«Urte konplexua» izan da, eta 2018 eta 2019 ere konplexuagoak izango direla uste dute klusterrean; aurten %3ko hazkundea aurreikusi dute, eta 2019an, %5ekoa. Argi dago sektorea erakusten ari zen jarduera bizia moteltzen hasi dela, eta agian beldur horrek eraman du klusterra auto elektrikoari buruz esandakoa esatera: itxaron dezakeela. «Deskarbonizazioan aurrera egin behar da, baina auto elektrikoa ezin da izan horretarako bide bakarra. Ez dira deabru bihurtu behar beste teknologiak».
Jose Esmoris Acicaeko presidenteak erreparatu die brexit-ari, Trumpen muga-zergei eta Irango merkatuaren gorabeherei, azaltzeko egoera oso ezegonkorra dela eta «ziurgabetasuna» areagotu dutela kontsumitzaileei helarazitako «hainbat mezu nahasik». Gasolinari eta dieselari buruzko ohar horiek bigarren eskuko autoen salmentak handitu ditu, haren arabera, «eta hori ez da ona», isuri kutsakor gehiago eragiten direlako.
Acicaeko enpresek nazioarteko merkatuetan egin dituzte salmenta guztien %90, eta horien erdia, Europatik kanpo.
Azken lau urteetan 1.500 langile enplegatu ditu Gureak taldeak; lantaldearen %83k elbarritasunen bat dute, arestian esan moduan: %27k, intelektuala; %22k, adimenekoa; %26k, fisikoa; eta %7k, zentzumenekin loturikoa. Iñaki Alkorta Gureak-eko presidenteak atzo azaldu zuenez, lantaldean sartutako azken 155 langile horietatik %81 «laguntza premia gehien duten pertsonak» dira. Langile horiek formakuntza handia behar dute, etengabea, eta azken urtean taldeak 1,9 milioi euroko inbertsioa egin du trebakuntzan: alegia, 150.000 ordu. Enpleguarekin lotutako beste datu bat ere azpimarratu zuen: 2018an, Gureak-eko 54 langile ohiko lan merkatura pasatu dira.
Laguntzak, gizartera berriro
Bestalde, presidenteak Iñigo Oiartzabal zuzendari nagusi izan zena gogoratu zuen; aurki urtebete izango da Oiartzabal bat-batean zendu zela, eta Alkortak esan zuen zuzendaritza berregituratu behar izan dutela pertsonalki kolpe handia hartzeaz gain: «Ez da erraza izan». Haren lekua Asier Vitoriak hartu du.
«Jasotzen dugun euro bakoitzeko hiru gizarteratzen ditugu», azaldu zuen Vitoriak; lansariak, Gizarte Segurantzan eragiten duten aurreztea —kotizaziorik gabeko pentsioen alorrean—, eta, ratio hori azaltzean, zuzenean sortutako aberastasuna —BEZ, PFEZ eta sozietate zerga— aipatu zuen. Horrek eraman du Gureak taldea gaur egun duen autofinantzaketa mailara: %80. Zuzendariak gogoratu zuen halako enpresetan Europako batezbestekoa %50 dela. «Gureak-ek 47,7 milioi euro jaso zituen diru laguntzetan iaz, batez ere desgaitasunen bat duten pertsonen enplegagarritasuna sustatzeko, eta, soilik zergetan, 48,5 milioi euro bueltatu ditu kutxa publikora».
Taldearen esparruei dagokienez, zerbitzu eta marketin sailek egonkor eutsi diote jarduerari, baina, industria denez «taldearen motorra», horri begiratu behar zaio mozkinen beherakada azaltzeko. «2018ko azken lauhilekoan, moteltze argi bat sumatu genuen autogintzarekin lotutako hornikuntzan, eta horrek eragin digu pixka bat», esan zuen Asier Vitoriak. Eta ez zuen ezkutatu autogintzan ikusten den merkatu ezegonkortasuna «luzerako etorri dela». Salmenten laurdena autogintzari lotua dago Gureak taldean.
Era berean, zuzendari nagusiak jakinarazi zuen lan hitzarmenak indarraldian daudela taldeko enpresa batean ez beste guztietan, «batzuetan herrialdekoak eta beste batzuetan enpresakoak». Ez dago Bizkaiko Lantegi Batuak taldeak islatu duen lan gatazkarik, alegia. Gureak-eko langileen %90 indarrean dagoen lan hitzarmen batek babesten ditu, eta besteak ituna berritzeko negoziaziotan daude.
