTRIA

Lankidetza eta kanpoko inbertsioen kontrola

Merkatu globalean Txinako konpainia erraldoiak hainbat sektoretan lortzen ari diren nagusitasunari aurre egiteko, Alemaniak eta Frantziak lankidetza sustatu nahi dute sektore estrategikoetan. «Europako erraldoi industrialak» bultzatu nahi dituzte, esaterako, puntako teknologietan. Horretarako, EBko lehia legedia ere moldatu beharko litzateke, bazkideen adostasunarekin. Horrez gain, EBk legedia gogortu du Txinaren inbertsioak mugatzeko. Norabide horretan, pauso gehiago eman ditzake batasunak datorren bosturtekoan.

AURREKONTUAK

NPB, adosteko

Datozen hilabeteetarako beste patata bero bat 2021-2027rako EBko aurrekontuak adostea izango da, tartean NPB Nekazaritza Politika Bateratuaren erreforma onartuta, eta Erresuma Batuaren agurraren ondorioz aurrekontuetarako egongo diren diru sarrera txikiagoetara moldatuta.

ELA, CCOO, LAB eta UGT sindikatuek Bizkaiko metalaren sektoreko bost greba egunekin jarraitzea erabaki dute gaur patronalarekin bildu ostean.

Greba Osakidetzako Lehen Arreta zerbitzuan, 2019ko maiatzaren 17an. Eusko Jaurlaritzak 46 plaza berri iragarri arren, sindikatuek deialdiari eutsi diote.

ZERGA BILKETA, BIZKAIAN

Bizkaiko Ogasunak 2.884 milioi euro jaso ditu zergetan 2019. urtea hasi denetik, iaz epe horretan baino %3,4 gehiago. Errenta zergaren bilketa %3,2 handitu da, eta %0,4 txikitu da BEZarena eta %13,3 sozietate zergarena. Arabako Ogasunak 573 milioi bildu ditu (+%6,2), eta 1.115 milioi, berriz, Gipuzkoak (+%0,2). Azken horrek aitatasun eta amatasun laguntzen atxikipenak itzuli ditu.

Elkar ezagutzen zuten; batek izan ezik, guztiek egunero tren bera hartzen zuten Essex-en (Ingalaterra), Londresko Cityra lanera joateko. Lanaldian zehar ere, harremanetan jarraitzen zuten, Interneteko solasguneen bidez. Dibisa merkatuetako trukalariak guztiak, ohiko txantxa eta txutxu-mutxuetarako erabiltzen zituzten txatak —Gizon zahar erdi marmartiak izena zuen solasguneetako batek—, eta balio zien baita bakoitzaren jardunari buruzko informazioa trukatzeko ere, elkar laguntzeko, elkar ez oztopatzeko… Hori bai, bakoitzak banku desberdin —teorian lehiakide— batentzat egiten zuen lan.

Banku horiek —Citigroup, Royal Bank of Scotland, JPMorgan, Barclays eta Mitshubishi UFG— 2007. urtetik 2013ra artean dibisa merkatua manipulatzeko kartel bat osatu zutela ebatzi dute orain Europako Batasuneko lehia agintariek. Zehazki, bi kartel, trukalariek bi txat egin zituztelako, erreferentzia izango ziren truke tasak kontrolatzeko, bezero handien erosketa aginduak nahierara txandakatzeko… 11 dibisekin ibili ziren horrela; besteak beste, euroarekin eta dolarrarekin.

Hor zegoen UBS bankua ere, baina, bera izan zenez agintariei kolusioaren berri eman ziena, ez du zigorrik jasoko. Beste bost bankuek, bai, guztien artean 1.100 milioi euroko isuna ordaindu beharko dute, Lehia agintariekin akordioa eta %10eko beherapena adostu ostean.

«Dibisen trukeena munduko merkaturik handienetakoa da, milaka miloi euroko balioa mugitzen du», azpimarratu zuen atzo Europako Batzordeko Lehiarako komisarioak, Margrethe Vestagerrek. Haren arabera, isunak erakutsi du Batzordeak ez duela onartuko inolako kolusio jokaerarik finantza merkatuetan.

Ez da lehen aldia Europako lehia agintariek bankuei isuna jartzen dietela halako manipulazioengatik. Hala egin zuten, adibidez, Euriborra manipulatu zutenekin. Dena den, isun gehiago etor daitezke Europan. Adibidez, Credit Suisse auzibidean dago, beste txat baten kontura. Hori bai, Credit Suissek ukatu egin du bere langileek inolako araurik urratu dutela».

Isuna jaso duten bankuek jakinarazi dute diru bat gordea zutela hura ordaintzeko. JP Morganek esan du pozik dagoela bukatu delako «soilik langile ohi batekin zerikusia zuen auzia», eta orain kontrol zorrotzagoak dituela.

Dibisa merkatuetako kolusioengatik 15 banku zigortu dituzte azkenaldian AEBetan, Erresuma Batuan, Suitzan eta Singapurren. Horiei lotuta, milaka milioi euroren auzi zibilak aurkeztu dituzte kaltetuek. Halakoak ere espero dira orain Europan.

«Gaur egun 30 eta 45 urte arteko langileen falta daukagu». Ohartarazpen argia egin zuen atzo Sara de la Rica EHUko ekonomia katedradunak. Eta esan zuenak badu oinarririk: 2017 hasieran 30 eta 45 urtekoak ziren langileen %41, eta apirilean kopurua %38ra jaitsi zen. Kontrara, 45 urte baino gehiago zituztenen kopuruak gora egin du denbora tarte berean: %48 ziren lehen eta %50 dira orain. Alegia, langileak zahartzen ari direla erakusten dute Iseak fundazioaren datuek.

Joera demografikoei begiratuz gero, gainera, «ez dirudi arazoa konponduko denik». Areago, jaiotza tasak bat-batean gora egingo balu ere, horiek lan merkatura sartzeko 25 urte itxaron beharko lirateke. Horregatik, galdera egin zuen De la Ricak: «Zer egingo dugu denbora tarte horretan?».

Berak eman zion erantzuna berak egindako galderari. Asteazkenean Cebek Bizkaiko patronalak egindako proposamena bere eginez, esan zuen hutsune hori «atzerritarrek bete» dezaketela. Etorkinak beso zabalik hartzeko deia egin zuen horregatik, eta esan laneratzeko formatu egin beharko liratekeela. Hala ere, pertsona horiek lanera etor daitezen, lan baldintzak hobetzeko eskaria ere egin zuen. «Euskadi leku atsegina da bizi ahal izateko, familiak etor daitezke hona, baina horretarako lan baldintzak hobetu beharko lirateke».

Alde horretatik, Bizkaiko enpresariei gogoeta egiteko gonbita egin zien De la Ricak: «Industriari lotutako kontratuak ezin dira behin-behinekoak izan; oporrak eta gaixoaldiak ordezkatzeko, ados; baina hortik aparte, ez». Gogoetarako deia egin zien, Bizkaian ugaritu direlako gehien behin-behineko kontratuak azkeneko urtean. Iseak fundazioak webgunean bildu dituen zenbakietatik atera daiteke baieztapen horren datua: 2018 hasieratik eta 2019 apirilera arte Araban, Gipuzkoan eta Bizkaian %4,5 ugaritu dira mugagabeko kontratuak, eta %1,8 behin-behinekoak. Zenbakiak okerragoak dira Bizkaian: lan kontratu mugagabeek %3,5 egin dute gora, eta %2,6 behin-behinekoek. Gipuzkoan kontratazio mota horiek %5,1 eta %1,4 egin dute gora hurrenez hurren, eta %4,8 eta %0,5 Araban. Hau da, Gipuzkoako eta Arabako joeratik aparte doaz Bizkaiko enpresariak.

Kontratu mugagabe gehiago egitea bere horretan albiste ona dela zioen De la Ricak, «baina horrek ez du esan nahi epe batera kontratuak eteten ez direnik». Berak gidatzen duen lantaldea ikerketa egiten ari da, jakiteko ea mugagabeko kontratu horiek ez ote diren ezkutuko behin-behineko bihurtzen ari. «Kontratu mugagabea egiteagatik ordain sari bat jasotzen dute enpresek, eta, kasu askotan, epe hori amaitzen denean, eten egiten dituzte; behin-behineko kontratu luzeak izaten amaitzen dute askotan». Alegia, kontratu mugagabeen kopuruak gora egiteak ez duela esan nahi lan baldintzak hobetu direnik. Hori jakiteko, ikerketa bat egin behar dela uste du.