Iñaki Alkorta presidenteak esplikatu zuen «normaltasunez» negoziatu dutela sindikatuekin beti, «negoziazio kolektiboak berekin dakartzan tentsioekin, noski, baina normaltasun osoz». Erantsi zuen laguntzen duela enpresaren emaitzak eta gainontzeko informazio guztia «gardentasunez helarazteak». BERRIAren galderei erantzunez, argitu zuen Gureak-en ez dagoela estatalizaziorik, lan itun guztiak herrialdekoak edo enpresakoak direla.
Herenegun, BBK fundazioko presidenteak adierazi zuen euskal telekomunikazio konpainian sartzeko aukera aztertzen ari direla —Kutxabanken jabe handiena da fundazioa, hark kontrolatzen baitu bankuaren %57—, eta iragarri zuen BBK-k baduela 70 milioi euroko egonkortasun funts bat horrelako inbertsioak egiteko.
Erresuma Batuko Zegona inbertsio funtsa Euskalteleko akziodun nagusi bihurtzeak ezinegona eragin du hainbat eragile ekonomiko, sozial eta politikotan, telekomunikazio konpainiaren erabakigunea eta errotzea Euskal Herritik kanpo joateko arriskua zabal daitekeelakoan. Zegona Euskaltelen akzioak erosten ibili da merkatuetan, eta jabetzaren %20,94 dauka orain; Kutxabankek, %19,88.
Herenegun Iñigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak Euskaltelen estatutuen «%75en blindajea» erabili zuen argudio moduan, Cebek patronalak, ELA sindikatuak eta EH Bilduk agertutako kezkak eta kritikak baretu nahian. Argudio berari eutsi zion atzo Tapiak ere, esanez Euskaltelen estatutuek gutxienez akziodunen %75eko babesa eskatzen duela «erabaki garrantzitsuak» hartzeko, eta erabaki horien artean aipatzen ditu, besteak beste, egoitza soziala, jarduera eta giza baliabideak EAEtik kanpora lekualdatzea.
«Lasaitasun pixka batekin hartu behar dira gauzak. Erabakiak ez dituzte akziodun batek edo bik hartzen», adierazi zuen Tapiak. «Eta inork ez dauka %51. Akzioen %21 ez dira akzioen %51», gaineratu zuen.
Estatutuek aldaketa garrantzitsuak egiteko ezartzen duten gutxieneko %75 hori gakoa izan daiteke euskal erakunde publikoen kontrolpeko parte hartzea kalkulatu ahal izateko, ziurtatzeko Zegonak ez duela lortuko kopuru hori gainditzea.
%5,13ren faltan
Gaur-gaurkoz, Kutxabankek akzioen %19,88 dauzka; beraz, beste %5,13 egon beharko lirateke euskal instituzioen edo haren gertuko erakundeen eskuetan, ziurtatzeko Euskaltelen ez dela «aldaketa garrantzitsurik» egongo. Oraingoz, BBK fundazioak eta Eusko Jaurlaritzak adierazi dute publikoki Euskaltelen akzioak erosteko aukera aztertzeko borondatea, nahiz eta oraingoz neurri zehatzik hartzeko iragarpenik ez egin.
Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusia, edonola ere, ez da fio Euskaltelen estatutuen %75aren argudioaz. «Hasteko, estatutu horiek aldatu egin daitezke, eta hori arrisku bat da. Eta, horrez gain, karikatura hutsa da Euskaltelen eragina soilik egoitza sozialera mugatzea, hau da, presentzia fisikora. Guztiaren kontrol publikoa galdu da, goitik behera».
Atzo Radio Euskadin egindako elkarrizketan, Lakuntzak gogora ekarri zuen Euskaltelen sorreran konpainiaren kontrol publikoa %100ekoa zela, Jaurlaritzaren eta aurrezki kutxen bidez. «Orain, akzioen %80 kapital pribatuaren eskuetan daude, funts putreen eskuetan, eta horiek interes asko izaten dituzte, herrialdeko errotzea ez bestelako interesak».
ELAko lemazain berriak uste du Euskaltelena «azken urteetan herrialde honetan izandako engainurik handienetako bat» dela. «Pribatizazio, desinbertsio eta politika industrial txar baten kronika bat», Lakuntzaren esanetan.