Luzarokoak, behera

Iseak fundazioak hiru hilean behin argitaratzen duen Lan Txostena aurkeztu zuen atzo. Hemendik aurrera LanLab izena izango du, eta lan merkatuaren inguruko datuak hilero eguneratuko dituzte webgunea baten bidez. Enplegu zerbitzuetako zenbakiekin osatuko dute, «egoeraren analisirako datuak eskuragarri izateko».

Agerraldian, ordea, egoeraren erradiografia orokorra egin zuen De la Ricak, eta langabeen artean joera aldaketa bat egon dela nabarmendu zuen. «Krisialdian orokortu zen joera bat izan zen, hau da, luzaroko langabeak gehiago ziren epe laburrekoak baino». Baina azken hiruhilekoko datuak biltzen dituen txostenean, lehen aldiz, luzaroko eta epe laburreko langabeen kopurua parekatu egin da. «Horrek elementu oso positibo bat adierazten du, erlazio negatibo oso handia dagoelako langabeziaren iraupenaren eta lan bat aurkitzeko posibilitatearen artean». Hau da, zenbat eta denbora gehiagoz egon langabezian, orduan eta zailagoa dela lana topatu ahal izatea.

Aurreko agerraldietan behin eta berriro errepikatu izan zuen arrisku hori De la Ricak: luzaroko langabeen egoera kronifikatzearena. Gaur-gaurkoz, arrisku hori Bizkaian legoke argien, langabeen %53 egoera horretan daudelako.

«Gainera, 45 urtetik gorakoak izaten dira luzaroko langabe hauetako asko; horregatik, oraindik lan handia dago egiteko pertsona hauek lan merkatuan sartu daitezen». Alde horretatik, lan egiteko eskatu zuen.

Avanza taldeak Pesa garraio enpresa erosi du. Erabakia langileei jakinarazi diete, baina Espainiako Merkatu eta Lehia Batzordearen oniritzia falta da.

Tramitera onartu dute Loiuko aireportuko zuzendariaren aurkako salaketa, pasareletako langileen greba tarteko. CSIFk salatu zuen, grebarako eskubidea mugatzeagatik.

Zergak arautzeko eta biltzeko eskumena da aldundien jardunbide politikoaren tresna inportanteenetako bat, inportanteena ez bada. Eta erakunde baten zerga politika haren gobernu ereduaren isla argia zan daiteke.

Amaitu den agintaldi honetan aldaketa esanguratsuak izan dira aldundien zerga politikan: esan daiteke Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ereduak atzera harmonizatu egin direla, Bilduk Gipuzkoako Diputazioan egindako aldaketak lehengoratu ostean. PSEk amore eman eta gero, hiru aldundiek Jaurlaritzarekin bat egin dute sozietate zerga jaisteko, baina, hori bai, ez dute adostasunik lortu Ekarpen Legea berritzeko; moldaketa batekin konformatu dira, batzuk besteak baino konformeago.

ABERASTASUNAREN

GAINEKO ZERGA

Esan eta egin. EAJk ez zuen eman ustekabekorik, eta, 2015eko hauteskundeetan Gipuzkoako Aldundia berreskuratu bezain pronto, «urgentziazko» moldaketak egin zituen Aberastasunaren eta Fortuna Handien gaineko zergan. Jeltzaleek begiz hartuta zeukaten aberastasunaren zerga, Bilduren gobernuaren ikur nagusietako bat izandakoa, onartu zenetik bertatik. Haien arabera, zergak zigortu egiten zuen irabaziak atzera enpresetan inbertitzea; zergapekoak eta haien dirua herrialdetik joatea eragin zezakeen, eta, gainera, hautsi egiten zuen hiru aldundien zerga politika harmonizatua.

Aukera izan zuenean, Markel Olanoren gobernuak zergaren eragina murriztu zuen, besteak beste, enpresetako parte hartzeak salbuetsiz. 2015. urtean bertan egin zuen hori. Zerga bera 2017an ordezkatu zuen, Ondarearen gaineko zergarekin —izen hori dute Arabako eta Bizkaiko zergek—.

‘ZERGA EZKUTUA’

EAJren ustez, aberastasunaren gaineko zergak eta zerga ezkuturik ez izateak zergadunik handienak eta haien zergak herrialdetik joateko arriskua zekarren, besteak beste ez zegoelako harmonizaziorik Arabarekin eta Bizkaiarekin. Argudio horrekin, Gipuzkoako Aldundiak berreskuratu egin zuen bere garaian Bilduren gobernuak bertan behera utzitako zerga ezkutua. Ezkutu horrek muga ezartzen dio zergapekoek urte batean errenta eta ondare zergatan ordaindu beharreko kopuruari: zenbatekoak ezin du gainditu urte horretan zergadunak izandako diru sarreren %65.

Aldiz, Bilduren ustez, Aberastasunaren zerga baliogabetzearen ondorio nagusia zera zen: Gipuzkoako aberatsenek gutxiago ordaintzea. Koalizioak gaitzetsi egin zuen «funtzionatzen zuen» zergaren eta harekin lortutako sarreren desagerpena. Ahal Dugu ere aberastasunaren zergaren alde agertu zen orduko hartan.

SOZIETATE ZERGA

Sozietateen gaineko zerga jaisteko akordioa EAJk eta PSEk adostu zuten 2017ko urrian —ondare zergaren harmonizazioarekin eta errenta zergaren zenbait baldintzarekin batera—. Baina ez zen nahikoa izan. Confebaskek gogor kritikatu zuen jaitsierarik ez izatea; azkenean, PSEk presioari amore eman, eta hiru astera beste akordio bat etorri zen, zeinetan sozietate zergaren tasa nominala jaisten zen, enpresa elkarteen pozgarri.

Bi urteren buruan, sozietate zergaren tasa %28tik %24ra jaitsi zaie enpresa handiei, eta %24tik %20ra enpresa txiki eta ertainei. Era berean, diru bilketa ez murrizteko, kenkariak, konpentsazioak eta hobariak izateko baldintzak gogortu zaizkie enpresei.

ELKARTASUN LEGEA

Agintaldi honetan berritu behar zen 2012. urtetik luzatuta dagoen Ekarpen Legea. Horretarako asmoa agertu zuten behintzat Jaurlaritzak eta aldundiek, baina aldundiak ados jartzea ezinezkoa izan da, nahiz eta hiru diputazioak EAJren esku egon.

Ekarpen Legeak arautzen du nola biltzen eta banatzen den zergetan bildutako dirua erakundeen artean. Araba gutxiago eta Gipuzkoa gehiago, kexu dira tokatzen zaien baino ekarpen handiagoa egiten dutela, edo bidezkoa litzatekeen baino gutxiago jasotzen dutela Bizkaiaren mesedetan.

2019ko otsailean iritsi zen korapiloa askatzeko —edo beharbada eztabaida atzeratzeko— nolabaiteko pausoa, Finantzen Euskal Kontseiluan. Aldundiek men egin zioten Jaurlaritzak proposatutakoari, eta funts berri bat eratzea onartu zuten, ezohikoa, kontuak berdintzeko osatuta dagoen Egokitzapenerako Funtsaren osagarri moduko bat, baldintza jakin batzuetan soilik erabiliko dena. Ez zen Gipuzkoak nahi zuena. Eta ez du asko balio izan, oraingoz behintzat, legea berritzeko.

PROPOSAMENAK

Agintaldi berrirako, alderdiek hainbat proposamen egin dituzte zerga politikaren inguruan, asko erabat kontrajarriak. Unai Rementeria Bizkaiko diputatu nagusi izateko EAJren hautagaiak, tratamendu «erakargarriagoa» nahi du BGAE borondatezko aurreikuspeneko erakundetako ekarpenentzat, eta Elkarrekin Podemosek, aldiz, halakoei kenkari guztiak kentzea.

Errenta zergan, EH Bilduk kapital errenten gaineko zergaren tasa lan errenten gainean ezartzen denera gerturatu nahi du; hori da PSEren jarrera ere. Elkarrekin Podemosek bi tasak berdintzea proposatzen du zuzenean.

Ondare zergan ere jarrera bertsuak dituzte EH Bilduk eta Elkarrekin Podemosek: zerga ezkutua desegitea eta aberastasunaren gaineko zergak eratzea.

Eta, sozietateen zergari buruz, joan den agintaldiko jaitsiera ezerezean utzi eta lehengo tasak ezartzea nahi du Elkarrekin Podemosek. EH Bilduk, berriz, sozietate zerga «progresiboa» bultzatuko du, bidezkoagoa eta eraginkorragoa izango dena.